Γιατί η κοινωνία μας έχει εξαγριωθεί; Γιατί δεν κρατάμε πια ούτε τα προσχήματα και αφήνουμε τον θυμό να μάς τυφλώνει και να συμπεριφερόμαστε σαν κακομαθημένα παιδιά που εκρήγνυνται για το τίποτα;
Αυτά που καταγράφονται στην καθημερινότητα μας δείχνουν ότι οι κακές συμπεριφορές που έβγαλε στην επιφάνεια η ψυχολογική πίεση της πανδημίας, όχι μόνο δεν υποχωρούν αλλά εδραιώνονται.
Προφανώς, δεν έχουν χάσει όλοι την αίσθηση της ευπρέπειας. Αλλά όποιον και να ρωτήσετε, πιθανότατα έχει ένα περιστατικό να σάς διηγηθεί από την προσωπική του εμπειρία όπως πελάτες που «αφρίζουν» όταν διατυπώνουν τις απαιτήσεις τους στο προσωπικό ή ανθρώπους που έχουν οργισμένα ξεσπάσματα ακόμα και σε δημόσιους χώρους γι' αυτό που ο λαός μας χαρακτηρίζει ως «ψύλλου πήδημα».
Η κατάσταση, όπως εξηγούν ειδικοί σε θέματα ψυχικής υγείας σε σχετικό ρεπορτάζ του Axios, είναι «ένας συνδυασμός επιδεινούμενης ψυχικής υγείας και κοινωνικών δεσμών που οδηγεί σε μια τάση γενικευμένης αγενούς συμπεριφοράς που θα μπορούσε να αποδειχθεί κάθε άλλο παρά απόνερα της πανδημίας».
«Η πανδημία πραγματικά μας άλλαξε πολύ, επειδή, για πρώτη φορά στη ζωή οποιουδήποτε, ήταν ο καθένας για τον εαυτό του. Έτσι, τσακωνόμασταν στα σούπερ μάρκετ για το χαρτί τουαλέτας», εξηγεί η νευροψυχολόγος Σάναμ Χαφέεζ με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Κοινωνικά «αγρίμια»
Οι ψυχολόγοι έχουν επισημάνει ότι οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται λιγότερο και αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς και σαφώς μικρότερη αίσθηση ευημερίας από ό,τι πριν από την πανδημία. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι φαίνεται να αισθάνονται έως και ανακούφιση όταν ακυρώνουν τα σχέδια τους με τους άλλους.
«Πρέπει η κοινωνία να συνεχίσει να μας ορίζει και να μας καθιστά υπεύθυνους», τονίζει η Χαφέεζ. «Και όταν η κοινωνία σταμάτησε να το κάνει αυτό γιατί υπήρχε σοβαρός λόγος, είναι σχεδόν σαν να δώσαμε στους εαυτούς μας αυτή τη σιωπηλή άδεια να εγκαταλείψουμε τα προσχήματα».
Φυσικά, όλες αυτές οι αλλαγές δεν μπορούν να αποδοθούν στην πανδημία. Ρόλο φαίνεται να παίζει και το μοντέλο της εργασίας που δημιουργεί κατά συρροήν γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και απογοήτευση, με περισσότερους ανθρώπους από ποτέ να δηλώνουν ότι υποφέρουν από burn-out.
Ως παράμετρος πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, και το ολοένα και πιο ασταθές πολιτικό περιβάλλον που έχει γίνει τοξικό και έχει εξοβελίσει την ευπρέπεια.
Τέλος, η τεχνολογία - και ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τον κόσμο.
Οργή για την ακρίβεια
Σε άλλο σχετικό άρθρο στους Los Angeles Times στο «παιχνίδι» μπαίνει και η παράμετρος ότι πια όλα είναι τόσο πιο ακριβά που δημιουργούν προσδοκίες για υπηρεσίες υψηλότερου επιπέδου οι οποίες ωστόσο δεν παρέχονται και αυτό προκαλεί θυμό και εκρήξεις.
«Στα αεροδρόμια και στα αεροπλάνα, η εξωφρενική συμπεριφορά μπορεί να ξεκίνησε με τις διαφωνίες για τις μάσκες, αλλά συνεχίστηκε εν μέρει επειδή οι πτήσεις έχουν γίνει ανησυχητικά ακριβές και όλο και πιο απαίσιες.», επισημαίνει η αρθρογράφος Μέρι ΜακΝαμάρα.
«Αν έχετε πληρώσει τις τιμές που πριν από την πανδημία θα ήταν τιμές business class για μια θέση οικονομικής θέσης, πιθανότατα περιμένετε, τουλάχιστον, ότι η πτήση σας θα απογειωθεί σίγουρα και εγκαίρως, και ότι όταν επιτέλους βρεθείτε στον αέρα ο κλιματισμός και η οθόνη ψυχαγωγίας εν πτήσει θα λειτουργούν. Πολύ συχνά αυτές οι προσδοκίες ανατρέπονται από αεροπορικές εταιρείες που φαίνεται να προτιμούν να έχουν αναπόφευκτα θυμωμένους καταναλωτές παρά να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα με ουσιαστικό τρόπο.
Δυστυχώς, αντί να μάθουν από τις αεροπορικές εταιρείες, άλλες επιχειρήσεις φαίνεται να υιοθετούν τους τρόπους τους, με παρόμοια αποτελέσματα.
Οι θεατές συναυλιών που πληρώνουν εκατοντάδες ή χιλιάδες δολάρια για ένα εισιτήριο μπορεί κάλλιστα να περιμένουν να δουν καθαρά και ίσως ακόμη και να αλληλεπιδράσουν με κάποιο τρόπο με τον καλλιτέχνη. Όταν κοστίζει 20 δολάρια για ένα εισιτήριο κινηματογράφου-αυτό είναι ανά άτομο, σημειώστε- δεν είναι υπερβολικό να περιμένει κανείς δύο ώρες συναρπαστικής ψυχαγωγίας. Αν η ταινία δεν την προσφέρει, τότε το τηλέφωνό σας ή η συνομιλία με τους φίλους σας μπορεί να το κάνει.» Και αυτό τελικά να δημιουργήσει εκνευρισμό στους άλλους.
«Η κλιμάκωση της τιμής σχεδόν των πάντων συνεπάγεται αύξηση της αξίας που, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν αποδίδεται. Έτσι, κάποιοι άνθρωποι απλώς δημιουργούν τα δικά τους προνόμια - δίνοντας διέξοδο στην οργή ή παραβιάζοντας τους παραδοσιακούς κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς (δηλαδή, κάνοντας ό,τι διάολο θέλουν.)
Εάν αισθάνεστε ότι πληρώνετε τιμές VIP, μπορείτε κάλλιστα να περιμένετε να σας συμπεριφέρονται σαν VIP.», εξηγεί η αρθρογράφος.
Ανήκεστος αγένεια;
Η πανδημία - σε συνδυασμό με πολλές άλλες πολιτισμικές τάσεις - έχει αναστατώσει τον τρόπο που ζούμε, έχει αυξήσει το άγχος και μαζί με αυτό κάποιες κακές συμπεριφορές.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι μακροπρόθεσμες αλλαγές πρέπει να είναι μόνιμες, τονίζουν ωστόσο οι ειδικοί. Το να επαναπροσδιορίσουμε την αφοσίωσή μας στο να έχουμε προσωπικές αλληλεπιδράσεις με φίλους και συναδέλφους και να δείχνουμε λίγη ευγένεια και κατανόηση μπορεί να βοηθήσει πολύ.
«Τα καλά νέα είναι ότι δεν είναι ότι έχει αλλάξει κάποιο έμφυτο χαρακτηριστικό των ανθρώπων», επισημαίνει η Μέγκαν Ράνεϊ, ειδικός σε θέματα δημόσιας υγείας του Yale. «Απλώς πρέπει να εργαστούμε για να επανέλθουμε ως κοινωνία και να εφαρμόσουμε τον χρυσό κανόνα: να συμπεριφερόμαστε στους άλλους όπως θέλουμε να μάς συμπεριφέρονται».
