Είναι η εποχή που τα χωράφια θα έπρεπε να δίνουν ζωή, και οι αγρότες να προετοιμάζονται για τον επόμενο κύκλο. Αντ' αυτού, σε πολλά σημεία της χώρας επικρατεί μια θλιβερή σιωπή, το αποτέλεσμα της οργής της φύσης.
Πλημμύρες, πυρκαγιές και ακραία καιρικά φαινόμενα όχι μόνο κατέστρεψαν τους κόπους μιας ζωής, αλλά άφησαν πίσω τους και μια αγωνία: την αναμονή για την αποκατάσταση του φυτικού κεφαλαίου. Ενώ οι μήνες περνούν, η οικονομική στήριξη, που θα τους επιτρέψει να σταθούν ξανά στα πόδια τους, παραμένει μια αόριστη υπόσχεση.
Οι ελπίδες τους έχουν πλέον συμπυκνωθεί σε ένα απλό ακρωνύμιο: ΚΥΑ. Κοινή Υπουργική Απόφαση. Και καθώς ο Αύγουστος, ο μήνας των διακοπών για τους περισσότερους, τρέχει, η αναμονή γίνεται ακόμα πιο βασανιστική.
Το παιχνίδι του «μπαλακιού»
Δεν είναι απλώς ένας λαβύρινθος. Είναι ένα παιχνίδι πινγκ-πονγκ, όπου η ΚΥΑ γίνεται το «μπαλάκι» που πετάγεται από γραφείο σε γραφείο. Εμπλέκονται αρμόδια υπουργεία: Αγροτικής Ανάπτυξης, Οικονομικών, υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το καθένα με τις δικές του προτεραιότητες και τις δικές του γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Την ίδια στιγμή, ο ΕΛΓΑ, ο οργανισμός που καλείται να εκτιμήσει και να αποζημιώσει τις ζημιές, περιμένει, τελικά, τα πορίσματα των εκτιμητών και τις κατευθυντήριες γραμμές για να μπορέσει να δράσει.
Ωστόσο, η έγκριση των ποσών και ο τρόπος αποζημίωσης απαιτεί τις υπογραφές όλων των εμπλεκόμενων, κάτι που καθυστερεί την όλη διαδικασία.
Από τον καταστροφικό Ντάνιελ του 2023 μέχρι και τις πρόσφατες καταστροφές, η κατάσταση παραμένει η ίδια. Οι αγρότες περιμένουν ακόμα την ΚΥΑ για ζημιές που συνέβησαν πριν από δύο χρόνια, ενώ εν τω μεταξύ έχουν προστεθεί και νέες καταστροφές στη λίστα της αναμονής.
Η ΚΥΑ δεν είναι πλέον μία, αλλά πολλές, και η καθυστέρηση για τη μία, δημιουργεί ντόμινο καθυστερήσεων για τις επόμενες.
Το αληθινό κόστος της αναμονής
Οι συνέπειες αυτής της γραφειοκρατικής καθυστέρησης δεν είναι απλά οικονομικές. Πίσω από κάθε χαμένη καλλιέργεια, κάθε φυτό που σαπίζει, και κάθε αγροτικό εργαλείο που σκουριάζει, κρύβεται μια ψυχολογική φθορά που αγγίζει τα όρια της απόγνωσης.
Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η αναμονή για μια απάντηση που δεν έρχεται, δημιουργούν ένα κλίμα αγωνίας και αβεβαιότητας που οδηγεί σε έντονο προβληματισμό.
Την ίδια στιγμή, οι οικονομικές συνέπειες είναι καταστροφικές. Χωρίς την αποζημίωση, ο αγρότης δεν μπορεί να αντικαταστήσει το κατεστραμμένο φυτικό κεφάλαιο, με αποτέλεσμα την έλλειψη προγραμματισμού για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.
Αυτό οδηγεί σε απώλεια εισοδήματος, αδυναμία κάλυψης βασικών εξόδων, μείωση παραγωγής και, σε πολλές περιπτώσεις, σε αδιέξοδες οικονομικές καταστάσεις.
Πέρα από τα χρήματα, η κατάσταση αυτή δημιουργεί και μια βαθιά απογοήτευση για το πολιτικό σύστημα και μια έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Οι αγρότες αισθάνονται ότι η πολιτεία τους έχει εγκαταλείψει σε μια δύσκολη στιγμή. Η δυσπιστία προς την κρατική μηχανή αυξάνεται, καθώς βλέπουν ότι οι υποσχέσεις για γρήγορη στήριξη μένουν κενό γράμμα μπροστά στον βραδυκίνητο μηχανισμό της γραφειοκρατίας.
Η ανάγκη για άμεση δράση
Η εικόνα του αγρότη που, μετά από δύο χρόνια, εξακολουθεί να περιμένει την έκδοση μιας ΚΥΑ για να αποζημιωθεί για τις καταστροφές του Ντάνιελ είναι η πιο ζωντανή απόδειξη της αποτυχίας του συστήματος απέναντι στη γραφειοκρατία.
Είναι καλή η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αλλά είναι απαραίτητη η απλούστευση των διαδικασιών.
Η εμπειρία από τις πλημμύρες του Ιανού το 2020, τον σεισμό 6.3 Ρίχτερ του Τυρνάβου, τις πλημμύρες Ντάνιελ και Ελίας τον Σεπτέμβριο του 2023 και τις πυρκαγιές, με κάνουν να έχω πλήρως συνειδητοποιήσει τη δυσκολία ενός πολίτη που έχει πληγεί από μια φυσική καταστροφή να έρθει αντιμέτωπος με τον κυκεώνα των διαδικασιών και το βουνό από δικαιολογητικά της γραφειοκρατίας.
Δεν μπορεί ένας άνθρωπος, που είδε τον κόπο μιας ζωής να χάνεται μέσα σε λίγες ώρες, να ζει σε ένα καθεστώς διαρκούς αναμονής και αβεβαιότητας.
Η δημιουργία της πλατφόρμας arogi.gov.gr, οι προκαταβολές που δίνονται είναι σημαντικά μέτρα αλλά όχι η λύση στο πρόβλημα.
Η χρονοβόρα γραφειοκρατία, το «παιχνίδι» μεταξύ υπουργείων και η έλλειψη συντονισμού δεν είναι απλά διαδικαστικά ζητήματα, αλλά πλήττουν την ίδια την επιβίωση του πρωτογενούς τομέα και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που τον υπηρετούν.
Η αναμονή δεν είναι πλέον μια επιλογή. Η πολιτεία οφείλει να αναθεωρήσει τις διαδικασίες της, να απλοποιήσει τους νόμους, και να θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα που θα εξασφαλίζει την άμεση και αποτελεσματική στήριξη σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών.
Μόνο έτσι θα μπορέσει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στους θεσμούς και να δοθεί η ευκαιρία στους πολίτες, στους αγρότες και στους κτηνοτρόφους να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
*Ο Αθανάσιος Παιδής είναι, πρ. Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας, Πολιτευτής της Νέας Δημοκρατίας.
