Η αντίστροφη μέτρηση που ξεκίνησε μετά την δημοσιοποίηση των οικονομικών αποτελεσμάτων της αμερικανικής περιφερειακής τράπεζας First Republic Bank (FRC NYSE) την προηγούμενη εβδομάδα, έφθασε στο τέλος της. Χθες το πρωί ανακοινώθηκε πως οι εποπτικές αρχές της πολιτείας της Καλιφόρνιας αποφάσισαν να αναλάβουν τον έλεγχο της τράπεζας.
Ταυτόχρονα μάθαμε πως οι αρχές ήρθαν σε συμφωνία με την JPMorgan Chase (JPM NYSE), στα χέρια της οποίας θα περάσει το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού και του παθητικού της First Republic. Η συμφωνία με την μεγάλη αμερικανική τράπεζα ήταν αποτέλεσμα ενός ιδιότυπου «διαγωνισμού» ο οποίος έλαβε χώρα την Κυριακή. Μεγάλες αμερικανικές τράπεζες κλήθηκαν από τις εποπτικές αρχές να υποβάλουν τις προσφορές τους για την απόκτηση των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων της First Republic, αφού οι αρχές είχαν πλέον αποφασίσει πως η περιφερειακή αυτή τράπεζα δεν ήταν δυνατόν να παραμείνει ανεξάρτητη.
Νικήτρια του διαγωνισμού ήταν η JPMorgan, η οποία επικράτησε κάποιων άλλων τραπεζών, όπως η PNC Financial Services (PNC NYSE) και η Citizen’s Financial Group (CFG NYSE). Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, το παθητικό (υποχρεώσεις) που θα αναλάβει η JPMorgan ανέρχεται σε 92 δισεκατομμύρια δολάρια και αντιστοιχεί στο σύνολο των καταθέσεων των πελατών της First Republic και το ενεργητικό (περιουσιακά στοιχεία) αποτελείται από δάνεια ύψους 173 δισεκατομμυρίων δολαρίων και επενδύσεις σε ομόλογα ύψους 30 δισεκατομμυρίων.
Το χρηματικό ποσό που θα πληρώσει η JPMorgan δεν έγινε αμέσως γνωστό. Αυτό που μάθαμε είναι πως η JPMorgan αναμένει πως από αυτήν την συναλλαγή θα προκύψει ενίσχυση της ετήσιας κερδοφορίας της με περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια. Επίσης, μάθαμε πως οι εποπτικές αρχές αναμένουν πως θα ζημιωθούν κατά περίπου 13 δισεκατομμύρια δολάρια από την αναγκαστική παρέμβασή τους.
Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, ήταν πολύ δύσκολο για την τράπεζα από την Καλιφόρνια να καταφέρει να σταθεί μόνη στα πόδια της. Τα προβλήματα ήταν πολύ μεγάλα. Η φυγή των καταθετών ήταν ίσως το μεγαλύτερο από αυτά. Όπως είχαμε δει πριν μερικές μέρες (Επιστρέφει το «φάντασμα» της τραπεζικής κρίσης; | Liberal.gr), λίγες μέρες πριν αρχίσουν τα προβλήματα των περιφερειακών αμερικανικών τραπεζών, το ύψος των καταθέσεων των πελατών της First Republic ήταν κοντά στα 173 δισεκατομμύρια δολάρια.
Από την συμφωνία μεταξύ των εποπτικών αρχών και της JPMorgan Chase αντιλαμβανόμαστε πως οι καταθέσεις το βράδυ της 30ης Απριλίου είχαν υποχωρήσει στα 92 δισεκατομμύρια. Στην πραγματικότητα, οι πραγματικές καταθέσεις είχαν φθάσει στα 62 δισεκατομμύρια αφού στα 92 περιλαμβάνονται και τα 30 δισεκατομμύρια που είχαν καταθέσει στην First Republic ορισμένες από τις μεγάλες τράπεζες της χώρας για να την βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της στα μέσα του Μαρτίου.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν η συνεχής φυγή των στελεχών της τράπεζας που εργάζονταν στο τμήμα διαχείρισης των κεφαλαίων των πελατών της. Μόλις την Παρασκευή που μας πέρασε, σύμφωνα με το Barron’s, δώδεκα στελέχη του τμήματος αποχώρησαν με κατεύθυνση το αντίστοιχο τμήμα της Morgan Stanley (MS NYSE). Μαζί τους «πήραν» και τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια των πελατών τους, οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα τους ακολούθησαν.
Η ομάδα αυτή περιλάμβανε και επαγγελματίες διαχειριστές που περιλαμβάνονταν στους καλύτερους των ΗΠΑ. Η συνεχής μείωση των υπό διαχείριση κεφαλαίων υπονόμευε το μέλλον της τράπεζας, καθώς στερούσε από αυτήν πολύ σημαντικές πηγές εσόδων. Πέρα από τα δύο παραπάνω, ένα σημαντικό πρόβλημα που είχαμε επισημάνει προ ημερών ήταν και το γεγονός πως η τράπεζα αναγκαστικά στηριζόταν πλέον σε κεφάλαια που είχε δανειστεί από την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα με αρκετά υψηλό επιτόκιο, κάτι που λειτουργούσε υπονομευτικά για την κερδοφορία της και το μέλλον της.
Όλα αυτά προστέθηκαν στο βασικό πρόβλημα της τράπεζας το οποίο ήταν πως είχε χορηγήσει δάνεια με πολύ χαμηλό επιτόκιο βασιζόμενη στα σχεδόν μηδενικά επιτόκια καταθέσεων που παρείχε για χρόνια. Η απότομη, αλλά όχι απρόβλεπτη, άνοδος των επιτοκίων από τον Μάρτιο του 2022 την έφερε σε πολύ δύσκολη θέση, η οποία αποκαλύφθηκε στο κοινό μαζί με τα προβλήματα των άλλων περιφερειακών τραπεζών.
Η τελική κατάρρευση της First Republic και η ανάληψη του ελέγχου της από τις εποπτικές αρχές είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην ιστορία των ΗΠΑ. Η μεγαλύτερη παραμένει αυτή της Washington Mutual τις μαύρες μέρες του 2008. Κατά σύμπτωση, οι υποχρεώσεις και τα περιουσιακά στοιχεία της Washington Mutual είχαν περάσει τότε στην JPMorgan Chase, όπως έγινε και τώρα. Οι επόμενες δύο τράπεζες στον σχετικό κατάλογο μας έγιναν γνωστές το τελευταίο δίμηνο.
Είναι η Silicon Valley Bank από την Καλιφόρνια και η Signature Bank από την Νέα Υόρκη, οι οποίες πέρασαν στα χέρια των αρχών μέσα στον Μάρτιο μετά από προβλήματα που μοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με αυτά που οδήγησαν στον γκρεμό την First Republic. Κακός επιχειρηματικός σχεδιασμός σε συνδυασμό με την αναταραχή που προκάλεσε η μεγάλη αύξηση των επιτοκίων.
Στην περίπτωση της Silicon Valley Bank μεγάλο πρόβλημα αποτέλεσε η στενή σχέση της με τις εταιρείες του τομέα της τεχνολογίας ενώ σε αυτή της Signature Bank έναν αντίστοιχο ρόλο έπαιξε η στενή σχέση της με τα κρυπτονομίσματα και την κρυπτοβιομηχανία. Κάτι ανάλογο έγινε και με την First Republic η οποία είχε πολλούς πελάτες μεγάλης οικονομικής επιφάνειας που κινήθηκαν γρήγορα αποσύροντας τις καταθέσεις τους μόλις «μυρίστηκαν» κίνδυνο.
Πέρα από αυτά όμως, μεγάλο ενδιαφέρον και άμεση σχέση με την κατάρρευση αυτών των τραπεζών έχει η έκθεση που ετοίμασε η αμερικανική κεντρική τράπεζα με αντικείμενο την κατάρρευση της Silicon Valley Bank. Η έκθεση αυτή, η οποία δημοσιοποιήθηκε την 28η Απριλίου, μπορεί τυπικά να αφορά μόνο στην περίπτωση της Silicon Valley Bank αλλά ουσιαστικά μας βοηθά να καταλάβουμε και τι έγινε με τις άλλες δύο.
Η έκθεση αναφέρεται διεξοδικά στις πολύ κακές επιχειρηματικές αποφάσεις των διοικητικών στελεχών της Silicon Valley Bank που είχαν ως αποτέλεσμα την σημαντική χειροτέρευση της κατάστασής της όταν ανέβηκαν τα επιτόκια. Αναφέρεται όμως και σε κάποια άλλα ζητήματα που έχουν σχέση με την ποιότητα του ελέγχου από την πλευρά των εποπτικών αρχών.
Για παράδειγμα, επισημαίνει πως το αρμόδιο προσωπικό του παραρτήματος της Fed στο Σαν Φρανσίσκο που ήταν εντεταλμένο με τον έλεγχο της Silicon Valley Bank (και της First Republic θα προσθέσουμε εμείς), καθυστέρησε πολύ να λάβει μέτρα για την διόρθωση των εμφανών αδυναμιών της τράπεζας. Η καθυστέρηση οφείλεται στον συνδυασμό υπερβολικά γραφειοκρατικής προσέγγισης και ατολμίας.
Εκτός όμως από το προσωπικό της San Francisco Fed, σημαντικό ρόλο στην καθυστερημένη παρέμβαση των εποπτικών αρχών έπαιξαν το νομικό και το θεσμικό πλαίσιο. Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές του Reuters που σχολίασαν την έκθεση, όταν τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας ξεπέρασαν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια, ο έλεγχός της πέρασε από μία εποπτική αρχή σε μία άλλη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο κενό ελέγχου, στο οποίο αποδίδεται εν μέρει το γεγονός της αργοπορίας των αρχών παρά το ότι αρκετά από τα προβλήματα είχαν ήδη εντοπιστεί.
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πως η κατάρρευση των τριών αρκετά μεγάλων περιφερειακών τραπεζών δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της ανεπάρκειας των διοικήσεων τους και της απότομης ανόδου των επιτοκίων. Είναι αποτέλεσμα και σημαντικών κενών στους μηχανισμούς εποπτείας των τραπεζών αυτού του μεγέθους στις ΗΠΑ, κάτι που δεν συμβαίνει στις μεγαλύτερες τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε όλο το έδαφος της χώρας.
Δεν είμαστε βέβαιοι πως πρέπει να πειστούμε από τις διαβεβαιώσεις των αρχών πως ο σχετικά ομαλός τερματισμός της ζωής της First Republic Bank θα σημάνει και την λήξη του συναγερμού, ίσως να πρέπει να περιμένουμε λίγο πριν εφησυχάσουμε. Είμαστε όμως σχετικά πιο σίγουροι πως τουλάχιστον από πλευράς εποπτείας, τα πράγματα είναι καλύτερα εδώ στην Ευρώπη. Τα δύσκολα χρόνια που πέρασαν οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές τράπεζες από το 2008 και μετά έχουν κάνει τους αρμόδιους πολύ πιο προσεκτικούς. Το πιθανότερο είναι πως το φαινόμενο Credit Suisse δεν θα επαναληφθεί σύντομα στην ήπειρό μας.
