Ο Mark Rutte είχε ένα αξιοζήλευτο έργο στη Σύνοδο Κορυφής της Χάγης την περασμένη εβδομάδα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ έπρεπε να εργαστεί με αποκλίνουσες αμερικανικές και ευρωπαϊκές απόψεις για τις τρέχουσες απειλές ασφαλείας. Αφού ο Ρούτε κατέβαλε εξαιρετικές προσπάθειες για εξαιρετικά υποτιμητική, απροκάλυπτη κολακεία του Ντόναλντ Τραμπ προκειμένου να εξασφαλίσει κρίσιμα αποτελέσματα για τη συμμαχία, φαίνεται ότι τα κατάφερε προς το παρόν.
Αλλά αυτό που κατέστησε ολοένα και πιο ξεκάθαρο η συνάντηση αυτή και η προετοιμασία της είναι ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δεν αντιλαμβάνονται πλέον ότι έχουν έναν κοινό εχθρό. Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε το 1949 ως αμυντική συμμαχία κατά της αναγνωρισμένης απειλής από την ΕΣΣΔ. Αυτό καθόρισε τη συμμαχία κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου μέχρι τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και προσάρτησε την Κριμαία το 2014, το ΝΑΤΟ έχει επικεντρωθεί στη Μόσχα ως τη μεγαλύτερη απειλή για τη διεθνή ειρήνη. Αλλά η όλο και πιο πολεμοχαρής Κίνα απαιτεί περισσότερη προσοχή από τις ΗΠΑ.
Υπάρχουν κάποιες συμβολικές κινήσεις που σηματοδοτούν το πώς αλλάζουν τα πράγματα. Σε κάθε δήλωση της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 χρησιμοποιείται η ίδια μορφή λέξεων: «Τηρούμε το διεθνές δίκαιο και τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και δεσμευόμαστε να διατηρήσουμε τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες».
Η διακήρυξη που δημοσιεύθηκε κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Χάγης στις 25 Ιουνίου δεν αναφέρει τίποτα από τα δύο. Πράγματι, σε μια απόκλιση από τις πρόσφατες δηλώσεις, οι πέντε παράγραφοι της δήλωσης της συνόδου κορυφής της Χάγης είναι δραματικά σύντομες και επικεντρώνονται αποκλειστικά στην απεικόνιση της συμμαχίας αποκλειστικά από την άποψη της στρατιωτικής ικανότητας και των οικονομικών επενδύσεων για τη διατήρησή της. Καμία αναφορά στο διεθνές δίκαιο και την τάξη αυτή τη φορά.
Αυτό φαίνεται να είναι ένα προσεκτικά ενορχηστρωμένο αποτέλεσμα μιας σκόπιμα συντομευμένης συνόδου κορυφής που σχεδιάστηκε για να περιορίσει τις απρόβλεπτες παρεμβάσεις του Τραμπ. Φαίνεται επίσης να είναι σύμπτωμα μιας διευρυνόμενης διαίρεσης μεταξύ της αμερικανικής στρατηγικής πορείας και των συμφερόντων ασφαλείας που αντιλαμβάνονται ο Καναδάς και τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ.
Το γεγονός ότι η δήλωση αυτή ήταν τόσο σύντομη και επικεντρώθηκε σε ένα τόσο στενό φάσμα θεμάτων υποδηλώνει ότι υπήρχαν ασυνήθιστα εδραιωμένες διαφορές που δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν.
Από την επίθεση της πλήρους ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ήταν ενωμένοι στην κριτική τους κατά της Ρωσίας και στην υποστήριξή τους προς την Ουκρανία- μέχρι τώρα.
Από τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση Τραμπ δεν ενέκρινε καμία στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και μείωσε σημαντικά την υλική υποστήριξη προς την Ουκρανία και την κριτική προς τη Ρωσία. Ο Τραμπ προσπάθησε να τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο με όρους που ουσιαστικά συνθηκολογούν με τη ρωσική επιθετικότητα- η πρότασή του προτείνει την αναγνώριση του ελέγχου της Ρωσίας επί της Κριμαίας και του de facto ελέγχου ορισμένων άλλων κατεχόμενων εδαφών (Λουχάνσκ, τμήματα της Ζαπορίζια, του Ντονέτσκ και της Χερσώνας) Έχει επίσης προτείνει ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά θα μπορούσε να λάβει εγγυήσεις ασφαλείας και το δικαίωμα να ενταχθεί στην ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι προσπάθησαν να χρηματοδοτήσουν και να στηρίξουν τις αμυντικές προσπάθειες της Ουκρανίας, αυξάνοντας τη βοήθεια και τη στρατιωτική υποστήριξη και συνεχίζοντας να αυξάνουν τις κυρώσεις.
Ένα άλλο σημάδι των διαφορετικών προτεραιοτήτων της Ευρώπης και του Καναδά έναντι των ΗΠΑ, ήταν η απόφαση του Pete Hegseth, υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, να αποχωρήσει από την ηγεσία της ομάδας επαφής για την άμυνα της Ουκρανίας, ενός ad-hoc συνασπισμού κρατών από όλο τον κόσμο που παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Ο Hegseth απέτυχε επίσης συμβολικά να παραστεί στην προ της συνόδου κορυφής συνάντηση της ομάδας τον Ιούνιο.
Ο Τραμπ είναι εδώ και καιρό ανένδοτος ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να τηρήσουν τη δέσμευσή τους του 2014 να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα και ο Ρούτε το αναγνώρισε αυτό. Το 2018, ο Τραμπ πρότεινε να αυξηθεί το ποσοστό αυτό στο 4 ή 5%, αλλά αυτό απορρίφθηκε ως παράλογο. Τώρα, σε μια απόφαση που δείχνει την αυξανόμενη ανησυχία τόσο για τη Ρωσία ως απειλή όσο και για την υποστήριξη των ΗΠΑ, τα μέλη του ΝΑΤΟ (εκτός από την Ισπανία) συμφώνησαν να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνα στο 5% του ΑΕΠ για τα επόμενα 10 χρόνια.
Το άρθρο 3 του ΝΑΤΟ απαιτεί από τα κράτη να διατηρούν και να αναπτύσσουν την ικανότητά τους να αντιστέκονται σε επιθέσεις. Ωστόσο, από το 2022, γίνεται όλο και πιο εμφανές ότι πολλά μέλη του ΝΑΤΟ είναι απροετοίμαστα για οποιαδήποτε μεγάλη στρατιωτική εμπλοκή. Ταυτόχρονα, αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι η Ρωσία αποτελεί μεγαλύτερη απειλή στο κατώφλι τους. Έχει αναγνωριστεί, ιδίως μεταξύ των κρατών της Βαλτικής, της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, ότι πρέπει να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες και την ετοιμότητά τους.
Για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να επικεντρωθούν περισσότερο στην Κίνα, οι αμερικανικές δυνάμεις θα μετατοπίσουν μεγαλύτερο ποσοστό του αμερικανικού ναυτικού στον Ειρηνικό. Θα αναθέσουν επίσης τα πιο ικανά νέα πλοία και αεροσκάφη τους στην περιοχή και θα αυξήσουν τις επιχειρήσεις γενικής παρουσίας, τις ασκήσεις εκπαίδευσης και ανάπτυξης, καθώς και την εμπλοκή και τη συνεργασία με συμμαχικά και άλλα ναυτικά στον δυτικό Ειρηνικό. Για να γίνει αυτό, οι δυνάμεις των ΗΠΑ θα πρέπει να μειώσουν τις δεσμεύσεις στην Ευρώπη και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να αντικαταστήσουν αυτές τις ικανότητες προκειμένου να διατηρήσουν την αποτροπή έναντι της Ρωσίας.
Ο θεμέλιος λίθος της συνθήκης του ΝΑΤΟ, το άρθρο 5, παραφράζεται συνήθως ως «επίθεση σε έναν είναι επίθεση σε όλους». Καθ' οδόν προς τη σύνοδο κορυφής της Χάγης, ο Τραμπ φάνηκε αβέβαιος για τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Κληθείς να το διευκρινίσει αυτό στη σύνοδο κορυφής, δήλωσε: «Στέκομαι σε αυτό [το άρθρο 5]. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρίσκομαι εδώ. Εάν δεν το υποστήριζα, δεν θα ήμουν εδώ».
Ο Λόρδος Ismay, ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, υποστήριξε ως γνωστόν (αν και αποκριτικά) ότι ο σκοπός της συμμαχίας ήταν να κρατήσει τους Ρώσους έξω, τους Αμερικανούς μέσα και τους Γερμανούς κάτω. Η Γερμανία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος του ΝΑΤΟ και οι Αμερικανοί είναι μέσα, αν και με την προσοχή τους. Αλλά υπάρχουν ρωγμές, και ο Ρούτε θα έχει τα χέρια του γεμάτα με τη διαχείριση του μειωμένου ενδιαφέροντος του Τραμπ για την προστασία της Ευρώπης, αν πρόκειται να κρατήσει τους Ρώσους μακριά.
*O Andrew Corbett είναι Ανώτερος λέκτορας Αμυντικών Σπουδών, King's College του Λονδίνου - Το άρθρο του αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
