Στο φετινό συνέδριο του ΣΕΤΕ Tourism Ahead, η συζήτηση για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού τοποθετήθηκε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διεθνών εξελίξεων. Ο Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank, ανέλυσε με έμφαση το πώς το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον επηρεάζει όχι μόνο τις ευρωπαϊκές οικονομίες, αλλά και τον στρατηγικό ρόλο του τουρισμού στην Ελλάδα.
Η ευρωπαϊκή οικονομία μεταξύ ανθεκτικότητας και ακινησίας
Ο κ. Καραβίας περιέγραψε την τρέχουσα κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας με δύο λέξεις: ανθεκτικότητα και ακινησία. Από τη μία πλευρά, η Ευρώπη δείχνει να αντέχει τις διεθνείς αναταράξεις. «Παρά τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις οικονομικές πιέσεις, οι προβλέψεις δείχνουν ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 1% για το 2025, με πιθανή επιτάχυνση στο 1,5% το 2026. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό αναμένεται να παίξει η δημοσιονομική επέκταση που σχεδιάζεται στη Γερμανία», είπε ο κ. Καραβίας.
Ωστόσο, αυτή η σχετική ανθεκτικότητα συνοδεύεται από θεσμική στασιμότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως σημείωσε, εμφανίζεται αργή στις αποφάσεις της, παρά το μέγεθος των προκλήσεων. Η έκθεση Draghi, που είχε θέσει με σαφήνεια την ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις, καινοτομία, τεχνολογία, λιγότερη ρύθμιση και βαθύτερη ενοποίηση της κοινής αγοράς, παραμένει ουσιαστικά «παγωμένη», χωρίς να έχει μεταφραστεί σε συγκεκριμένες πολιτικές.
Πολιτικές ισορροπίες και οικονομικές επιπτώσεις
Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Eurobank, η Ευρώπη σήμερα χαρακτηρίζεται από τέσσερις κρίσιμους παράγοντες. Πρώτον, η δημοσιονομική επέκταση στη Γερμανία λειτουργεί υποστηρικτικά για την ανάπτυξη, ενώ την ίδια στιγμή η Γαλλία βρίσκεται σε πολιτική ακινησία, με περιορισμένη δυνατότητα λήψης αποφάσεων. Δεύτερον, οι αυξημένες ευρωπαϊκές δαπάνες μπορούν να τονώσουν την οικονομία, μόνο εφόσον κατευθυνθούν σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Τρίτον, παραμένει αμφίβολο αν οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει η έκθεση Draghi θα προχωρήσουν, καθώς το πολιτικό περιβάλλον δεν ευνοεί τολμηρές αλλαγές. Τέλος, σε καθαρά οικονομικό επίπεδο, τα επιτόκια στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται ότι θα παραμείνουν μακροσταθερά τους επόμενους 12 μήνες, παρά τις σποραδικές φωνές που μιλούν για αυξήσεις.
Επενδύσεις: Ευκαιρίες και υστέρηση
Αναφερόμενος στις επενδύσεις, ο κ. Καραβίας σημείωσε ότι τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα κινούνται σε ικανοποιητικό επίπεδο, αν και για τη χώρα μας παραμένουν χαμηλότερες από το επιθυμητό. Οι συνθήκες, πάντως, είναι ευνοϊκές, καθώς τα επιτόκια είναι σχετικά χαμηλά και τα τραπεζικά περιθώρια έχουν μειωθεί αισθητά την τελευταία διετία.
Καθοριστικό ρόλο έπαιξε το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο, σε συνδυασμό με τον τραπεζικό δανεισμό, προσέφερε ιδιαίτερα ελκυστικά επιτόκια. Όπως υπογράμμισε δε ο κ. Καραβίας, μόνο οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν αυτά τα δάνεια σε τέτοια κλίμακα, ενώ για τις μικρότερες επιχειρήσεις λειτουργούν συμπληρωματικά και τα εργαλεία της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. «Παρά τη σημαντική πρόοδο, με τις επενδύσεις να κινούνται από το 11% του ΑΕΠ το 2019 προς το 18%, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο», είπε ο κ. Καραβίας.
Ο τουρισμός και η αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης
Για τον τουρισμό, οι επενδύσεις δεν είναι απλώς αναγκαίες για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, αλλά κρίσιμες για τη συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας. Ο κ. Καραβίας τόνισε τη σημασία της επιβεβαίωσης των θετικών στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς αυτά μπορούν να διαμορφώσουν μια σταθερή τάση για τα επόμενα χρόνια.
Οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες παρεμβάσεις του Δημοσίου στις υποδομές και στους τουριστικούς προορισμούς, μπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Το αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση της δαπάνης ανά επισκέπτη, στοιχείο που ενισχύει την παραγωγικότητα του κλάδου και τη συμβολή του στην οικονομία.
Η πρόκληση της παραγωγικότητας στην ελληνική οικονομία
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank άνοιξε και μια ευρύτερη συζήτηση για την παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας, ένα ζήτημα στο οποίο συχνά εμπλέκεται, αδίκως, όπως σημείωσε, ο τουρισμός. Αν και πολλοί αποδίδουν αυτή την εξέλιξη στη δομή της οικονομίας και στο μεγάλο μερίδιο του τουρισμού, η άποψη ότι ο κλάδος απορροφά δυσανάλογους πόρους σε βάρος της βιομηχανίας και της τεχνολογίας δεν επιβεβαιώνεται από τα δεδομένα. Αντίθετα, ο κίνδυνος σήμερα είναι να παραμείνει αδιάθετο έως και το 25% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς το πρόγραμμα ολοκληρώνεται το 2026.
