Του Απόστολου Σκουμπούρη
Συγχορδία συντονισμένης διόρθωσης μετά από καιρό «παίχτηκε» χθες στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, ξυπνώντας όλο το επενδυτικό σύστημα από τη γενικότερη «νιρβάνα» του μόνιμου bull market, δεδομένου ότι εσχάτως τα θετικά πρόσημα και τα διαρκή ρεκόρ είχαν γίνει... μονοκαλλιέργεια!
Το σήμα για τη διόρθωση δόθηκε από το γύρισμα της παγκόσμιας αγοράς ομολόγων που δέχτηκαν ισχυρότατες πιέσεις, μεταγγίζοντας με τη σειρά τους αντίστοιχες πιέσεις στις αγορές μετοχών, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη και την Ασία. Η Wall Street από το ιστορικό υψηλό των 26.616 μονάδων της περασμένης Παρασκευής, έκλεισε τη Δευτέρα στις 26.439 μονάδες, ενώ χθες με νέα υποχώρηση 1,37% ή 361 μονάδων έκλεισε στις 26.076 μονάδες, γράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση του τελευταίου 8μήνου! Συνολικά χάνει το διήμερο 540 μονάδες!
Το γενικευμένο σήμα διόρθωσης δόθηκε από την αρχή αυτής της εβδομάδας μέσω του παγκοσμίου... δικτύου αναλυτών και «προφητών» των αγορών, αρκετοί εκ των οποίων έβγαλαν αναλύσεις και γνώμες ότι... κάποια στιγμή θα πρέπει να διορθώσουν οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές!
Η Citigroup λοιπόν βλέπει ως το 2019 διόρθωση μέχρι και 50% στις μετοχές, η Bank of America/Merrill Lynch κινήθηκε περίπου στο ίδιο μοτίβο, ενώ η Goldman Sachs μέσω του παγκόσμιου επικεφαλής ανάλυσης μετοχών Peter Opperheimer, προέβλεψε επίσης διόρθωση.
«Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία, το ενδεχόμενο διόρθωσης συγκεντρώνει πολύ μεγάλες πιθανότητες τους επόμενους μήνες», εκτίμησε τη Δευτέρα ο επικεφαλής αναλυτής της Goldman Sachs.
Σύμφωνα με τον P. Oppenheimer το γεγονός ότι ο S&P 500 έχει εισέλθει στην πιο μακροχρόνια περίοδο bull market χωρίς να κάνει διόρθωση άνω του 5% από το 1929, δείχνει ότι επιβάλλεται κάποια στιγμή να αποφορτιστεί η κατάσταση. Βεβαίως, ο αναλυτής μιλάει απλώς για διόρθωση από 10% έως 13% και όχι για γενικευμένη αναστροφή του bull κλίματος…
Όπως και να 'χει, θυμίζουμε ότι η διόρθωση ή η γενικευμένη αναστροφή του κλίματος στις αγορές, δεν προειδοποιεί. Λαμβάνει χώρα μάλιστα σε εντελώς ανυποψίαστο (για τους πολλούς) timing.
Η αλήθεια είναι ότι οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, αρνούμενες – ουσιαστικά – να διορθώσουν, επιδεικνύουν ένα από τα μεγαλύτερα σε διάρκεια bull market της ιστορίας των χρηματιστηρίων.
Το σύστημα είναι έτσι κι αλλιώς υπερφορτωμένο όσο ποτέ στο παρελθόν. Ιστορικά ρεκόρ στην παγκόσμια κεφαλαιοποίηση των αγορών, υπερβολική ρευστότητα, υπερμόχλευση, σημαντικά νέα IPO, τεράστιες εξαγορές και συγχωνεύσεις παγκόσμιου βεληνεκούς, νέα επενδυτικά προϊόντα, πολλές γκρίζες ζώνες.
H φρενίτιδα της παγκόσμιας επενδυτικής βιομηχανίας βαδίζει εδώ και καιρό σε νέες, αχαρτογράφητες περιοχές. Άλλωστε, αυτό που σημειώνει ο Peter Opperheimer, συγκριτικά με το 1929, λέει πολλά.
Ο κόσμος που αλλάζει και ο παράγοντας «παγκοσμιοποίηση»
Η αλήθεια είναι πως οι αγορές αλλάζουν όπως αλλάζει και ο κόσμος. Δεν «υπακούν» σε ότι υπάκουαν πριν από 10 ή 20 χρόνια. Κοιτάζουν τη... μεγάλη εικόνα, βλέπουν πως «τρέχει» ο κόσμος, βλέπουν το... όλον, βλέπουν ότι με μεγάλες ταχύτητες η ανθρωπότητα προοδεύει, εκσυγχρονίζεται, μορφώνεται, περνά καλύτερα.
Άρα καταναλώνει περισσότερο, ο πλούτος – γενικά μιλώντας – αυξάνεται και διαχέεται σε περισσότερους. Αυτό, φέρνει κέρδη στις εταιρείες, αυξάνει τις δουλειές κάθε είδους, μεγαλώνει την... αγορά. Ποτέ στο παρελθόν ο κόσμος, η οικονομία και οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούσαν με τους σημερινούς όρους. Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν ένα μεγάλο... χωριό όπως είναι σήμερα με ότι συνεπάγεται αυτό.
Γκρίζες ζώνες και υπερβολική μόχλευση
Μέσα σ'' αυτό το πρωτοφανές σκηνικό ασφαλώς και πληθαίνουν οι φωνές για τεράστια υπερβολή και νέα μεγάλη φούσκα. Ζήτημα που είναι υποκειμενικό και απολύτως σύνθετο. Με κριτήρια και... ζύγια του παρελθόντος, μπορεί εύκολα να πει κανείς ότι υπάρχει υπερβολή.
Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν πολλές γκρίζες ζώνες και υπερβολική μόχλευση. Το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα είναι αυτοτροφοδοτούμενο απ'' όλο το «πλέγμα» της επενδυτικής βιομηχανίας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις (δείχνει να) ανακυκλώνει τον εαυτό του σε διάφορους φυγόκεντρους κύκλους!
Κάποιοι λένε ότι πλέον το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα – ακριβώς λόγω της υπερδιόγκωσής του και της καταλυτικής «βαρύτητάς» του, είναι πολύ... μεγάλο για να αφεθεί να «κρεμάσει». Ότι δεν μπορεί πλέον να ξεφουσκώσει για πολλούς λόγους και ανατροφοδοτείται διαρκώς.
Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να... συμπεριλάβει - επενδυτικά - ολοένα και περισσότερες εκφάνσεις της πραγματικής οικονομίας και να τις καταστήσει... επενδυτικά προϊόντα. Έτσι, πάντα θα βρίσκει νέα σημεία αναφοράς και νέους καταλύτες. Και αυτό γίνεται.
Το Χ.Α. ήταν σε υπεραγορασμένα επίπεδα
Σ'' ό,τι αφορά το ελληνικό χρηματιστήριο που έτσι κι αλλιώς δεν συμβάδιζε τα τελευταία χρόνια με το διεθνές bull market, χάνοντας πολλά από τη γενικευμένη χρηματιστηριακή έξαρση, είναι μια ειδική περίπτωση.
Αποτελεί μια μικρή, περιφερειακή, αναδυόμενη αγορά, η οποία όμως είναι η μόνη με «σκληρό» νόμισμα, ενώ η ελληνική οικονομία – μετά από μια μακρά και βασανιστική περίοδο δοκιμασιών και ρίσκου - δείχνει να πηγαίνει καλύτερα.
Το momentum του Χ.Α. είναι ανοδικό, ενώ η διάσπαση των προηγούμενων υψηλών του καλοκαιριού, απελευθέρωσε περαιτέρω δυνάμεις. Βεβαίως, αν αλλάξει σημαντικά το διεθνές κλίμα, σε καμιά περίπτωση το... μικρό Χ.Α. δεν μπορεί να πηγαίνει κόντρα και να ανεβαίνει, ασχέτως αν αυτό θα «επέβαλε» σε... κανονικές συνθήκες η βελτίωση της οικονομίας και η μείωση του ρίσκου χώρας.
Πολλά, τόσο για τις διεθνείς αγορές, όσο και για το Χ.Α. θα μαρτυρήσουν η σημερινή και οι επόμενες συνεδριάσεις, ενώ το κριτήριο του φίλτρου των τριών ημερών, θα δείξει αν θα ολοκληρωθεί τάχιστα η διόρθωση ή αν θα συνεχιστεί περαιτέρω.
Το Χ.Α. ήταν σε ξεκάθαρα υπεραγορασμένα επίπεδα, καθώς ο Γενικός Δείκτης προέρχονταν από ράλι 10% τον Ιανουάριο με διαρκή υψηλά τριετίας, ο Mid Cap ενισχύονταν έως και 18%, ενώ κορυφαία blue chips είχαν διψήφιο ποσοστό ανόδου.
Η αγορά ουσιαστικά δεν είχε κάνει σοβαρή διόρθωση, παρά μόνο μικρές και «ρηχές» αποφορτίσεις, κυρίως ενδοσυνεδριακές, που ασφαλώς «έδεναν» τις τιμές, όμως δεν επέτρεπαν σε νέους «παίκτες» να μπουν στην αγορά.
Επίσης, στα θετικά της χθεσινής διόρθωσης είναι ότι δεν υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση της αξίας συναλλαγών, στοιχείο που δείχνει ότι δεν... έφυγε το χρήμα από την αγορά. Παράλληλα, παρατηρήθηκε στο φινάλε και προσπάθεια εξωραϊσμού της πτώσης, καθώς στις δημοπρασίες περιορίστηκαν σημαντικά οι απώλειες του Γ.Δ. μέσω στηρίξεων από Coca Cola HBC, ΕΛΠΕ και ΟΠΑΠ.
Το σημαντικό είναι ότι διασώθηκε η ζώνη των 858-860 μονάδων, με το Γ.Δ. να έχει χαμηλό ημέρας στις 859,72 μονάδες (-3,06%).
Τεχνικά λοιπόν η αγορά έδειξε χθες ότι δεν... θέλει να χάσει ότι με κόπο «έχτισε» το τελευταίο διάστημα. Μένει να δούμε πως θα αντιδράσει σήμερα η αγορά, με τις τράπεζες να έχουν τον πρώτο λόγο, ειδικά μετά το χθεσινό βύθισμα.
Άλλωστε, σήμερα αναμένεται η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ) για τα ευρήματα των σεναρίων των stress test. Έτσι θα δοθεί πιο ευκρινής εικόνα για τον κλάδο.
Φωτογραφία: AP/Richard Drew
