Του Απόστολου Σκουμπούρη
Παρ'' ότι κανείς δεν ξέρει αν έχει ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο, πιο μακροχρόνιο και πιο «γεμάτο» (από επιλογές) bull market όλων των εποχών στις διεθνείς αγορές, αυτό που είναι – δυστυχώς – αλήθεια, είναι πως το ελληνικό χρηματιστήριο απείχε από αυτό το παγκόσμιο πάρτι, ενώ τώρα δέχεται τα... απόνερα της διόρθωσης.
Το ελληνικό χρηματιστήριο επ'' ουδενί δεν συμμετείχε στο πολυετές «χτίσιμο» αποτιμήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, παραμένοντας εγκλωβισμένο στην εσωστρέφεια, όμως τώρα (ασχέτως με τις πρόσκαιρες αντιδράσεις), πληρώνει το «μάρμαρο» της διεθνούς αναδίπλωσης.
Η διαφορά είναι πως το Χ.Α. ξεκινά από εξαιρετικά χαμηλή... αφετηρία, ενώ οι διεθνείς αγορές, έως πρότινος, βρίσκονταν στα ιστορικά υψηλά τους, έχοντας ιλιγγιώδη κέρδη τέτοια που ουδέποτε έχουν ξαναπαρουσιαστεί στο παγκόσμιο χρηματιστηριακό και επενδυτικό σύστημα.
Οι ξένες χρηματιστηριακές αγορές έχουν «μαγιά» κερδών από το 9ετές bull market, οπότε σε κάθε σοβαρή αφορμή, ή αιτία, έχουν κάθε λόγο να οπισθοχωρούν, να διορθώνουν και να αναδιπλώνονται. Άλλωστε, η πεμπτουσία της ενασχόλησης με τις μετοχές, τις επενδύσεις και τα χρηματιστήρια είναι (και) οι ρευστοποιήσεις, ήτοι το «κλείδωμα» και η κατοχύρωση κερδών. Διαφορετικά, τα υπόλοιπα είναι... λογιστικές καταγραφές.
Αντιθέτως, το ελληνικό χρηματιστήριο βρίσκεται σε μόνιμη μιζέρια εδώ και χρόνια, απέχοντας πλέον μόλις 212 μονάδες από το χαμηλό 28 ετών και τις 420 μονάδες που έπιασε (ενδοσυνεδριακά) στις 11 Φεβρουαρίου του 2016!! Και μόνο αυτό το στοιχείο, αρκεί για να δείξει την κατάσταση και το κοντράστ. Επαναλαμβάνουμε, μόλις 212 μονάδες από το χαμηλότερο επίπεδο 28 ετών, καθώς στις 420 μονάδες είχε να βρεθεί από τις αρχές του 1990!
Βεβαίως, μέσα σ'' αυτά τα εννέα χρόνια υπήρξαν πολύ καλές (επιμέρους) αποδόσεις στο Χ.Α., ειδικά από τα χαμηλά του 2012 έως το 2015 και πρωτίστως στις μετοχές της πραγματικής οικονομίας. Όμως, η γενική, η μεγάλη εικόνα, δεν προσιδιάζει με το ευρύτερο παγκόσμιο πάρτι που έλαβε χώρα.
Αντανάκλαση της πολιτικοοικονομικής μιζέριας
Το ελληνικό χρηματιστήριο λοιπόν – ασχέτως με τη χθεσινή αντίδραση - δεν κάνει τίποτα άλλο από το να αντανακλά τη μιζέρια που αποπνέει η εγχώρια πραγματικότητα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Το πολιτικό περιβάλλον είναι ακραία τοξικό, στην οικονομία υπάρχει στασιμότητα και μηδενική ορατότητα για το επόμενο διάστημα, ενώ οι τελευταίες εξελίξεις με την αλλαγή έδρας του Τιτάνα αλλά και όσα τρομερά αποκαλύπτονται στο σκάνδαλο της Folli Follie, επιβαρύνουν περαιτέρω την ψυχολογία.
Η μείωση της κατανάλωσης, η αδυσώπητη έως και καταδικαστική (υπερ)φορολόγηση, η διαφθορά, η απουσία οράματος, αλλά και ο «πόλεμος» κατά των επενδύσεων είναι παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε μαρασμό τη χρηματιστηριακή αγορά. Δεν είναι τυχαίο ότι εταιρείες επιλέγουν να εισαχθούν σε ξένα χρηματιστήρια ώστε να αποκτήσουν «πρόσωπο» στα διεθνή κεφάλαια, καλύτερη πρόσβαση στο δανεισμό και πιο ισχυρό brand.
Την ώρα που όλα τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πάρτι από IPO (νέες δημόσιες εγγραφές) σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία, στο Χ.Α. την τελευταία 10ετία έχουν εισαχθεί μόνο δύο εταιρείες (ΕΛ.ΤΕΧ. Άνεμος και CNL Capital) που δεν ανήκουν στον κλάδο των ΑΕΕΑΠ! Και μολονότι αυτή τη 10ετία έχουν αποχωρήσει πάνω από 50 εταιρείες, για διάφορους λόγους...
«Φορτωμένο» το παγκόσμιο σύστημα, εύλογο το... γύρισμα
Από εκεί και πέρα, το παγκόσμιο χρηματιστηριακό και επενδυτικό περιβάλλον είναι έτσι κι αλλιώς «φορτωμένο» από την τεράστια ρευστότητα που απελευθερώθηκε στο σύστημα όλα τα περασμένα χρόνια, την υπερβολική μόχλευση, τα μηδενικά επιτόκια και την «παραγωγή» φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες.
Τον ρυθμό στο πάρτι έδιναν οι κεντρικές τράπεζες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια φέρονται να έχουν ρίξει στο παγκόσμιο σύστημα 11 τρισ. δολάρια, «επιδοτώντας» τη φρενίτιδα.
Τώρα όμως, συνδυαστικά με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις, τον εμπορικό πόλεμο και τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται, οι επενδυτές δείχνουν να αναγνωρίζουν ξαφνικά τους κινδύνους. Καταλυτικό ρόλο σ'' αυτό παίζει η αλλαγή πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες, που εγκαταλείψουν την υπερβολικά χαλαρή πολιτική. Οι αποδόσεις των ομολόγων απογειώνονται και τα ανοίγματα «μαζεύονται».
Ξένος αναλυτής το έγραψε πολύ εύστοχα: «Η ισχυρότερη κεντρική τράπεζα του πλανήτη (FED) είναι αυτή που καλείται να κηρύξει το τέλος του πάρτι. Κλείνει απότομα τη μουσική και τα εκτυφλωτικά φώτα. Και κάπως έτσι οι επενδυτές “ακούν” και “βλέπουν” πια πιο καθαρά».
Έτσι, σε κάθε συγκυρία που δύναται να διαταράξει τη νιρβάνα του 9ετούς bull market, οι αγορές πολύ εύκολα (πλέον) παραδίδονται στις ρευστοποιήσεις, καθώς οι επενδυτές σηκώνουν μέρος από τα τεράστια κερδισμένα κεφάλαια...
Οι αφορμές της διόρθωσης
Στις αφορμές που έχουν οδηγήσει σε αναδίπλωση όσων... οδηγούν το παγκόσμιο «παιχνίδι» στις αγορές, θα βάζαμε την εμπορική διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, την έξαρση της έντασης στις σχέσεις Αμερικής και Σαουδικής Αραβίας και την σοβαρότατη κρίση μεταξύ της Ευρωζώνης και Ιταλίας για την οικονομική πολιτική.
Η Σαουδική Αραβία είναι από τους πλέον βασικούς «παίκτες» στην αγορά πετρελαίου, με ότι συνεπάγεται αυτό για τις παγκόσμιες ισορροπίες στο μαύρο χρυσό, ενώ είναι και μεγάλος επενδυτής σε πολλά επίπεδα ανά τις αγορές.
Σε πιο διευρυμένο επίπεδο, θα σημειώναμε πως από το 2016 οι παγκόσμιες ισορροπίες δείχνουν να διαταράσσονται. Άνοδος της ακροδεξιάς ανά την Ευρώπη, Brexit, αλλεπάλληλα σενάρια διάλυσης της Ε.Ε., ολική μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ λόγω Τραμπ, άνοδος των αυταρχικών καθεστώτων, συγκρούσεις μεταξύ των ισχυρών του πλανήτη, είναι μερικές από τις αιτίες που οδηγούν σε ανησυχία και «σήκωμα» της ρευστότητας.
Η φρενίτιδα που οδήγησε στο εννεαετές bull market
Η φρενίτιδα της παγκόσμιας επενδυτικής βιομηχανίας όλα τα τελευταία χρόνια οδήγησε σε νέες, αχαρτογράφητες περιοχές την παγκόσμια οικονομία. Αυτό το 9ετές bull market λοιπόν «επιδοτήθηκε» από πολλούς και ξεχωριστούς παράγοντες που δεν υπήρχαν στο παρελθόν, τουλάχιστον στην ολότητά τους, αλλά και στην ποσότητά τους.
Το χρηματιστηριακό και επενδυτικό σύστημα έζησε πρωτοφανείς καταστάσεις, μέσω τρομερής ρευστότητας, παγκοσμιοποιημένων μετοχικών leader και ηγετών της υψηλής τεχνολογίας και της ψηφιακής οικονομίας που δεν έχουν σύνορα και περιορισμούς στη δραστηριοποίησή τους, άρα ούτε... ταβάνι σε τζίρους και κερδοφορία!
Οδηγοί του συστήματος, δεν ήταν παραδοσιακές επιχειρήσεις μετάλλων, αυτοκινήτων ή άλλης βαριάς βιομηχανίας, αλλά οι πιο παγκοσμιοποιημένες επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας, επικοινωνίας και διαδικτύου. Οι επιχειρήσεις δηλαδή που έχουν βάλει «πόδι» (υπολογιστή, κινητό τηλέφωνο, tablet), σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, όπως η Apple, η Amazon, η Google, το Facebook, η NVIDIA, η Lam Research, η Alibaba κ.α.
Φτάσαμε μέσα σ'' αυτή τη φρενίτιδα, η αξία των χρηματιστηριακών αγορών να ξεπεράσει το παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν όλων των χωρών! Υπάρχει υπερβολή σε όλο αυτό; Με κριτήρια και... ζύγια του παρελθόντος, μπορεί εύκολα να πει κανείς ότι υπάρχει μεγάλη υπερβολή. Όμως, ποτέ στο παρελθόν ο κόσμος, η οικονομία και οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούσαν με τους σημερινούς όρους.
Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν ένα μεγάλο... χωριό όπως είναι σήμερα με ότι συνεπάγεται αυτό για τις πωλήσεις μιας αμερικανικής εταιρείας στην Ινδία, ή μιας μικρής startup της Ελλάδας στο... Περού.
Φωτογραφία intime news
