O Φρανσουά Μπαϊρού, Πρωθυπουργός της Γαλλίας κάλεσε σε ψήφο εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση μειοψηφίας του στις 8 Σεπτεμβρίου.
Πρόκειται για μια προσπάθεια να αναγκάσει τους αντιπάλους του, οι οποίοι τον υπερβαίνουν αριθμητικά στην Εθνοσυνέλευση, είτε να αποδεχθούν περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων ύψους €44 δισ., είτε να καταψηφίσουν την κυβέρνηση, αποδεχόμενοι τις οικονομικές συνέπειες μιας νέας περιόδου πολιτικής αβεβαιότητας σε μια στιγμή που τα spreads δανεισμού της Γαλλίας έχουν ξεπεράσει τα ελληνικά και πλησιάζουν τα ιταλικά.
Αυτό είναι κρίσιμο, καθώς, ενώ το κόστος δανεισμού αυξάνεται παντού εξαιτίας του εμπορικού πολέμου, οι αγορές έχουν στοχοποιήσει ειδικά τη Γαλλία (και τη Βρετανία) ως προβληματικές περιπτώσεις.
Η ψήφος εμπιστοσύνης αποτελεί πολιτικό ρίσκο, σχεδιασμένο για «νίκη ή απόδοση ευθυνών». Ο Μπαϊρού πραγματοποίησε το δια βίου όνειρό του να γίνει πρωθυπουργός, συνεπώς η υστεροφημία του έχει ιδιαίτερη σημασία, και μια «ηρωική έξοδος» δεν αποκλείεται.
Γιατί υπάρχει πίεση στο γαλλικό χρέος;
Υπάρχουν τέσσερις σημαντικές πιέσεις στο κόστος δανεισμού της Γαλλίας, μόνο μία από τις οποίες είναι εσωτερική:
α) Ανησυχίες για τη συσσώρευση χρέους. Πρόκειται για τον μοναδικό εσωτερικό παράγοντα, τον οποίο η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει με περικοπές δαπανών.
β) Οι αμερικανικοί εμπορικοί πόλεμοι, που επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη και ασκούν ανοδική πίεση στις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται συνολικά τα κόστη δανεισμού.
γ) Το ισχυρότερο ευρώ, που επιβαρύνει περαιτέρω τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
δ) Η αλλαγή στο ολλανδικό συνταξιοδοτικό σύστημα (από καθορισμένων παροχών σε καθορισμένων εισφορών), η οποία αναμένεται να μειώσει σημαντικά τη ζήτηση για μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό χρέος.
Πόσο θα επηρεάσει η ψήφος τις αγορές;
Η πτώση της κυβέρνησης είναι πιθανό να αυξήσει τη μεταβλητότητα και βραχυπρόθεσμα να εκτινάξει το κόστος δανεισμού της Γαλλίας.
Περισσότερο, όμως, η ψήφος θα δείξει αν το Εθνικό Μέτωπο επιδιώκει να αναλάβει εξουσία τώρα – με τον κίνδυνο να χρεωθεί τις αρνητικές οικονομικές εξελίξεις – ή αν θα περιμένει μια βαθύτερη κρίση για να διεκδικήσει ισχυρότερη εντολή.
Σε κάθε περίπτωση, δεν πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα θα έχει μακροπρόθεσμη σημασία. Η Γαλλία εμφανίζει έλλειμμα σχεδόν 6%, το υψηλότερο μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών και διπλάσιο από το όριο του Συμφώνου Σταθερότητας και δεν φαίνεται ότι καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τις απαραίτητες περικοπές για να το περιορίσει. Σε μια περίοδο που οι επενδυτές ανησυχούν γενικά για τα επίπεδα χρέους και τη δημοσιονομική πειθαρχία, τέτοια ελλείμματα προκαλούν τους «εκδικητές των ομολόγων».
Θα χρειαστεί η Γαλλία τη βοήθεια του ΔΝΤ;
Πιθανότατα όχι. Η Πέμπτη Δημοκρατία δεν έχει καταφύγει ποτέ στο ΔΝΤ, ακόμη και σε περιόδους κρίσης.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) μπορεί να παρέμβει για να περιορίσει τη μεταβλητότητα στις αγορές ομολόγων.
Επιπλέον, η ΕΚΤ, με επικεφαλής πρώην Γάλλο Υπουργό Οικονομικών, μπορεί να αγοράσει γαλλικά ομόλογα ώστε να αποτρέψει πιέσεις αυτού του τύπου, οι οποίες συνήθως οδηγούν τις χώρες στο ΔΝΤ. Το έχει κάνει για την Ιταλία και είναι πολύ πιθανό να το επαναλάβει για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.
Είναι πιθανή η λιτότητα και η άνοδος μιας λαϊκιστικής κυβέρνησης;
Ναι. Η ΕΚΤ, ως δανειστής έσχατης ανάγκης, μπορεί να αποτρέψει τη βραχυπρόθεσμη κλιμάκωση, αλλά δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει μόνη της την οικονομία, όπως ενδεχομένως επιχειρεί ο Ντόναλντ Τραμπ μέσω της Fed για τα αμερικανικά ελλείμματα.
Συνεπώς, το αν θα επιβιώσει η κυβέρνηση έχει μικρότερη σημασία. Το ζήτημα είναι ποιος θα «χρεωθεί» την κατάσταση. Η ουσία είναι ότι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας είναι σχεδόν αναπόφευκτα αν η Γαλλία θέλει να εξυγιάνει τα δημόσια οικονομικά της.
Οι κυβερνήσεις έχουν δύο επιλογές:
α) Να κατηγορήσουν τους ξένους πιστωτές για την ανάγκη λιτότητας (όπως έκανε η Ελλάδα), επιχειρώντας έτσι να διασώσουν το πολιτικό σύστημα, αλλά υπονομεύοντας την ευρωπαϊκή συνοχή.
β) Να αποδεχθούν οι ίδιες το κόστος, εφαρμόζοντας λιτότητα και επωμιζόμενες το πολιτικό βάρος.
Με βάση την ελληνική εμπειρία και την παράδοση διαδηλώσεων στη Γαλλία, το σενάριο Α είναι πιθανότερο. Σε κάθε περίπτωση, κάποια μορφή λαϊκιστικής κυβέρνησης ενδέχεται να λειτουργήσει ως «βαλβίδα εκτόνωσης».
* O Γιώργος Λαγαρίας είναι Chief Economist της Forvis Mazars Financial Planning UK
