Πώς μεταμορφώνεται η εργασία, η υγεία και η οικονομική πολιτική στην εποχή της μακροζωίας;
Η μακροζωία δεν είναι πλέον μια στατιστική επιτυχία ή ένα βιολογικό θαύμα. Είναι ένα βαθύ κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο που επαναπροσδιορίζει θεμελιώδεις έννοιες: εργασία, ασφάλεια, ισότητα, παραγωγικότητα. Αυτά τα καίρια ζητήματα βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου “Economics of Longevity and Ageing”, το οποίο φιλοξενήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας κορυφαίους ειδικούς από τον ακαδημαϊκό και πολιτικό χώρο.
Από το «προσδόκιμο ζωής» στο «προσδόκιμο ποιότητας»
Ο συντονιστής της συζήτησης, Άρης Αλεξόπουλος, Επικεφαλής του Διεθνούς Κέντρου του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα, έθεσε το θεμελιώδες ερώτημα: Ζούμε περισσότερο — αλλά ζούμε και καλύτερα; Η σύγχρονη πολιτική γύρω από τη γήρανση οφείλει να κινηθεί πέρα από τις αναλογιστικές εξισώσεις και να στραφεί σε ένα νέο μοντέλο ποιότητας ζωής, ενεργής γήρανσης και ισότιμης συμμετοχής.
Η εργασία ως μοχλός αλλαγής
Η Lisa Berkman (Harvard University) ανέδειξε την εργασία ως το πεδίο με τη μεγαλύτερη δυνατότητα προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Υποστήριξε τη δημιουργία ευέλικτων μοντέλων που επιτρέπουν στους εργαζόμενους να μετακινούνται εντός της επαγγελματικής διαδρομής — ανάμεσα στην εργασία και τη συνταξιοδότηση — σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε ηλικίας. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «είναι προτιμότερο να προλαμβάνεις μια κατάσταση, παρά να χορηγείς ένα χάπι για την ασθένεια».
Κοινωνικές ανισότητες και ασφάλιση: το διπλό βάρος
Ο David Canning (Harvard University) έφερε στο προσκήνιο την αθέατη πλευρά της μακροζωίας: τις κοινωνικές ανισότητες. Αν και το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, δεν αυξάνεται το ίδιο για όλους. Οι ασφαλιστικές δομές -περίπλοκες και συχνά άδικες- ευνοούν τους πιο προνομιούχους. Ο Canning ζήτησε απλούστευση, ενσωμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον σχεδιασμό και τολμηρές διατομεακές πολιτικές.
Επανεκκίνηση αφήγησης γύρω από την εργασία μεγαλύτερης ηλικίας
Η Dorothée Rouzet (Γαλλικό υπουργείο Οικονομικών) μίλησε για την ανάγκη ενός νέου «αφηγήματος» γύρω από την εργασία ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Όχι ως πρόβλημα, αλλά ως πολύτιμη συνεισφορά. Τόνισε την ανάγκη επανεκπαίδευσης, ιδιαίτερα για όσους εισήλθαν νωρίς στην αγορά εργασίας και αντιμετωπίζουν νωρίτερα τη φθορά ή την ανεργία.
Διαχείριση ηλικιακής ποικιλομορφίας: ένα νέο leadership ζητείται
Η Shruti Singh (ΟΟΣΑ) στάθηκε στο ζήτημα της διαχείρισης ηλικιακής ποικιλομορφίας στον χώρο εργασίας (age management), υπογραμμίζοντας την ανάγκη καταπολέμησης του στίγματος απέναντι σε μεγαλύτερους εργαζομένους, όσους εργάζονται μερικώς ή λαμβάνουν γονικές άδειες. Παρέθεσε διεθνή παραδείγματα, όπως το «skills passport» της Ιαπωνίας, και τόνισε: «χρειαζόμαστε ηγέτες που θα βγουν μπροστά».
Μακροζωία: Πρόκληση ή Ευκαιρία;
Η συζήτηση στο συνέδριο ανέδειξε ότι η μακροζωία δεν είναι μόνο ένα βιολογικό ή δημογραφικό δεδομένο, αλλά μια οικονομική και πολιτική ευκαιρία. Η μεταρρύθμιση της εργασιακής ζωής, η ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής ασφάλειας, η μείωση των ανισοτήτων και η ενδυνάμωση της ενήλικης μάθησης αποτελούν προτεραιότητες για έναν κόσμο που γερνάει — αλλά θέλει να παραμένει ζωντανός.
Το συνέδριο αποτελεί πρωτοβουλία του Centre for Economic Policy Research – Research Policy Network on Ageing and Longevity, του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ, του Ellison Institute of Technology Oxford και του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, με την υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος και της Περιφέρειας Αττικής.
