Η πρόσφατη απόπλευση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Piri Reis από τη Σμύρνη και η έκδοση NAVTEX για επιστημονικές έρευνες στο βόρειο και κεντρικό Αιγαίο, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την πάγια τακτική της Τουρκίας να εργαλειοποιεί την επιστημονική δραστηριότητα για την προώθηση αναθεωρητικών διεκδικήσεων.
Η επιστροφή της Άγκυρας σε αυτή τη στρατηγική, σε συνδυασμό με την πίεση για συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE, επιβεβαιώνει ότι τα ήρεμα νερά των τελευταίων μηνών στα ελληνοτουρκικά ήταν περισσότερο ανακωχή παρά ειρήνη.
Η Ελλάδα ορθά προέβη σε βέτο κατά της ένταξης της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE, ύψους 150 δισ. ευρώ. Η θέση είναι απολύτως τεκμηριωμένη. Δεν μπορεί μια χώρα που διατηρεί casus belli εναντίον κράτους - μέλους της Ε.Ε., αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε νησιά και δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, να επωφελείται από ένα πρόγραμμα που υπηρετεί την ευρωπαϊκή αμυντική ενοποίηση.
Αντίθετα, η τουρκική επιμονή να συμμετάσχει στο SAFE χωρίς να αλλάξει στάση στα θεμελιώδη ζητήματα κυριαρχίας, αποτελεί προσπάθεια παράκαμψης των πολιτικών και νομικών της υποχρεώσεων. Και αυτό δεν θα γίνει και δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό.
Το Piri Reis δεν είναι ένα ουδέτερο πλοίο έρευνας. Η παρουσία του σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας εντάσσεται σε μια συνειδητή τουρκική στρατηγική δοκιμών έντασης. Στην πράξη, η Άγκυρα μετράει τα ελληνικά αντανακλαστικά, αναζητώντας το πού αρχίζει και πού τελειώνει η ανοχή. Δεν είναι η πρώτη φορά. Από το Oruc Reis έως το Barbaros, η Τουρκία επαναλαμβάνει τον ίδιο τακτικισμό. Χαμηλής έντασης προκλήσεις που δύσκολα δικαιολογούν στρατιωτική αντίδραση, αλλά σταδιακά διαβρώνουν τις κόκκινες γραμμές.
Απέναντι σε αυτή τη μεθοδικότητα, η Ελλάδα οφείλει όχι μόνο να αντιδρά, αλλά να προχωρήσει σε συνολική αναθεώρηση της στρατηγικής της. Χρειάζεται παρουσία ισχυρή και αποφασιστική επί του πεδίου, που θα λειτουργεί αποτρεπτικά και όχι απλώς παρατηρητικά, και ταυτόχρονα συστηματική κινητοποίηση σε διπλωματικό επίπεδο, με στοχευμένες πρωτοβουλίες σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε.
Κομβικό ρόλο θα διαδραματίσει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Κρήτης. Η προγραμματισμένη έκδοση NAVTEX για την επανέναρξη των ερευνών και η δέσμευση της Λευκωσίας να καταβάλει τη σχετική χρηματοδότηση καθιστούν το έργο σημείο καμπής. Οποιαδήποτε παρεμπόδιση από πλευράς Τουρκίας δεν μπορεί να γίνει ανεκτή και αυτό να το καταστήσουμε σαφές προς κάθε κατεύθυνση. Δεν πρόκειται απλώς για ενεργειακή διασύνδεση. Πρόκειται για άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και ενίσχυση της στρατηγικής θέσης Ελλάδας και Κύπρου στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη.
Η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον μιας γνώριμης, αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνης πραγματικότητας. Η Τουρκία θα συνεχίσει να πιέζει, να ελίσσεται και να αμφισβητεί, αναζητώντας παράθυρα ευκαιρίας. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παθητική αναμονή, ούτε σπασμωδική αντίδραση.
Αυτό που χρειάζεται είναι στρατηγική αναπροσαρμογή, τεκμηριωμένη αποτροπή και ενεργή διπλωματία. Και πάνω απ’ όλα, η απόλυτη προσήλωση στο αυτονόητο. Τα κυριαρχικά μας δικαιώματα δεν μπαίνουν σε διαπραγμάτευση, ούτε σε καθεστώς συνδιαχείρισης που επιδιώκει η Τουρκία.
*Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α., Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας και Αμυντικός Αναλυτής.
