Του Γιώργου Παυλόπουλου
Όταν η Συρία και το Ιράκ είναι στις φλόγες, δεν θέλει ιδιαίτερη προσπάθεια για να καταλάβει κανείς ποιο είναι το γενικό κλίμα που επικρατεί στη Μέση Ανατολή – δηλαδή, στη γειτονιά της Ελλάδας. Πολύ περισσότερο όταν και η Σαουδική Αραβία με το Ιράν βρίσκονται εδώ και καιρό με το δάχτυλο στη σκανδάλη και ετοιμάζονται να την πατήσουν.
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι στις δύο πρώτες ο πόλεμος δεν σταμάτησε ποτέ. Στην Συρία από το 2011, όταν εκδηλώθηκε η εξέγερση κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ και στη δεύτερη από το 2003. Θα έλεγε κανείς ότι οι δύο χώρες στις οποίες γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο «μπααθισμός», που τουλάχιστον στην αρχική του φάση ό,τι πιο κοσμικό και προοδευτικό είχε γνωρίσει ο αραβικός κόσμος, μοιάζουν να ακολουθούν ακόμη και σήμερα παράλληλες και βασανιστικές πορείες.
Μόλις πριν 2-3 χρόνια, άλλωστε, το Ισλαμικό Κράτος είχε οικοδομήσει σε αυτές τις δύο χώρες το Χαλιφάτο του, σπέρνοντας τον τρόμο σε όλη την περιοχή. Ακόμη και τώρα που έχει ηττηθεί στρατιωτικά, ωστόσο, τα βάσανα των περίπου 25 εκατομμυρίων κατοίκων της Συρίας και των κάπου 40 εκατ. του Ιράκ δεν έχουν τελειωμό.
Από αυτή την άποψη, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των προσφύγων που επιχειρούν να φτάσουν στις ακτές του Αιγαίου και να το διαβούν προς την Ευρώπη προέρχονται από εκεί. Όπως δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη μια κατακόρυφη αύξηση του αριθμού τους το επόμενο διάστημα – ειδικά εάν ο Ταγίπ Ερντογάν κάνει πράξη την απειλή του και εισβάλλει για μια ακόμη φορά στη βόρεια Συρία και στην περίπτωση που η εσωτερική κρίση την οποία βιώνει το Ιράκ επιδεινωθεί και οι συγκρούσεις γενικευτούν.
Η εισβολή του «σουλτάνου»
Πράγματι, μετά την προαναγγελία της επίθεσης που έκανε το Σάββατο ο «σουλτάνος», χθες το βράδυ οι πληροφορίες έκαναν λόγο για εντατικές προετοιμασίες και συγκέντρωση μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων της Τουρκίας στη μεθόριο με τη Συρία. Κάτι που σημαίνει, με βάση την εμπειρία και εάν δεν αλλάξει κάτι δραματικά τις επόμενες ώρες, ότι η εισβολή θα εκδηλωθεί κυριολεκτικά από στιγμή σε στιγμή.
Στόχος του Ερντογάν, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, είναι να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» βάθους αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων, την οποία θα ελέγχει η χώρα του, με σκοπό να εγκαταστήσει εκεί 1-2 εκατομμύρια προσφύγων που σήμερα φιλοξενούνται σε τουρκικό έδαφος. Με τον τρόπο δε αυτό, θα αλλοιώσει και την εθνική σύνθεση του ντόπιου πληθυσμού, στον οποίο κυριαρχούν οι Κούρδοι, έχοντας μάλιστα οικοδομήσει ήδη τις δικές τους αυτόνομες δομές – τις οποίες, προφανώς, θέλει να κατεδαφίσει.
Αυτή τη φορά, όμως, τίποτα δεν εγγυάται ότι ο τουρκικός στρατός θα επαναλάβει τον «περίπατο» που έκανε στις αρχές του 2018, με την εισβολή στα δυτικά του Ευφράτη και την κατάληψη της Αφρίν, καθώς οι Κούρδοι ουσιαστικά επέλεξαν να μην δώσουν τη μάχη. Αντιθέτως, στο ανατολικό τμήμα του ποταμού βρίσκεται το προπύργιό τους και το πιθανότερο είναι ότι θα το υπερασπιστούν με νύχια και με δόντια, έστω και μόνοι τους κάτι που δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε μακρόχρονη σύγκρουση.
Ο κοινωνικός πόλεμος
Στο Ιράκ, την ίδια στιγμή, εδώ και μία εβδομάδα η Βαγδάτη και άλλες πόλεις συγκλονίζονται από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και από βίαιες συγκρούσεις. Οι νεκροί έχουν περάσει τους 100 και, παρά τις έκτακτες παροχές που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, τίποτε δεν προμηνύει ότι θα εκτονωθούν σύντομα.
Αναμφίβολα, το αίτιο σε αυτή την περίπτωση είναι πρωτίστως κοινωνικό, καθώς η φτώχεια και η διαφθορά σαρώνουν. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίσει κανείς – ειδικά στο γενικότερο πλαίσιο των αντιθέσεων στην περιοχή – το γεγονός ότι την εξέγερση υποστηρίζει ανοιχτά ένας άνθρωπος με μεγάλη επιρροή και κύρος στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και με στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη: Ο κληρικός Μοκτάντα αλ-Σαντρ, που ζητά με επιμονή την παραίτηση της κυβέρνησης την οποία στηρίζουν η διεθνής κοινότητα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Το παζλ στη Μέση Ανατολή είναι μεγάλο και περίπλοκο, αναμφίβολα. Πολλά κομμάτια, όμως, μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους...
AP Photo/Baderkhan Ahmad
