Η δύναμη της Αμερικής είναι τα αεροπλανοφόρα της, τα πανεπιστήμια της, το Χόλιγουντ και το δολάριο. Αυτά τα λόγια είχα συγκρατήσει από την ομιλία ενός στελέχους της J.P.Morgan, που είχε επισκεφθεί το πανεπιστήμιο που σπούδαζα, για να προσελκύσει νέους απόφοιτους στο δυναμικό της επενδυτικής τράπεζας στο Λονδίνο.
Οι ΗΠΑ εξακολουθούν μέχρι σήμερα να στηρίζονται πάνω στη στρατιωτική τους ισχύ, πάνω στην έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία που ξεπηδούν από τα πανεπιστήμια τους, πάνω στην κυριαρχία τους στον τομέα του κινηματογράφου και πάνω στην οικονομική δύναμη του δολαρίου. Του δολαρίου που αποτελούσε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το σημείο νομισματικής αναφοράς, για ολόκληρο τον πλανήτη.
Όμως το 2025 ήταν ένα έτος εξασθένησης του δολαρίου. Ή μάλλον ήταν μια χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας ο κόσμος άρχισε να βλέπει το δολάριο με μια διαφορετική ματιά. Η απότομη πτώση του στις αρχές του έτους, η πολιτική αβεβαιότητα και οι μετατοπίσεις στις ροές κεφαλαίων έβαλαν ένα τέλος στην εποχή της ανέμελης και αδιαμφισβήτητης κυριαρχίας της αμερικανικής οικονομίας και του αμερικανικού νομίσματος.
Θέτοντας το ερώτημα, εάν οι ΗΠΑ δικαιούνται ακόμη το «premium» που απολάμβαναν, και εάν έχουμε περάσει πλέον σε μια εποχή δομικής αδυναμίας του δολαρίου.
Η εξασθένηση του δολαρίου μέσα στο 2025 δεν ήρθε από το πουθενά. Ήταν η κορύφωση τάσεων που επιταχύνθηκαν από συγκεκριμένα γεγονότα. Η δεκαετής κυριαρχία η οποία βασιζόταν σε τρεις συγκεκριμένους πυλώνες, όπως η υπεροχή κατά τη «μεταcovid» περίοδο, τα υψηλά επιτόκια και η παγκόσμια θεσμική εμπιστοσύνη απέναντι στις ΗΠΑ, κλονίστηκε λόγω αφενός της πολιτικής των δασμών και αφετέρου της πολιτικής αστάθειας στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Που είχε σαν αποτέλεσμα τα ξένα κεφάλαια να αναζητήσουν εναλλακτικούς προορισμούς.
Το αφήγημα των εκλογών του 2024, που στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό σε έναν ακόμη κύκλο αμερικανικής υπεροχής, υποστηριζόμενο από μαζικές εισροές επενδυτικών κεφαλαίων, από υψηλή εσωτερική κατανάλωση και από μια πολιτικά ανεξάρτητη Fed, ράγισε μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο, το δολάριο υποχώρησε περίπου -11% έναντι ενός καλαθιού μεγάλων νομισμάτων. Καταγράφοντας τη χειρότερη επίδοση από το αντίστοιχο εξάμηνο του 1973. Σηματοδοτώντας για πολλούς αναλυτές και τυπικά το τέλος μιας μακράς περιόδου δολαριακής ηγεμονίας.
Το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι η πτώση του δολαρίου, συνέβη παρόλο που η Fed αρνούνταν να σηματοδοτήσει επικείμενες μειώσεις επιτοκίων, επιμένοντας στη στάση «περιμένουμε και βλέπουμε» (wait and see), και η οποία εξόργιζε τον πρόεδρο Τραμπ. Οπότε οι αγορές φαίνεται ότι άρχισαν να τιμολογούν κάτι άλλο. Μια νέα πραγματικότητα, όσον αφορά τις προοπτικές της ανάπτυξης, του πληθωρισμού και του δημοσίου χρέους.
Και τώρα πλέον που η πιο αργή ανάπτυξη στις ΗΠΑ αποτελεί πραγματικότητα, που τα χαμηλότερα επιτόκια επελέγησαν από τη Fed και που τα παραδείγματα συρρίκνωσης των πολιτικών και θεσμικών πλεονεκτημάτων των ΗΠΑ είναι ορατά, το μέλλον του δολαρίου είναι θολό. Αφού το δολάριο έχει χάσει πλέον τη λάμψη του και την ελκυστικότητα του.
Βέβαια, στα χαρτοφυλάκια των ξένων επενδυτών βρίσκονται περισσότερα από $30 τρισεκατομμύρια σε διάφορες μορφές περιουσιακών στοιχείων. Με την εξασθένησή του στις αρχές του 2025, οι ίδιοι επενδυτές άρχισαν να «κάνουν hedge», δηλαδή να αντισταθμίζουν τον κίνδυνο της έκθεσής τους στο αμερικανικό δολάριο. Πωλώντας ουσιαστικά δολάρια στην αγορά.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, οδεύουμε στο 2026. Ορισμένοι αναλυτές, προβλέπουν ότι θα υπάρξει περαιτέρω εξασθένηση λόγω της επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ, της μείωσης των επιτοκίων, της εξάρτησης της Fed από τον Λευκό Οίκο, της κλιμάκωσης του πολιτικού και θεσμικού χάους στην Ουάσιγκτον, αλλά και συνεχούς «hedging» από την πλευρά των επενδυτών.
Άλλοι εκτιμούν ότι οι νέες εμπορικές εντάσεις και οι γεωπολιτικές ανησυχίες θα πυροδοτήσουν μια εκ νέου κίνηση των κεφαλαίων προς την ασφάλεια, αναζωπυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη ζήτηση για δολάριο. Βέβαια, όσον αφορά την αναζήτηση ασφάλειας, το δολάριο έχει να ανταγωνιστεί πλέον ξεκάθαρα τον χρυσό.
Από τους μεγάλους επενδυτικούς οίκους μόνο η Citigroup εκτιμά ότι το δολάριο θα ανακάμψει μέσα στο 2026. Η Μοrgan Stanley βλέπει την ισοτιμία EUR/USD στο 1,25 και 1,30 από 1,17 που είναι σήμερα. Η Goldman Sachs και η Deutsche Bank στο 1,25 και η JPMorgan στο 1,20. Τέλος, σύμφωνα με το Bloomberg η κοινότητα των αναλυτών αναμένει πτώση από -3% έως και -6% μέσα στο 2026.
