Η ιστορία του πλανήτη όπως την διαβάζουμε από τα δεκάδες εκατομμύρια χρόνια καταγραφής στο βιβλίο της ζωής των έμβιων οργανισμών, αλλά και το χρονικό του ανθρώπου τα τελευταία περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια μιλάει για την αέναη κυκλοφορία των παθογόνων. Όπως εξηγώ αναλυτικά στο βιβλίο μου «Χρονικό των ιών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, οι πανδημίες αποτελούν διαχρονική σταθερά.
Η πιο πρόσφατη πανδημία, δηλαδή αυτή της COVID-19, μας κλόνισε την κίβδηλη αυτοπεποίθηση ότι στη σύγχρονη εποχή έχουμε ελέγξει όλους τους φυσικούς αστάθμητος παράγοντες, όπως είναι οι μεταδοτικές ασθένειες, και μας απέδειξε πόσο ευάλωτη είναι η καθημερινότητά μας στην έλευση ενός νέου παθογόνου. Η επόμενη, λοιπόν, πανδημία ενός άλλου νέου ιού μπορεί να είναι προ των πυλών. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμήσουμε πότε θα συμβεί. Ξέρουμε όμως ότι θα συμβεί, αργά ή γρήγορα.
Όπως λοιπόν μάθαμε τα τελευταία 3 χρόνια, η μάχη στις πανδημίες κερδίζεται και χάνεται πρωταρχικά από το ανθρώπινο δυναμικό και δευτερευόντως από τις υποδομές. Έτσι λοιπόν βασικό στοιχείο για την οργάνωση του συστήματος υγείας για την επόμενη πανδημία είναι η εκπαίδευση και διαθεσιμότητα των κατάλληλων ανθρώπων στις κατάλληλες θέσεις στο σύστημα υγείας. Πρόκειται για μία εξαιρετικά πολύπλοκη και μακροχρόνια διαδικασία που κύριο συστατικό της είναι εξασφάλιση ικανού αριθμού εξειδικευμένων και έμπειρων ιατρών στην διάθεση του εθνικού συστήματος υγείας.
Επί του παρόντος υπάρχει σχετική έλλειψη σε ιατρούς στις ειδικότητες και εξειδικεύσεις όπως του Ειδικού λοιμωξιολόγου, του Ειδικού Εντατικολόγου, του Κλινικού Ιολόγου και του Βιοπαθολόγου. Αυτές οι ελλείψεις για να καλυφθούν απαιτούνται χρόνια εκπαίδευσης κατάλληλων ιατρών, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν και τα κατάλληλα κίνητρα ώστε να προσελκύονται οι ικανότεροι των υποψηφίων.
Ιδίως όσον αφορά τις εργαστηριακές ιατρικές ειδικότητες θα πρέπει να προστατευθούν τα επαγγελματικά τους δικαιώματα ώστε να προστατευθούν οι διαγνωστικές ιατρικές πράξεις, να σταματήσει η εμφανής και διαρκής μείωση της ποιότητας του εργαστηριακού αποτελέσματος που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ασθενών. Συγχρόνως, θα πρέπει επιτέλους να υπάρξει και στην Ελλάδα ένα σύστημα που θα αξιολογεί του ιατρούς σε σταθερή βάση ώστε να διασφαλίζεται ότι τηρούν των κώδικα της ιατρικής δεοντολογίας και τα πρότυπα εκτέλεσης του ιατρικού επαγγέλματος.
Όσον αφορά τις υποδομές θα πρέπει να αναπτυχθούν εξειδικευμένα ερευνητικά και διαγνωστικά κέντρα που θα χρηματοδοτούνται σε σταθερή βάση για την έρευνα και την διάγνωση σε ένα ευρύ φάσμα λοιμώξεων. Αυτά τα κέντρα, η εμπειρία έχει δείξει ότι λειτουργούν καλύτερα όταν βρίσκονται στο Πανεπιστημιακό πλαίσιο και έχουν διαρκή και μόνιμη καλά περιγεγραμμένη σύμπραξη με το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Στα κέντρα αυτά σε θα πρέπει να γίνεται προετοιμασία, επεξεργασία και να αναπτύσσονται δυναμικά πολλαπλά σχέδια αντιμετώπισης επιδημικών εκρήξεων. Θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα επέκτασης διαγνωστικών εξετάσεων σε μικρό χρονικό διάστημα καθώς και να υπάρχουν υποδομές Βιοασφάλειας 3 που θα λειτουργούν και θα συντηρούνται με σταθερή δημόσια χρηματοδότηση.
*Γκίκας Μαγιορκίνης, Επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ, κλινικός ιολόγος, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας
