Σοβαρό προβληματισμό για το πώς οι ενδορθόδοξες αντιθέσεις και ανταγωνισμοί μπορούν να εμπλακούν σε σοβαρά ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής αλλά και διεθνών συσχετισμών ανέδειξε το τελευταίο διάστημα η κρίση στη Μονή του Σινά.
Η κρίση αυτή εκτός των άλλων οδήγησε στο να έρθει και πάλι στην επιφάνεια η διαφοροποίηση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων από το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε μια σειρά σοβαρών ζητημάτων, με τα Ιεροσόλυμα μάλιστα να ευνοούν και να συντηρούν την κρίση στο Σινά προκειμένου να επιβάλουν τη δικαιοδοσία τους στην ιστορική Μονή.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώην ηγούμενος Δαμιανός είχε καταγγείλει δημοσίως τα Ιεροσόλυμα για υποκίνηση της ανταρσίας εις βάρος του, ενώ συστάσεις για τη διατήρηση της αυτονομίας της Μονής απηύθυνε προς τον μελλοντικό διάδοχό του στην επιστολή παραίτησής του.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Εκκλησία της Ελλάδος αλλά και με πιο διακριτικό τρόπο άλλες εκκλησίες είχαν στηρίξει την τήρηση της κανονικής τάξης στη Μονή του Σινά.
Το Σάββατο, ξαφνικά, ανακοινώθηκε από την Προεδρία της Δημοκρατίας στην Τουρκία ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν δέχθηκε στην Κωνσταντινούπολη την επίσκεψη του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφίλου. Μια επίσκεψη η οποία δεν είχε ανακοινωθεί και πραγματοποιήθηκε μόλις ένα εικοσιτετράωρο πριν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος περάσει την πύλη του Λευκού Οίκου σε μια εξαιρετικά σημαντική συνάντηση με τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Η Άγκυρα δε βλέπει με καθόλου καλό μάτι τη συνάντηση αυτή, αλλά προφανώς δεν αντιδρά, καθώς δεν θέλει να διαταράξει τις σχέσεις με τον Τραμπ και από την άλλη περιμένει από τον Οικουμενικό Πατριάρχη ότι δεν θα φύγει εκτός «πλαισίου» κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Αμερικανό Πρόεδρο.
Εξάλλου, το μόνιμο ζήτημα το οποίο τίθεται, η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που υποστηρίζεται σταθερά εδώ και τρεις δεκαετίες από όλους τους Αμερικανούς προέδρους, αντιμετωπίζεται από την Τουρκία με προτάσεις οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν μέχρι στιγμής αποδεκτές από το Πατριαρχείο, αν και η επαναλειτουργία της Σχολής είναι εντελώς «ακίνδυνη» για την Άγκυρα.
Πάντως, και προς τους Αμερικανούς, η Άγκυρα συνδέει το θέμα της επαναλειτουργίας της Σχολής της Χάλκης με εκπαιδευτικά και θρησκευτικά ζητήματα της ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητας.
Η κίνηση του Τ. Ερντογάν να προσκαλέσει στην Κωνσταντινούπολη τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, σε μια συνάντηση στην οποία αποδόθηκε ιδιαίτερη σημασία, καθώς συμμετείχαν ο Υπουργός Εξωτερικών Χ. Φιντάν και ο επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του, Α. Κιλιτς, δείχνει τις προθέσεις της Άγκυρας.
Η Άγκυρα επιχειρεί, με την πρόσκληση ενός ιεράρχη που δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και διατηρεί σχέσεις και με το Πατριαρχείο Μόσχας, να δημιουργήσει ρήγμα στον χώρο της Ορθοδοξίας.
Συγχρόνως επενδύει στις φιλοδοξίες του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, προκειμένου να αναδείξει ότι η Τουρκία σέβεται πλήρως τις άλλες θρησκείες και να χρησιμοποιήσει την παρουσία του ιεράρχη στην Τουρκία για να εξαπολύσει ακόμη μια επίθεση εναντίον του Ισραήλ.
Κάτι που, σε συνδυασμό με την προσφυγή στην Άγκυρα για επαναβεβαίωση των «εγγυήσεων του status quo των Αγίων Τόπων», είναι προφανές ότι μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρούς τριγμούς τις σχέσεις του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων με το Ισραήλ.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας:
«Στη συνάντηση συζητήθηκαν η ισραηλινή επιθετικότητα στη Γάζα και η επιδεινούμενη ανθρωπιστική κατάσταση. Ο Πρόεδρός μας δήλωσε ότι οι ενέργειες του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ στοχεύουν να βλάψουν το ιστορικό της καθεστώς και την ιερότητά της και ότι αυτή η κατάσταση, η οποία απειλεί ανοιχτά την παράδοση της συνύπαρξης μεταξύ μουσουλμανικών, χριστιανικών και εβραϊκών κοινοτήτων, είναι απαράδεκτη.
Ο Πρόεδρός μας δήλωσε ότι ο «γενοκτόνος Νετανιάχου» απέδειξε πρόσφατα ότι δεν ήταν ειρηνοποιός επιτιθέμενος στο Κατάρ, ότι το Ισραήλ συνέχισε τις επιθέσεις του χωρίς να κάνει διάκριση μεταξύ τζαμιών και εκκλησιών και ότι επιθυμούσε να διατηρήσει στενή επαφή για να προστατεύσει τη χριστιανική και μουσουλμανική κληρονομιά στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη.»
Η ανακοίνωση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων είναι εύγλωττη και δημιουργεί πραγματικό προβληματισμό για την ανάγκη του Πατριάρχη Θεοφίλου να αναζητήσει από τον Τ. Ερντογάν, ως απογόνου και διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την … «επαναβεβαίωση του status quo θεμελίου της ιερής κληρονομιάς της Ιερουσαλήμ».
Η ανακοίνωση αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος φιλοξενήθηκε χθες στην Κωνσταντινούπολη από τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η συνάντηση έγινε σε πνεύμα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, η οποία ανέδειξε τους ιστορικούς και πνευματικούς δεσμούς μεταξύ της Αγίας Γης και της Τουρκίας.
Κατά τη συνάντηση, ο Μακαριώτατος υπενθύμισε τη διαρκή παρακαταθήκη του Συμφώνου του Ομάρ, το οποίο συνεφώνησε τον 7ο αιώνα ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Άγιος Σωφρόνιος μετά του Χαλίφου Ομάρ Ιμπν αλ-Χαττάμπ, και διά του οποίου έθεσε τα θεμέλια της προστασίας των Χριστιανικών Αγίων Τόπων και Ιδρυμάτων της περιοχής.
Το Σύμφωνο, το οποίο εμπλουτίσθηκε υπό των Οθωμανικών θεσμών, εξελίχθηκε στο ισχύον Status Quo, το οποίο μέχρι σήμερα διαφυλάσσει τον πολυθρησκευτικό χαρακτήρα της Ιερουσαλήμ και τη συνύπαρξη των ποικίλων κοινοτήτων αυτής».
Ο Πατριάρχης Θεόφιλος τόνισε, σύμφωνα με την ανακοίνωση, «ότι η εκκλησιαστική και πολιτιστική κληρονομιά οφείλει να διαφυλάσσεται ως ζώσα μαρτυρία πίστεως και ιστορίας· και εξέφρασε ειλικρινή ευγνωμοσύνη για την αναγνώριση από τον Πρόεδρο Ερντογάν της σημασίας αυτής και εντός της Τουρκίας».
Έσπευσε μάλιστα να αναγνωρίσει ρόλο σε «μουσουλμάνους ηγέτες διαδόχους του Συμφώνου του Ομάρ» στην ευθύνη διαφύλαξης των Χριστιανικών κοινοτήτων και Αγίων Τόπων και κατέληξε επισημαίνοντας ότι «το πνεύμα της ειρήνης οφείλει να κατευθύνει την προάσπιση του ιστορικού Status Quo, το οποίο διαφυλάσσει την ιερά κληρονομιά της Ιερουσαλήμ και το μοναδικό μωσαϊκό των πίστεων. Κατέληξε δε, ότι η ανανεωμένη συνεργασία είναι αναγκαία, ούτως ώστε οι Άγιοι Τόποι να παραμείνουν πηγή ενότητας και ελπίδος για πάντα τα έθνη της περιοχής».
Η προσπάθεια της Τουρκίας για εμπλοκή στις ενδορθόδοξες υποθέσεις είναι διαρκής. Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη εβδομάδα στη Μόσχα ο Ρώσος Πατριάρχης Κύριλλος, που είναι στενά συνδεδεμένος με τον Β. Πούτιν και δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες του για εισπήδηση σε περιοχές δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου και αμφισβήτησης του οικουμενικού ρόλου του, συναντήθηκε με τον Τούρκο πρεσβευτή στη Μόσχα, Τανσού Μπιλγκίτς.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, στη συνάντηση τονίστηκε η σημασία της πνευματικής και θρησκευτικής πτυχής για τη δημιουργία επαφών μεταξύ των λαών των δύο χωρών και πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή απόψεων για την «ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των θρησκευτικών ιδρυμάτων».
