*Γράφει ο Richard Fulmer
Σε μια προηγούμενη ανάρτηση, περιέγραψα δέκα ενστάσεις έναντι του κινήτρου του κέρδους και προσπάθησα να αντικρούσω την καθεμία ξεχωριστά. Σε αυτήν την ανάρτηση, αναφέρω ακόμη δέκα παράπονα που υποτίθεται ότι προκύπτουν από την επιδίωξη κερδών.
Δείτε τι πιστεύετε για αυτά και πείτε μου στα σχόλια!
11- Μειωμένη εργασιακή ικανοποίηση
Αυτό ήταν το παράπονο του Μαρξ – οι εργάτες των εργοστασίων αποξενώθηκαν επειδή παρήγαγαν μόνο ένα μόνο συστατικό του τελικού προϊόντος και ως εκ τούτου στερήθηκαν την ικανοποίηση που απολάμβαναν οι τεχνίτες που έφτιαχναν ολόκληρο το προϊόν. Ωστόσο, εργοστάσια υπάρχουν και σε μη καπιταλιστικές χώρες, επομένως αυτό το πρόβλημα δεν περιορίζεται στις εταιρείες που καθοδηγούνται από το κίνητρο του κέρδους.
Επιπλέον, τα αμερικανικά εργοστάσια παράγουν περισσότερα αγαθά από ποτέ με λιγότερους ανθρώπους. Ο αυτοματισμός έχει αναλάβει μεγάλο μέρος της βαρετής και επαναλαμβανόμενης δουλειάς. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο τομέας των υπηρεσιών απασχολεί περισσότερους εργαζομένους από τον μεταποιητικό και τον αγροτικό τομέα μαζί. Οι εργασίες παροχής υπηρεσιών – πωλήσεις, νομικές υπηρεσίες, υγειονομική περίθαλψη, τεχνολογία πληροφοριών, διοίκηση επιχειρήσεων, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, αρχιτεκτονική, ακίνητα – προσφέρουν ενδιαφέρουσα και ικανοποιητική απασχόληση για εκατομμύρια Αμερικανούς.
12- Εξάντληση των φυσικών πόρων
Πίσω στη δεκαετία του 1970, παρακολούθησα ένα μάθημα περιβαλλοντικής μηχανικής. Το εγχειρίδιο προσδιόριζε με ακρίβεια την ημερομηνία κατά την οποία οι ΗΠΑ θα ξέμεναν από πετρέλαιο: τα μέσα του 1979. Το βιβλίο έκανε λάθος για διάφορους λόγους. Πρώτον, τα αποθέματα δεν είναι στατικά. Οι άνθρωποι που έχουν την ελευθερία να εξερευνούν ανακαλύπτουν συνεχώς περισσότερα. Δεύτερον, οι ελεύθεροι άνθρωποι βρίσκουν υποκατάστατα για τους υπάρχοντες πόρους. Το φυσικό αέριο, για παράδειγμα, έχει αντικαταστήσει τον άνθρακα ως το κύριο καύσιμο της χώρας για σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας. Τρίτον, καθώς η εύρεση και παραγωγή φυσικών πόρων γίνεται πιο δύσκολη και ακριβή, οι αυξανόμενες τιμές ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να μειώσουν την κατανάλωση.
Τέλος, είναι λάθος να συγχέουμε έναν πόρο με την υπηρεσία που παρέχει. Δεν μας ενδιαφέρει, για παράδειγμα, αν οι τηλεφωνικές μας συνομιλίες περνούν μέσα από εκατοντάδες χιλιάδες τόνους χάλκινου σύρματος, μέσα από οπτικές ίνες ή μέσα από ραδιοκύματα. Θέλουμε απλώς να μεταφέρουν τις κλήσεις μας.
Όπως παρατήρησε ο οικονομολόγος Julian Simon, ο «απόλυτος πόρος» είναι η ανθρώπινη εφευρετικότητα και δεν έχει εξαντληθεί. Οι κανονισμοί και οι νόμοι, ωστόσο, μπορούν και καταπνίγουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα.
13- Παρεμπόδιση της τεχνολογικής προόδου
Το μεγαλύτερο μέρος της τεχνολογικής προόδου προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. Τα περισσότερα εμπόδια προέρχονται από κρατικούς κανονισμούς και δυσλειτουργικούς νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
14- Υποβάθμιση των ηθικών προτύπων
Αυτό δεν περιορίζεται μόνο στις εταιρείες. Βλέπουμε υποβάθμιση των ηθικών προτύπων σε ολόκληρη την κοινωνία. Αυτή σε μεγάλο μέρος πηγάζει από τον ρόλο που έχει υιοθετήσει το κράτος ως ο φορέας της καταπράυνσης του κάθε πόνου. Η αποσύνδεση των πράξεων από τις συνέπειές τους καταστρέφει την ηθική και, εν τέλει, την κοινωνία.
15- Αυξημένο ρίσκο οικονομικών ζημιών
Το ρίσκο είναι εγγενές στην οποιαδήποτε δραστηριότητα. Σε μια ελεύθερη αγορά, διαχέεται και δεν είναι δημιουργεί πυκνές συνδέσεις. Σε μια ρυθμιζόμενη αγορά, ωστόσο, το ρίσκο συχνά συγκεντρώνεται και συντονίζεται από το ρυθμιστικό «κοπάδιασμα» που μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε ρυθμιστικό ποδοπάτημα. Οι πρόσφατες τραπεζικές χρεοκοπίες, για παράδειγμα, έγιναν σχεδόν αναπόφευκτες από κανονισμούς που παρέσυραν τις τράπεζες σε «ασφαλείς» επενδύσεις όπως τα κρατικά ομόλογα. Όταν η Fed άρχισε να αυξάνει ραγδαία τα επιτόκια, η αξία αυτών των ομολόγων έπεσε κατακόρυφα.
16- Μονοπώληση των αγορών
Ενώ όντως συμβαίνουν μονοπώλια, ειδικά όταν εισάγονται για πρώτη φορά νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, είναι για μένα μυστήριο το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το μονοπώλιο από εταιρείες – που πρέπει να ικανοποιούν τους πελάτες τους για να επιβιώσουν – είναι κακό, ενώ το μονοπώλιο από το κράτος – που μπορεί να χρησιμοποιήσει θανατηφόρα βία να επιβιώσει - είναι καλό. Επιπλέον, τα ιδιωτικά μονοπώλια σπάνια διαρκούν εκτός εάν η κυβέρνηση περιορίσει την είσοδο στην αγορά.
17- Επιδείνωση της εξυπηρέτησης των πελατών
Αυτή οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρει, στη νομοθεσία για τον κατώτατο μισθό, στις υποχρεώσεις των εργοδοτών (παροχές όπως ασφάλιση, άδεια μετ' αποδοχών, γονική άδεια, συνταξιοδοτικά προγράμματα) και τους φόροι μισθοδοσίας για την Κοινωνική Ασφάλιση και το Medicare. Η αύξηση του κόστους απασχόλησης εργαζομένων οδηγεί τις εταιρείες στην αυτοματοποίηση και τη μετάβαση σε μορφές αυτοεξυπηρέτησης.
18- Κατάχρηση της κοινωνικής ευθύνης
Οι εταιρείες είναι ηθικά και συμβατικά υπεύθυνες έναντι των μετόχων, των πελατών και των υπαλλήλων τους. Δεν είναι υπεύθυνες για την εξυπηρέτηση της τελευταίας μόδας περί «κοινωνικής δικαιοσύνης» της Αριστεράς, ούτε είναι ικανές να ασχοληθούν με κοινωνικά ζητήματα.
19- Προώθηση μη βιώσιμων πρακτικών
Οι εταιρείες έχουν ένα εμπεδωμένο συμφέρον έναντι πρακτικών που είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα. Οι πολιτικοί, αντίθετα, συχνά δεν κοιτούν πέρα από τις επόμενες εκλογές. Για παράδειγμα, η τρέχουσα πολιτική τακτική να ισχυρίζεται ένας υποψήφιος ότι έχασε τις εκλογές λόγω νοθείας –μια τακτική που είναι, δυστυχώς, δημοφιλής και στα δύο πολιτικά κόμματα– διαβρώνει την εμπιστοσύνη στη δημοκρατική διαδικασία και είναι καταστροφική για το έθνος. Ομοίως μη βιώσιμη είναι η κοινή τακτική της αντιπαράθεσης ομάδων για τη δημιουργία ψηφοφόρων ειδικών συμφερόντων.
20- Παραπλανητικές διαφημιστικές τακτικές
Όπως παρατήρησε κάποτε ο William Bernbach, ο «πατέρας της σύγχρονης διαφήμισης», «μια υπέροχη διαφημιστική καμπάνια θα κάνει ένα κακό προϊόν να αποτύχει πιο γρήγορα». Μια παραπλανητική διαφήμιση μπορεί να με κάνει να δοκιμάσω ένα κατώτερο προϊόν μία φορά, αλλά όχι δύο φορές.
--
*Ο Richard Fulmer εργάστηκε ως μηχανικός και αναλυτής συστημάτων στον βιομηχανικό κλάδο. Σήμερα εργάζεται ως αρθρογράφος.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Απριλίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
