Τρία χρόνια έχουν περάσει από τη στιγμή που η OpenAI έθεσε στη διάθεση του κοινού την περίφημη πλέον εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης ChatGPT και οι χρηματιστηριακές αγορές δεν έχουν πάψει να ασχολούνται με αυτό και με την ΤΝ γενικότερα. Δεν θα ήταν μεγάλη υπερβολή αν λέγαμε πως υπάρχουν φορές που η ΤΝ, οι εφαρμογές της και οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με αυτήν σχεδόν μονοπωλούν το ενδιαφέρον της διεθνούς χρηματιστηριακής κοινότητας.
Το γεγονός πως οι μεγαλύτερες σε χρηματιστηριακή αξία επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν πολύ στενή σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη (εκτός από την Apple, η οποία δεν έχει πείσει ακόμα την αγορά στον συγκεκριμένο τομέα) δεν είναι καθόλου τυχαίο. Πριν μερικές ημέρες είχαμε ασχοληθεί με τις προοπτικές των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών (Τα τρία gamechangers στις αγορές | Liberal.gr) και είχαμε επισημάνει πως ένας από τους τρεις πιο σημαντικούς παράγοντες που θα κρίνουν την πορεία των αγορών για το 2026 θα είναι οι εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ. Σήμερα θα ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με το θέμα.
Ας ξεκινήσουμε με κάτι το οποίο θεωρούμε όλοι λίγο πολύ δεδομένο αλλά σχετικά σπάνια το τεκμηριώνουμε με στοιχεία. Αυτό είναι η συμβολή του τομέα της ΤΝ στην οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ και κατ’ επέκταση και του υπόλοιπου κόσμου. Σε ένα newsletter του Bloomberg από την 16η Δεκεμβρίου, η Tracy Alloway φιλοξένησε κάποια στοιχεία από μία έκθεση της ομάδας της οικονομολόγου Dan Pan της γνωστής τράπεζας Standard Chartered. Σύμφωνα με αυτήν, περίπου τα δύο τρίτα της μεγέθυνσης της αμερικανικής οικονομίας οφείλονται στις επενδύσεις του τομέα της τεχνολογίας.
Καθώς το μεγαλύτερο μέρος αυτών των επενδύσεων έχει αυτή την περίοδο άμεση σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη, είναι φανερό πως τουλάχιστον το μισό της οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ οφείλεται στην ΤΝ. Καθώς μάλιστα, όπως ανέφερε τη Alloway, ένα μεγάλο μέρος αυτών των επενδύσεων έχει σχέση με εισαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι λογικό να συμπεράνουμε πως οι αμερικανικές επενδύσεις στην ΤΝ συμβάλλουν και στη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη.
Γνωρίζοντας πως μεγάλες επενδύσεις γίνονται και στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Ταϊβάν, την Νότια Κορέα και στην Ευρώπη, δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να αντιληφθούμε πως η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη είναι σχεδόν αλληλένδετη, αυτή την περίοδο τουλάχιστον, με την ανάπτυξη του κλάδου της ΤΝ και των υποδομών της. Ακόμα όμως και χωρίς τη βοήθεια της ανάλυσης της Dan Pan και της ομάδας της, είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης και των επενδύσεων για τη δημιουργία των υποδομών της στην παγκόσμια οικονομία και την ανάπτυξή της. Μόνο η κούρσα για τη δημιουργία νέων εργοστασίων παραγωγής ρεύματος για την τροφοδότηση των data centers είναι αρκετή για να μας πείσει.
Έχοντας αποκτήσει μία καλή εικόνα της συμβολής της ΤΝ στην οικονομική ανάπτυξη, είναι εύκολο να καταλάβουμε πως αν για κάποιο λόγο πέσει απότομα ο ρυθμός αυτών των νέων επενδύσεων, το πλήγμα στην αμερικανική και διεθνή οικονομία θα είναι πολύ σημαντικό, ενώ το πλήγμα στα χρηματιστήρια μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντικό. Γιατί θα είναι πιο σημαντικό; Όπως αναφέραμε παραπάνω, οι μεγαλύτερες σε χρηματιστηριακή αξία επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν σχεδόν όλες άμεση σχέση με αυτές τις επενδύσεις και την ανάπτυξη του τομέα.
Κάποιες εξ αυτών επενδύουν πλέον κοντά στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια η κάθε μία για να κινηθούν δυνατά στον κλάδο, να αναπτύξουν τις υποδομές τους και να προλάβουν την πρόοδο των ανταγωνιστών τους, ενώ η μεγαλύτερη σε αξία, η αμερικανική Nvidia (NVDA NASDAQ), είναι αυτή που κατασκευάζει και πουλάει στις υπόλοιπες το πιο βασικό εξάρτημα των data centers και κατ’ επέκταση όλης της υλικοτεχνικής υποδομής της ΤΝ, δηλαδή τα microchips της.
Οι αποτιμήσεις αυτές έχουν φτάσει στα ύψη, σε μεγάλο βαθμό λόγω της πεποίθησης των περισσότερων επενδυτών πως σύντομα οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης σύντομα θα αρχίσουν να φέρνουν σε αυτές τις επιχειρήσεις σημαντική άνοδο του κύκλου εργασιών και της κερδοφορίας. Η αισιοδοξία αυτή μπορεί να συνεχιστεί και μέσα στο 2026, ειδικά αν τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων του κλάδου ικανοποιήσουν τους επενδυτές και οι εκτιμήσεις των διοικήσεων για τα επόμενα τρίμηνα δείξουν πως πλησιάζει η ώρα που οι επενδύσεις θα φέρουν οικονομικό αποτέλεσμα.
Οποιαδήποτε καθυστέρηση όμως ή, ακόμα χειρότερα, οποιαδήποτε ένδειξη πως η οικονομική ανταμοιβή των επιχειρήσεων θα αργήσει, είναι βέβαιο πως θα κάνει σημαντική ζημιά στις μετοχές του κλάδου ΤΝ. Δεν υπάρχει όμως μόνο αυτός ο κίνδυνος, όπως έχει ήδη φανεί τους τελευταίους μήνες. Οι επενδυτές έχουν αρχίσει να ανησυχούν για το μεγάλο ύψος του δανεισμού που αναλαμβάνουν πολλές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την κατασκευή των data centers.
Το παράδειγμα της Oracle (ORCL NYSE) είναι πολύ χαρακτηριστικό, καθώς η μετοχή της έχασε σχεδόν το 50% της αξίας της (αφού πρώτα είχε τριπλασιάσει την τιμή της σε μερικούς μήνες) από τον Σεπτέμβριο, καθώς οι επενδυτές άρχισαν να λαμβάνουν πιο σοβαρά υπόψη τους την ανάληψη πολύ μεγάλου δανεισμού. Η άνοδος της τιμής των CDS που χρησιμοποιούνται για την προστασία απέναντι στο ενδεχόμενο πτώχευσης της εταιρείας είναι πολύ γνωστή πλέον. Αυτό που ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό είναι πως πριν μερικές μέρες αποκάλυψε πως πέρα από τα περίπου 90 δισεκατομμύρια μακροπρόθεσμου δανεισμού που έχει πρόσφατα συνάψει για τη διενέργεια αυτών των επενδύσεων, τα επόμενα χρόνια θα είναι υπόλογη και για υποχρεώσεις ύψους 248 δισεκατομμυρίων δολαρίων που σχετίζονται κυρίως με το κόστος της ενοικίασης των χώρων στους οποίους θα στεγάζονται τα data centers που ανεγείρει αυτή την περίοδο.
Αντίστοιχες σημαντικές υποχρεώσεις που σχετίζονται με την ενοικίαση γης ή αποθηκών για την εγκατάσταση data centers είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίζουν και πολλές άλλες εταιρείες που έχουν μπει δυνατά στον τομέα της ανέγερσης data centers. Αν εξαιρέσουμε τους «κολοσσούς» της τεχνολογίας με πολύ βαθιές τσέπες, όπως η Alphabet (GOOGL NASDAQ), Microsoft (MSFT NASDAQ) οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό είναι ιδιοκτήτες της γης πάνω στην οποία ανεγείρουν τα data centers Meta Platforms (META NASDAQ), οι περισσότερες μικρές και μεσαίες εταιρείες δεν έχουν αυτήν την πολυτέλεια.
Ό,τι έχουμε πει μέχρι τώρα μας δείχνει πόσο σημαντικές θα είναι για τις χρηματιστηριακές αγορές και την οικονομία τη νέα χρονιά οι εξελίξεις στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν τα πράγματα εξελιχθούν σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, οι επενδύσεις συνεχιστούν με τον ίδιο ή και μεγαλύτερο ρυθμό και αρχίζουν να φαίνονται θετικά σημάδια σχετικά με την οικονομική απόδοση αυτών των επενδύσεων, τότε οι χρηματιστηριακές αγορές θα δεχθούν μία γερή τονωτική ένεση ενώ δεν θα απειληθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας.
Αν όμως δεν αρχίσουν να έρχονται σύντομα θετικές ενδείξεις σχετικά με την κερδοφορία του τομέα, αν αρχίσουν να παρατηρούνται καθυστερήσεις στην εκτέλεση αυτών των επενδυτικών σχεδίων και αν αρχίσει να απειλείται η πρωτοκαθεδρία των αμερικανικών επιχειρήσεων στον κλάδο, τότε τα πράγματα δεν θα είναι καθόλου καλά.
Δεν είναι μόνο το ότι θα πέσουν σίγουρα οι μετοχές των επιχειρήσεων του κλάδου (μία γεύση του τι θα μπορούσε να γίνει έχουμε πάρει τους τελευταίους μήνες από την πορεία της μετοχής της Oracle). Είναι και ο φόβος για σημαντική αναταραχή στην παγκόσμια αγορά ομολόγων, καθώς όπως διαβάσαμε στο Bloomberg την 15η Δεκεμβρίου, ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται σημάδια κόπωσης από την πλευρά των επενδυτών που ασχολούνται με τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μέσω εκδόσεων ομολόγων. Και βέβαια η απειλή για την οικονομία αν κοπάσει το κύμα επενδύσεων στον τομέα.
Δεν είναι υπερβολικό το να ισχυριστούμε πως η πορεία των διεθνών χρηματιστηρίων και της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από «άγνωστο Χ» της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτήν τη στιγμή παίζει τον ρόλο της ατμομηχανής για την οικονομία και για σημαντικό μέρος των χρηματιστηρίων. Όσο η μηχανή του τραίνου τροφοδοτείται από το επενδυτικό καύσιμο και τη θετική προδιάθεση των επενδυτών, η ΤΝ θα εξακολουθήσει να αποτελεί τον οδηγό των αγορών σε νέα υψηλά. Σε αντίθετη περίπτωση, η πτώση της Oracle από τον Σεπτέμβριο και μετά μας δείχνει πώς θα μπορούσαν να αντιδράσουν οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές.
