Δύο δρόμους έχε μπροστά της η Γαλλία. Να βάλει σε τάξη τα οικονομικά της ή να πυροδοτήσει μία νέα κρίση στην Ευρώπη. Ο πρώτος δρόμος είναι ο δύσκολος. Προϋποθέτει πολιτική συναίνεση και μία κυβέρνηση αποφασισμένη να προχωρήσει στην εφαρμογή αντιλαϊκών πολιτικών λιτότητας. Ο δεύτερος δρόμος είναι πολιτικά πιο εύκολος και τελικά ο πιο πιθανός.
Γι’ αυτό άλλωστε οι αγορές καραδοκούν, στέλνουν στα ύψη τις αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων και είναι έτοιμες να εκμεταλλευτούν την αναταραχή. Και μπορεί χθες το χρηματιστήριο του Παρισιού να αντέδρασε ανοδικά, μέσα στο γενικότερο κλίμα ευφορίας με φόντο την πολυαναμενόμενη μείωση των επιτοκίων από τη Fed, ωστόσο ο CAC40 έχει χάσει ήδη 3% και οι απώλειες θα είναι πολύ μεγαλύτερες αν συνεχιστεί η αβεβαιότητα.
Το φάντασμα μία νέας πολιτικής κρίσης με απρόβλεπτες οικονομικές συνέπειες πλανάται, λοιπόν, πάνω από την Ευρώπη, καθώς ο Εμανουέλ Μακρόν καλείται να βρει τον πέμπτο πρωθυπουργό σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών. Μία κρίση διαφορετική από τις άλλες μόλις ξεκίνησε...
Η περίπτωση της Γαλλίας δεν αποτελεί καινούριο πρόβλημα για την Ευρώπη αλλά στη δεδομένη χρονική στιγμή αποδεικνύεται μία πολύ βαθιά πληγή που έχει τη δυναμική να μεταδοθεί σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Τόσο βαθιά και σοβαρή που δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να θυμίσει τις περιπέτειες της Ισπανίας και της Ιταλίας – ακόμα και της Ελλάδας - κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας.
Θα αναγκαστεί η Κριστίν Λαγκάρντ να βγάλει από τη φαρέτρα της, ως άλλος Μάριο Ντράγκι, το «μπαζούκα» της ΕΚΤ, προκειμένου να προστατεύσει τη μετάδοση της κρίσης και να σώσει ξανά το ευρώ; Ίσως, σήμερα μοιάζει ακραίο το σενάριο όμως τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται πλέον υπερβολικό.
Οι αγορές έχουν αντιδράσει στη νέα έκρηξη αβεβαιότητας στη Γηραιά Ήπειρο αλλά δεν έχουν πει την τελευταία τους κουβέντα. Διότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι το αρνητικό για τη Γαλλία κλίμα μπορεί να εξελιχθεί σε χιονοστιβάδα κρίσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, βλέπουν όχι μόνο τη Γαλλία αλλά ολόκληρη την Ευρώπη να… πνίγεται σε έναν ωκεανό γραφειοκρατίας, έλλειψης ανταγωνιστικότητας και ρυθμιστικών εμποδίων.
Ειδικά για τη Γαλλία, το σίγουρο είναι πως δεν πείθονται ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας είναι ικανό να δώσει τις απαιτούμενες λύσεις. Η απόδοση του γαλλικού 30ετούς ομολόγου έχει εκτιναχθεί έως το 4,513% που είναι το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2009. Η άνοδος αντανακλά τις ανησυχίες των επενδυτών για τη γαλλική οικονομία, καθώς ο λαϊκισμός επιστρέφει και εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.
Δημοσιονομικά, η Γαλλία αποτελεί σήμερα το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία παραβιάζει συνεχώς τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, με έλλειμμα κοντά στο 6%, την ώρα που μοιάζει ανέφικτο να επιβληθούν τα απαιτούμενα μέτρα περικοπής δαπανών και αύξησης των εσόδων. Και επειδή είναι μία οικονομία «πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει», σε Κομισιόν και ΕΚΤ γίνονται ήδη ασκήσεις επί χάρτου προκειμένου να αποφευχθεί μία νέα κρίση χρέους.
Η κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού προσπάθησε να εφαρμόσει κάποια μέτρα λιτότητας για να ρίξει το έλλειμμα στο - και πάλι υπερβολικά υψηλό και εκτός ευρωπαϊκών κανόνων – επίπεδο του 4,6% το 2026. Η αντιπολίτευση μπλόκαρε τις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων συνολικού ύψους 44 δισ. ευρώ και κάπως έτσι φτάσαμε σε μία ακόμη ψήφο εμπιστοσύνης, στην οποία ο Μπαϊρού ηττήθηκε με 364 ψήφους κατά έναντι 194 υπέρ.
Στη Γαλλία, μάλιστα, έχουν αρχίσει να αναζητούν τον… δικό τους Ντόναλντ Τραμπ, καθώς η δεξαμενή των πολιτικών στελεχών που μπορούν να εμπνεύσουν, εκτιμάται ότι έχει στερέψει.
Να πούμε σε αυτό το σημείο ότι οι αποδόσεις των γαλλικών κρατικών ομολόγων μπορεί να έχουν εκτιναχθεί τελευταία – μάλιστα πάνω από των ελληνικών – αλλά δεν βρίσκονται σε επίπεδο ακραίου συναγερμού που θα ενεργοποιούσε τα αντανακλαστικά της ΕΚΤ.
Οι αγορές αντέδρασαν ψύχραιμα χθες, με τον δείκτη CAC στο Παρίσι να καταγράφει άνοδο 0,78% και την απόδοση του γαλλικού 10ετούς να υποχωρεί άνω του 1% και στο 3,4%. Αναμένουν τις πολιτικές εξελίξεις και είναι βέβαιο ότι θα αντιδράσουν πολύ εντονότερα στην περίπτωση πολιτικού αδιεξόδου.
Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας διαμορφώνεται στο 114% του ΑΕΠ και χωρίς την εφαρμογή σκληρών μέτρων μπορεί πολύ σύντομα να καταστεί μη βιώσιμο, ανοίγοντας τη συζήτηση για πιθανή εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το σενάριο επιβολής μνημονίου δεν είναι το επικρατέστερο, αλλά η Γαλλία πρέπει να αποδείξει ότι θέλει να θέσει υπό έλεγχο το χρέος και το έλλειμμα.
Από τη μία, λοιπόν, είναι μία οικονομία που δεν μπορεί να γίνει πεδίο πειραμάτων όπως συνέβη με την Ελλάδα και από την άλλη είναι η χώρα που πολιτικά θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστούν τα μέτρα που χρειάζονται. Γι’ αυτό και κινδυνεύει να αποδειχθεί μία κρίση που θα δοκιμάσει την ετοιμότητα και τις αντοχές της Ευρώπης.
