Βρισκόμαστε σε μια εποχή, όπου δυστυχώς οι πολιτικές ηγεσίες σε όλον τον κόσμο φαντάζονται την οικονομία ως ένα πεδίο αυθαίρετων αποφάσεων και παρεμβάσεων και όχι σαν μια λεπτή ισορροπία εμπιστοσύνης και ρεαλισμού. Ως ένα πεδίο αβλαβούς εκπλήρωσης φαντασιώσεων και λαϊκισμού. Με αποτέλεσμα, η συμπεριφορά των πολιτικών ηγεσιών να μοιάζει αρκετές φορές με ένα παιχνίδι με ζάρια.
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από το 2021 και 2022 που οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης αναφέρονταν σε έναν προσωρινό και παροδικό πληθωρισμό. Ωστόσο, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι πανταχού παρών και να ανησυχεί την πραγματική οικονομία, περισσότερο ακόμα και από την ύφεση.
Ανατρέποντας πλήρως το πολιτικό αφήγημα ότι τα πακέτα στήριξης δεν θα άφηναν ένα αρνητικό αποτύπωμα στην οικονομία. Η υψηλή ρευστότητα από τα διαδοχικά πακέτα στήριξης, τα θηριώδη κέρδη των χρηματιστηρίων και οι ανεξάντλητες «λίμνες» επενδυτικών κεφαλαίων, δεν επιτρέπουν στον πληθωρισμό να χαλαρώσει.
Οι ΗΠΑ δοκιμάζονται από ένα επίμονο πληθωρισμό, από δασμολογικά τείχη, από παρεμβάσεις στις πολιτικές της Fed, καθώς και από κρατικές παρεμβάσεις στην ιδιωτική οικονομία. Προς το παρόν η νέα ισορροπία χαρακτηρίζεται από ανθεκτικότητα και αντοχή. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι, αυτοί που μιλούν για την ηρεμία πριν από το ξέσπασμα ενός τυφώνα.
Είναι σίγουρο ότι οι δασμοί δεν αποτελούν μια στρατηγική εθνικής ισχύος για τις ΗΠΑ. Αντίθετα, αποτελούν ένα διαρκές «bullying» απέναντι σε εμπορικούς φίλους και εχθρούς, που οξύνεται και αποκλιμακώνεται κατά το δοκούν. Με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις αντί να κοιτούν μπροστά στο μέλλον, να κοιτούν πίσω από τον ώμο τους, αναμένοντας νέες παρεμβάσεις χωρίς δομή, σχεδιασμό και στόχευση.
Μάλιστα σε πρόσφατη συνέντευξη του, o πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ επί προεδρίας Clinton, Larry Summers, παρομοιάζει την κατάσταση στις ΗΠΑ με εκείνη του λατινοαμερικάνικου λαϊκισμού, το γνωστού Περονισμού. Υποστηρίζει ότι για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του, σχολίαζε πόσο σημαντικό θα ήταν η Λατινική Αμερική να γίνει σαν τις ΗΠΑ, με ασφαλείς εκλογές, ανεξάρτητη δικαιοσύνη, δημοσιονομική πειθαρχία, ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες μακριά από πολιτικές παρεμβάσεις και ισχυρούς θεσμούς.
Ενώ σήμερα διαπιστώνει κανείς, ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Με τις ΗΠΑ να κινδυνεύουν να μετατραπούν σε χώρα της Περονικής Λατινικής Αμερικής. Και αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό για μια οικονομική και πολιτική υπερδύναμη με βαριές παγκόσμιες ευθύνες.
Αν μεταφερθούμε στη δική μας πλευρά του Ατλαντικού, βλέπουμε την ανάπτυξη να δοκιμάζεται σκληρά στις ατμομηχανές της Ευρωπαϊκής Οικονομίας, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Με την πρώτη να αγκομαχά σαν μια αμαξοστοιχία που ξεμένει από ενέργεια και με τη δεύτερη να αρνείται να υιοθετήσει τις απαραίτητες και στοιχειώδεις μεταρρυθμίσεις.
Όντας ταυτόχρονα «too big to fail» και «too big to change». Δηλαδή πολύ μεγάλη για να αποτύχει, όπως έλεγαν και για την Lehman Brothers και παράλληλα πολύ μεγάλη και δυσκίνητη για να αλλάξει. Βλέπουμε παράλληλα το Ηνωμένο Βασίλειο τα γεύεται τα επίχειρα του Brexit, να βυθίζεται στα δημόσια χρέη και στην ανεργία και να αναζητά τη λύση μέσα από την αύξηση των ήδη υψηλών φορολογικών συντελεστών.
Όλα όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, φέρνουν στο μυαλό μας σκηνές από το δικό μας ελληνικό δράμα του 2015 με τις υποσχέσεις ρήξης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την εμμονή στις εθνικοποιήσεις, στη «δίκαιη» ανάπτυξη με «κοινωνικό πρόσημο», στο φλερτ με τη δραχμή, που κατέληξαν σε βαθιά ύφεση, σε ταχεία αποεπένδυση και φυσικά στα capital controls.
Και ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα, όπου οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αποτελούν τον μοναδικό πυλώνα της ανάκαμψης, ελάχιστοι πολιτικοί και ακόμα λιγότεροι πολιτικοί αρχηγοί υπερασπίζονται ανοιχτά την ελεύθερη αγορά απέναντι στον προστατευτισμό, τις κανονιστικές αγκυλώσεις, τα νομικά εμπόδια και τις ρυθμιστικές αυθαιρεσίες.
Η οικονομική ελευθερία δεν είναι πολυτέλεια το 2025. Είναι προϋπόθεση ευημερίας. Και για τη χώρα μας αποτελεί προϋπόθεση «επιβίωσης», όσο και να μας ξενίζει η λέξη.
Σήμερα, με τον πληθωρισμό να πιέζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, και με τις γεωπολιτικές εντάσεις να διαταράσσουν ακόμα τις εφοδιαστικές αλυσίδες, η Δύση χρειάζεται ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες μακριά από πολιτικές υπονομεύσεις και πιέσεις, ανοικτές αγορές, και οικονομική εμπιστοσύνη στο χώρο του επιχειρείν.
Με τους επιχειρηματίες να παρεμβαίνουν με τρόπο ηχηρό στα τεκτενόμενα, όπως συνέβη με τον πρόεδρο του ΣΕΒ. Με τους κεντρικούς τραπεζίτες να περιγράφουν μέσω της αλήθειας των αριθμών την πραγματικότητα και να προειδοποιούν για τους κινδύνους, όπως συνέβη με τον διοικητή της ΤτΕ. Και με τους πολιτικούς να μη δειλιάζουν, μπροστά τις αναγκαίες και απαραίτητες μικρές ή μεγάλες ρήξεις.
Οι ΗΠΑ, έχουν να αντιπαλέψουν τη μετατροπή τους σε μια Περονική χώρα της Λατινικής Αμερικής. Η Ευρώπη οφείλει να συγκρουσθεί με τον εαυτό της που είναι ήδη ξεπερασμένος σε Γερμανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Και η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει να βυθιστεί εκ νέου στον βούρκο του λαϊκισμού.
Διότι όπως έγραφε προ ημερών και ο Θανάσης Μαυρίδης, «το κλίμα στην Ευρώπη δεν είναι ανάλογο με εκείνο του 2010 –2015. Η Βόρεια Ευρώπη έχει άλλα σοβαρότερα για την ίδια θέματα να ασχοληθεί από το να συζητά για τα “κακομαθημένα παιδιά του νότου”. Αυτή τη φορά δεν θα υπάρξουν άλλα πακέτα στήριξης. Και η ελληνική κοινωνία με τη σειρά της δεν θα μπορέσει να αντέξει ένα νέο μνημόνιο.»
