Οι πρόσφατες εξελίξεις με την κατάρριψη drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας σηματοδοτούν μια επικίνδυνη κλιμάκωση στον πόλεμο σκιών, που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ανατολική Ευρώπη. Για πρώτη φορά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, παρατηρείται τόσο ξεκάθαρη παραβίαση του εναέριου χώρου χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ, εγείροντας εύλογους προβληματισμούς για τις προθέσεις της Μόσχας και τα αντανακλαστικά της Δύσης.
Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν μπορεί να εκληφθεί ως τεχνικό λάθος ή ως παράπλευρη απώλεια ενός ευρύτερου επιχειρησιακού σχεδιασμού. Αντιθέτως, όλα τα μέχρι τώρα στοιχεία συνηγορούν υπέρ μιας στοχευμένης ενέργειας από τη ρωσική πλευρά, με απώτερο στόχο να δοκιμάσει τα όρια ανοχής, την επιχειρησιακή ετοιμότητα και την ενότητα της Συμμαχίας.
Σύμφωνα με τις επίσημες πληροφορίες από τη Βαρσοβία και το ΝΑΤΟ, τα drones που καταρρίφθηκαν ήταν ρωσικής κατασκευής και φαίνεται να προήλθαν από το κύμα επιθέσεων που εξαπέλυσε η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας την ίδια χρονική περίοδο. Αν και η Μόσχα αρνείται επισήμως κάθε ευθύνη, ο συγχρονισμός, η κατεύθυνση πτήσης και το επιχειρησιακό πλαίσιο δείχνουν πως δεν πρόκειται για ατύχημα.
Η πιθανότητα αποπροσανατολισμού των drones λόγω παρεμβολών GPS ή ραδιοσυχνοτήτων υπάρχει τεχνικά, ιδίως σε περιοχές κοντά σε εμπόλεμες ζώνες όπως η δυτική Ουκρανία, όμως η έκταση και ο χαρακτήρας της παραβίασης δυσκολεύουν την υποστήριξη αυτής της ερμηνείας. Πιο πιθανό σενάριο φαίνεται να είναι μια ελεγχόμενη κλιμάκωση από την πλευρά της Ρωσίας, στο πλαίσιο του υβριδικού πολέμου που διεξάγει με πολλαπλά μέτωπα όπως, στρατιωτικά, ενεργειακά, επικοινωνιακά και γεωπολιτικά.
Η επιδίωξη και ο στόχος της Ρωσίας είναι, να τεστάρει τις αντιδράσεις του ΝΑΤΟ σε μια χαμηλής έντασης πρόκληση, να δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας στα ανατολικά σύνορα της Συμμαχίας, να αποσπάσει την προσοχή και πόρους από τις χώρες που στηρίζουν την Ουκρανία και να επιβάλει νέα δυναμική στις διαπραγματεύσεις, εμφανίζοντας τη Δύση ως αδύναμη να προστατέψει τα μέλη της.
Αυτό το επεισόδιο λειτουργεί ως τεστ αντοχής για την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ, ενώ συγχρόνως επιχειρεί να καλλιεργήσει ρωγμές στην ενότητα της Δύσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αντιδράσεις της Πολωνίας ήταν άμεσες και συνοδεύτηκαν από αίτημα ενεργοποίησης του Άρθρου 4 του Καταστατικού Χάρτη του ΝΑΤΟ.
Η ενεργοποίηση του Άρθρου 4 δεν ισοδυναμεί με πολεμική απάντηση, αλλά με διπλωματική και στρατηγική κινητοποίηση. Η Πολωνία ζητά επίσημες διαβουλεύσεις, ώστε να διαμορφωθεί μια κοινή ανάγνωση της απειλής και να αποφασιστεί πιθανή ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης.
Η αντίδραση της Δύσης εκτιμάται ότι θα κινηθεί σε τρεις βασικούς άξονες:
- Αυστηρό διπλωματικό μήνυμα αποτροπής προς τη Ρωσία, χωρίς περιθώρια παρερμηνειών και πιθανώς επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων.
- Ενίσχυση των αντιαεροπορικών και αντι-drone δυνατοτήτων στις ανατολικές πτέρυγες της Συμμαχίας.
- Κλιμάκωση της στρατιωτικής παρουσίας και της επιτήρησης, με ενδεχόμενη διεξαγωγή έκτακτης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ.
Δεν αναμένουμε άμεση στρατιωτική απάντηση, εκτός αν υπάρξει νέα παραβίαση. Ωστόσο, η Δύση δεν έχει πλέον την πολυτέλεια της αμφιβολίας. Η Ρωσία δεν δοκιμάζει μόνο τα σύνορα ενός κράτους. Δοκιμάζει την ίδια την αξιοπιστία του ευρωατλαντικού συστήματος ασφάλειας.
Η κατάσταση είναι οριακή. Η Δύση οφείλει να δείξει στρατηγική ψυχραιμία, τεχνολογική υπεροχή και αποφασιστική ενότητα. Δεν πρέπει να παρασυρθεί σε μια επιθετική απάντηση, αλλά να επενδύσει στη σταθερότητα, την αποτροπή και την αναβάθμιση των συλλογικών αμυντικών δυνατοτήτων.
Σε εποχές γεωπολιτικής αστάθειας, η ενότητα της Δύσης είναι η πιο ισχυρή αποτροπή. Και η αποφασιστικότητά της, το πιο ηχηρό μήνυμα. Κάθε πρόκληση απέναντι στη σταθερότητα της Ευρώπης είναι πρόκληση απέναντι στις αξίες της. Και απέναντι στις αξίες δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες μόνο καθαρές απαντήσεις.
* Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) εα, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής.
