Την προηγούμενη Τετάρτη είχαμε ασχοληθεί με τους δασμούς των ΗΠΑ στα εισαγόμενα προϊόντα. Η μέρα εκείνη συνέπιπτε με την προθεσμία που είχε δώσει ο Αμερικανός πρόεδρος στους εμπορικούς εταίρους της χώρας του για να έλθουν σε συμφωνία σχετικά με το τελικό ύψος αυτών των δασμών. Όπως διαπιστώσαμε, για μία ακόμα φορά η αρχική προθεσμία έδωσε τη θέση της σε μία νέα.
Αυτή τη φορά, η παράταση είναι διάρκειας σχεδόν 20 ημερών και θεωρητικά τη 1η Αυγούστου θα ξέρουμε τους δασμούς που θα ισχύουν για τις εξαγωγές κάθε κράτους στις ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή δεν ξέρουμε πολλά πράγματα. Αν εξαιρέσουμε τη συμφωνία των ΗΠΑ με το Ηνωμένο Βασίλειο και την αντίστοιχη των ΗΠΑ με το Βιετνάμ, καθώς και την προσωρινή «ανακωχή» με την Κίνα, τίποτα άλλο δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως. Είναι αλήθεια πως, ήδη από την προηγούμενη Τετάρτη, ο Τραμπ είχε στείλει αρκετές επιστολές του με τις οποίες ανακοίνωσε στα διάφορα κράτη το επίπεδο δασμών που θα ισχύσει για το μεταξύ τους εμπόριο από τη 1η Αυγούστου αλλά θεωρητικά αυτοί οι δασμοί μπορούν να αλλάξουν μέχρι τότε, όπως έχει αφήσει ο ίδιος να εννοηθεί.
Από την Τετάρτη μέχρι τώρα όμως είχαμε και μερικές ακόμα επιστολές. Προς τον Καναδά, με απειλούμενους δασμούς 35%, τη Βραζιλία με 50% και το Σάββατο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Μεξικό με 30%. Στο ίδιο διάστημα ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε την επιβολή δασμών ύψους 50% στον εισαγόμενο χαλκό και προανήγγειλε επιβολή ακόμα υψηλότερων δασμών στα φαρμακευτικά προϊόντα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι αριθμοί που ανέφερε η αμερικανική πλευρά ήταν αρκετά χειρότεροι από αυτούς που είχαν φανταστεί οι διάφοροι εμπορικοί εταίροι αλλά και οι χρηματιστηριακές αγορές. Στην περίπτωση του χαλκού το ύψος των δασμών ήταν σχεδόν διπλάσιο αυτού που είχαν υποθέσει οι περισσότεροι παρατηρητές της αγοράς, ενώ και για τον Καναδά, τη Βραζιλία, το Μεξικό και την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτά που ακούσαμε ήταν χειρότερα από τα αντίστοιχα των ανακοινώσεων του Απριλίου.
Επιστρέφοντας στην προηγούμενη ενασχόλησή μας με τους δασμούς, επισημαίνουμε πως και οι περισσότερες από τις προηγούμενες επιστολές του Τραμπ περιείχαν δυσάρεστα νέα για τους αποδέκτες του, καθώς για τα κράτη που έχουν σημαντικές εμπορικές συναλλαγές με τις ΗΠΑ, δεν υπήρχε καμία ουσιαστική διαφοροποίηση από τους δασμούς του Απριλίου. Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι δασμοί του Απριλίου είχαν χαρακτηριστεί πολύ επώδυνοι για τους εμπορικούς εταίρους, δυσάρεστοι για τους Αμερικανούς καταναλωτές και αρνητικοί για την οικονομία των ΗΠΑ.
Λιγότερο από είκοσι μέρες πριν τη λήξη και της πιο πρόσφατης προθεσμίας για επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της συντριπτικής πλειοψηφίας των εμπορικών τους εταίρων, η εικόνα δεν είναι πολύ ευχάριστη. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, θεωρητικά πάντα, τότε τη 1η Αυγούστου το παγκόσμιο εμπόριο θα υποστεί ένα σημαντικό πλήγμα, όπως και οι περισσότερες οικονομίες στον κόσμο. Παρόλα αυτά, μέχρι και την Παρασκευή που μας πέρασε, οι χρηματιστηριακές αγορές δεν είχαν δώσει δείγματα πραγματικής ανησυχίας. Οι βασικοί αμερικανικοί χρηματιστηριακοί δείκτες σημείωσαν πολύ ελαφρές απώλειες μόνο την Παρασκευή και στη Γερμανία ο αντίστοιχος δείκτης ήταν ελαφρά πτωτικός την
Πέμπτη και την Παρασκευή ενώ και στην Αθήνα ο δικός μας Γενικός Δείκτης σημείωσε ελαφρά πτώση μόνο την Παρασκευή. Τα περισσότερα χρηματιστήρια στην ουσία συνεχίζουν την ανοδική πορεία που ξεκίνησαν αμέσως μετά το σοκ των απριλιανών ανακοινώσεων του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία τα έχει φέρει όλα κοντά στα ιστορικά τους υψηλά ή στα υψηλότερα σημεία των τελευταίων ετών. Καθώς την Παρασκευή δεν είχαν εκτοξευθεί ακόμα οι απειλές εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Μεξικού, το ερώτημα είναι αν οι επενδυτές θα αποφασίσουν να ανησυχήσουν περισσότερο μετά και από αυτές. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ακόμα κάποια σχετική ουσιαστική ένδειξη, τα πρώτα μηνύματα θα αρχίσουν να έρχονται από τα Ασιατικά χρηματιστήρια σε λίγες ώρες.
Είμαστε λοιπόν στο σκοτάδι και οποιαδήποτε απόπειρα να προβλέψουμε τις αντιδράσεις των αγορών είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένη. Πρέπει να παρατηρήσουμε όμως ότι εδώ και πολλές εβδομάδες οι επενδυτές στις διεθνείς αγορές δείχνουν πως πιστεύουν πως στο τέλος θα πρυτανεύσει η λογική και το διεθνές εμπόριο δεν θα αντιμετωπίσει τελικά τόσο υψηλούς εισαγωγικούς δασμούς των ΗΠΑ. Μάλλον θεωρούν πως ο Αμερικανός πρόεδρος παίζει θέατρο εκτοξεύοντας απειλές προς κάθε κατεύθυνση, σκοπεύοντας στο τέλος να πετύχει συμφωνίες που θα μπορεί να τις παρουσιάσει ως μεγάλες επιτυχίες στους πολίτες των ΗΠΑ και ειδικά στους ψηφοφόρους του.
Μεγάλο μέρος των επενδυτών δεν πιστεύει πως υπάρχει πιθανότητα να επιβληθούν τελικά αυτοί οι πολύ υψηλοί δασμοί και έτσι αντιμετωπίζουν με μεγάλη ψυχραιμία τις κατά καιρούς ανακοινώσεις του Τραμπ. Οι ίδιοι νοιώθουν ανακουφισμένοι καθώς τα στοιχεία από την οικονομία των ΗΠΑ δεν δείχνουν ακόμα κάποια σοβαρή αρνητική επίδραση από τους δασμούς που ήδη ισχύουν. Έτσι δίνουν πολύ περισσότερο βάρος στα καλά νέα από πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, όχι μόνο στον τομέα της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και σε άλλους, όπως προ ημερών σε αυτόν των αμερικανικών αεροπορικών εταιρειών. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και στην Ευρώπη, με τους επενδυτές να ξεχνούν την αμερικανική απειλή και να εστιάζουν στις φθηνές αποτιμήσεις των τραπεζών και στις προοπτικές αναγέννησης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Την απορία μας για τη στάση των αγορών αργότερα σήμερα συμμερίζεται και το Bloomberg. Σε χθεσινό του άρθρο του, το διεθνές πρακτορείο εκτιμά πως τα τελευταία νέα για τους δασμούς μπορεί να κλονίσουν την ανθεκτικότητα που δείχνουν οι διεθνείς αγορές το τελευταίο διάστημα και να αλλάξουν την αδιάφορη στάση των επενδυτών απέναντι στα νέα που έρχονται από αυτό το μέτωπο. Διαβάζοντας όμως και τις απόψεις των διεθνών ειδικών που μίλησαν στο πρακτορείο, μας δημιουργήθηκε η εντύπωση πως ένα μεγάλο μέρος των επενδυτών θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει με ψυχραιμία το ζήτημα, εκτιμώντας πως και η πιο πρόσφατη προθεσμία της 1ης Αυγούστου δε θα είναι η τελευταία, και πως υπάρχει ακόμα περιθώριο για να βρεθούν λύσεις που θα «πονάνε» λιγότερο όλες τις πλευρές.
Αυτό που καταλαβαίνουμε είναι πως οι επενδυτές πιστεύουν πως ο Τραμπ δεν έχει σκοπό να επιβάλλει πραγματικά αυτούς τους δασμούς και για αυτόν τον λόγο κινούνται ψύχραιμα. Ίσως όμως κινούνται περισσότερο ψύχραιμα απ’ ότι πρέπει. Ένα άρθρο του Bloomberg από την Παρασκευή, δηλαδή πριν τις επιστολές προς την Ε.Ε. και το Μεξικό, είχε τον εξής τίτλο: «Η αδιαφορία των αγορών για τους δασμούς κάνει τον Τραμπ ακόμα πιο τολμηρό». Αν λάβουμε υπόψη μας τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου μετά τις ανακοινώσεις τους για τους δασμούς στον χαλκό και τη Βραζιλία, θα πούμε πως ο αυτός ο τίτλος είναι αρκετά στην πραγματικότητα. Τι είπε ο Αμερικανός πρόεδρος; Πολύ απλά ότι: «Νομίζω πως οι δασμοί έχουν τύχει πολύ θετικής υποδοχής. Τα χρηματιστήρια πέτυχαν νέα υψηλά».
Ένα πολύ ενδιαφέρον σενάριο εδώ είναι το εξής: πως οι επενδυτές στις αγορές πιστεύουν πως ο Τραμπ δεν θα τραβήξει τα πράγματα στα άκρα γιατί ξέρει πως θα δημιουργηθούν προβλήματα στις αγορές και είναι ψύχραιμοι αλλά ο Τραμπ βλέπει την ψυχραιμία τους και συμπεραίνει πως έχει το περιθώριο να κρατήσει τους δασμούς αρκετά ψηλά, παίρνοντας τελικά αποφάσεις που θα στενοχωρήσουν πολύ τους επενδυτές.
Ενδιαφέρον αυτό το σενάριο, αλλά θα περάσουν μερικές εβδομάδες μέχρι να δούμε αν θα βγει αληθινό. Αν πρέπει να πούμε κάτι σχετικά με την άμεση αντίδραση των αγορών, θα τολμήσουμε να εκτιμήσουμε πως θα αντιδράσουν αρνητικά αλλά χωρίς πανικό και θα προσπαθήσουν σχετικά γρήγορα να επανέλθουν στους γνώριμους ρυθμούς του τελευταίου διαστήματος. Όλα αυτά έχοντας υπόψη μας τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Μέχρι νεωτέρας λοιπόν, δεν φαίνεται σημαντικά πιθανή μία μεγάλη βουτιά των αγορών εξαιτίας των τελευταίων επιστολών του. Ο πληθωρισμός όμως και τα εταιρικά αποτελέσματα είναι μία άλλη υπόθεση.
