Μία ακόμη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με… ανεβασμένο θερμόμετρο αναμένεται να λάβει χώρα αύριο στη Φρανκφούρτη, καθώς «γεράκια» και «περιστέρια» θα κονταροχτυπηθούν για τη νομισματική πολιτική με φόντο τον πληθωρισμό και την κρίση στη Γαλλία.
Οι πρώτοι ζητούν την παύση των μειώσεων καθώς ο πληθωρισμός παραμένει πέριξ του 2%, ενώ οι δεύτεροι δεν αποκλείουν μία επιπλέον μείωση μέσα στο 2025 καθώς εκτιμούν ότι τα στοιχεία για την οικονομία και τον πληθωρισμό θα εμφανιστούν ασθενέστερα των προσδοκιών.
Την ίδια ώρα, η δημοσιονομική κατάσταση στην Ευρώπη δεν είναι βιώσιμη και αυτό γίνεται κάθε χρόνο ολοένα και πιο αντιληπτό, ενώ είναι λογικό η Κριστίν Λαγκάρντ να ανησυχεί για την κρίση που βιώνει η χώρα της. Η Γαλλία δεν είναι μόνο η πατρίδα της επικεφαλής της ΕΚΤ αλλά και η δεύτερη πιο σημαντική οικονομία της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Και είναι επίσης λογικό να υπάρχουν φόβοι πως θα ξεσπάσει μία νέα μεγάλη κρίση δημοσιονομικού χαρακτήρα, καθώς είναι σαφές ότι η Γαλλία οδεύει σε αδιέξοδο, όσον αφορά την εφαρμογή πολιτικών που θα ρίξουν το έλλειμμα.
Το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: Μπορεί σε κάθε μεγάλη αναταραχή να επεμβαίνει η ΕΚΤ για να προστατεύσει το ευρώ, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο στα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν πολιτικές που διογκώνουν το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποτε τα επιτόκια της ΕΚΤ διαμορφώνονταν στο 4% με στόχο θέσουν κάπως υπό έλεγχο τον άκρατο δανεισμό, τόσο του δημοσίου, όσο και του ιδιωτικού τομέα. Όμως με… αφορμή την παγκόσμια κρίση που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers, η ΕΚΤ έστριψε το τιμόνι και κατέκλυσε το σύστημα μα άπλετη ρευστότητα. Αρχικά εφάρμοσε πολύ χαμηλά επιτόκια, ενώ τα πραγματικά επιτόκια (λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό) παρέμειναν σε αρνητικό έδαφος για χρόνια.
Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και το έκτακτο QE Πανδημίας, συνέβαλαν στη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών σε δύσκολες περιόδους, ωστόσο ήρθαν να μεγαλώσουν τη φούσκα, επιτρέποντας σε κράτη και επιχειρήσεις να δανείζονται αλόγιστα. Παράλληλα, το «μπαζούκα» της ΕΚΤ, το οποίο αρχικά εφάρμοσε ο Ντράγκι μετά το περίφημο «whatever it takes» του 2012 και σήμερα έχει πάρει τη μορφή του OMT και του TPI, βρίσκεται πάντα στο συρτάρι της Λαγκάρντ, έτοιμο να ρίξει ακαριαία τις αποδόσεις των ομολόγων.
Επομένως, γιατί οι πολιτικοί σε μία χώρα σαν τη Γαλλία να εφαρμόσουν αντιλαϊκά μέτρα και να χάσουν ψηφοφόρους; Αφού πάντα η ΕΚΤ θα είναι εκεί, ως απομηχανής θεός να δίνει τη λύση. Στην ουσία, η ΕΚΤ κρύβει τα προβλήματα των χωρών-μελών, αξιοποιώντας την ισχύ του ευρώ. Βέβαια, όταν μία χώρα κινδυνεύει να ζητήσει βοήθεια από το ΔΝΤ ή από τον ESM και παραβιάζει διαρκώς τους δημοσιονομικούς κανόνες θα πρέπει να λάβει δύσκολες αποφάσεις.
Τι θα γίνει με τα επιτόκια
Το βασικό επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ μειώθηκε στο 2% στις 5 Ιουνίου, ενώ το επιτόκιο αναχρηματοδότησης υποχώρησε στο 2,15%. Αύριο, όλα τα επιτόκια της ΕΚΤ αναμένεται να διατηρηθούν αμετάβλητα και το βασικό σενάριο των αναλυτών προβλέπει μία ακόμα μείωση 25 μονάδων βάσης στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, μέσω της οποίας το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων θα διαμορφωθεί στο 1,75%. Όλα αυτά, βέβαια, θα πρέπει να υποστηριχθούν από τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία και από τις ευρύτερες εξελίξεις. Πάντως, η κρίση στη Γαλλία δύσκολα θα επηρεάσει τα επιτόκια σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι στην αυριανή συνέντευξη τύπου, η Λαγκάρντ θα αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, στην περίπτωση που οι οικονομικές συνθήκες επιδεινωθούν εξαιτίας των παγκόσμιων εξελίξεων. Ταυτόχρονα, η Γαλλίδα θα περάσει το μήνυμα ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται στον στόχο του 2% που συνεπάγεται ότι σε μεγάλο βαθμό η ΕΚΤ έχει φέρει εις πέρας την αποστολή της.
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ θα συνεχίσει να εξετάζει τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία και δεν θα βιαστεί να λάβει αποφάσεις, πόσω μάλλον όταν η κατάσταση στη Γαλλία είναι εύθραυστη. Εργαλεία όπως το TPI παραμένουν πάντα στο τραπέζι, μόνο που για να συμφωνηθεί η χρήση τους θα πρέπει οι αποδόσεις των γαλλικών ή άλλων ομολόγων να εκτιναχθούν σε δυσθεώρητα επίπεδα. Σήμερα η απόδοση του γαλλικού 10ετούς διαμορφώνεται στο 3,47% και του αντίστοιχου ιταλικού στο 3,5% και για να αναλάβει δράση η ΕΚΤ θα πρέπει θεωρητικά να ξεπεράσουν κατά πολύ το επίπεδο του 5%, αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο όριο.
