Του Marian L. Tupy
Τον περασμένο μήνα συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από την κατάρρευση της Bear Stearns και την εξαγορά της από την JPMorgan Chase. Έχοντας χάση δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις subprime υποθηκών, η τιμή της Bear Sterns έπεσε από τα 30 δολάρια ανά μετοχή στα 2 δολάρια. Τα συγκλονιστικά αυτά νέα δημιούργησαν έντονες αναταραχές στις παγκόσμιες χρηματηστηριακές αγορές.
Η οικονομική κατάρρευση του 2008 και η επακόλουθη οικονομική ύφεση απείλησε με απελευθέρωση των δυνάμεων του εθνικισμού και με υπονόμευση της σχετικά ανοιχτή συναλλαγή των αγαθών, των υπηρεσιών και των ιδεών που αποτελούν το modus operandi που οδήγησε στην εκπληκτική βελτίωση της ευημερίας των ανθρώπων
Η απειλή έναντι των πολιτικών και οικονομικών θεμελίων των δυτικών κρατών (πχ εναντίον κάποιου συνδυασμό της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ελεύθερης επαγγελματικότητας) φαινόταν δυσοίωνη. Ο Thomas Friedman, γράφοντας στους New York Times παρουσίαζε τα πλεονεκτήματα του κινεζικού πολιτικού μοντέλου. Η Washington Post την ίδια ώρα αναρωτιόταν αν ζούμε «Το τέλος του αμερικανικού καπιταλισμού».
Για να απαντήσουμε σ' αυτή την κρίση, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε το Human Progress - μια ιστοσελίδα που έχει ως στόχο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της πραγματικότητας της ανθρώπινης εμπειρίας που χαρακτηρίζεται από συνεχείς, αν και σταδιακές, βελτιώσεις, και τη διαδεδομένη αντίληψη που τείνει να είναι απαισιόδοξη ως την τωρινή κατάσταση του κόσμου και τις μελλοντικές προοπτικές της ανθρωπότητας. Κοιτάζοντας λοιπόν πίσω, τι συμπέρασμα μπορούμε να εξάγουμε από τα τελευταία δέκα χρόνια;
Τα πράγματα βελτιώνονται, κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο
Δεν είναι πρωτότυπο να αναγνωρίσει κανείς ότι όλοι οι ανθρώπινοι θεσμοί, συμπεριλαμβανομένης της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ελεύθερης επιχειρηματικότητας έχουν ατέλειες. Όμως η τελειότητα δεν ανήκει σ' αυτόν τον κόσμο. Όπως παρατήρησε ο Γερμανός φιλόσοφος Ιμμάνουελ Καντ το 1784 «από το στραβό ξύλο της ανθρωπότητας, τίποτε ίσιο δεν φτιάχτηκε ποτέ».
Από την άλλη, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι, σε σύγκριση με εναλλακτικούς πολιτικούς και οικονομικούς διακανονισμούς (όπως για παράδειγμα τη Ρωσία και την Κίνα), οι ανοιχτές κοινωνίες συνεχίζουν να τα πάνε πολύ καλά. Παρά όλα τα προβλήματα και τις ατέλειές τους, οι ανοιχτές κοινωνίες παραμένουν τα πλουσιότερα, ασφαλέστερα, υγιέστερα και ευτυχέστερα μέρη στη γη.
Και ενώ μπορεί να ξοδεύουμε υπερβολικά πολύ χρόνο και κόπο ομφαλοσκοπώντας, τα μεταναστευτικά μοτίβα καταδεικνύουν σαφώς ότι εκατομμύρια άνθρωποι από άλλα μέρη του κόσμου θα ήταν ευτυχείς να κάνουν μια καινούρια αρχή στους τόπους μας.
Οι επικριτές και οι αντίπαλοι των ανοιχτών κοινωνιών έχουν βεβαίως πετύχει κάποιες εκλογικές νίκες στη Δύση, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις ΗΠΑ. Καμία όμως δυτική χώρα δεν υιοθέτησε την αυτάρκεια ή την δικτατορία, πράγμα που καταδεικνύει ότι η διανοητική συναίνεση ως προς την ανωτερότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ελεύθερης επιχειρηματικότητας συνεχίζει να υφίσταται. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη και σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με τις πολιτικές και οικονομικές καταστροφές που ακολούθησαν τη Μεγάλη Ύφεση του 1929.
Ανάλογα με τον δείκτη, η παγκόσμια επέκταση των οικονομικών και πολιτικών ελευθεριών είτε σταμάτησε είτε υπέστη μια μικρή οπισθοδρόμηση. Παρ' όλα αυτά, τα παραδείγματα οπισθοδρόμησης της δημοκρατίας (Τουρκία) συχνά αντισταθμίζονται από παραδείγματα δημοκρατικής αφύπνισης (Νιγηρία). Ομοίως, οι οικονομικές καταστροφές (Βενεζουέλα) τείνουν να αντισταθμίζονται από ιστορίες οικονομικής επιτυχίας (Περού).
Σε αντίθεση με χώρες της Δύσης, ο αναπτυσσόμενος κόσμος ξέφυγε από τη Μεγάλη Ύφεση σχετικά ανέπαφος, και η πρόοδος στους περισσότερους δείκτες της ανθρώπινης ευημερίας συνεχίστηκε αμείωτα. Αυτές οι βελτιώσεις είναι τόσο πολλές που δεν μπορούν να απαριθμηθούν, αρκεί όμως να αναφερθεί ότι οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών που περιλαμβάνουν τη μείωση της φτώχειας, τη βελτίωση της εκπαίδευσης, την ενίσχυση της ισότητας μεταξύ των φύλων, τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας, τη βελτίωση της μητρικής υγείας, την αντιμετώπιση των ασθενειών και την βελτίωση της περιβαλλοντικής ποιότητας επιτυγχάνονται με σημαντική επιτυχία.
Τα καλά νέα διαδίδονται
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η έννοια της ανθρώπινης προόδου επιτέλους αποκτά τη δημοσιότητα που της αξίζει. Όταν ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ Julian Simon είχε το ρόλο του παγκόσμιου «κύριου Αισιόδοξου» κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990, ήταν μόνος του σ' αυτό το εγχείρημα. Δεν συμβαίνει το ίδιο και σήμερα.
Τη σκυτάλη από τον Simon έχει αναλάβει ο Βρετανός συγγραφέας Matt Ridley. Άλλοι, όπως ο Ronald Bailey του περιοδικού Reason, ο Johan Norberg του Cato Institute, ο Charles Kenny από το Center for Global Development, o Gregg Easterbrook από το Atlantic, ο Angus Deaton από το Πρίνστον, η Deirdre McCloskey από τον Πανεπιστήμιο του Ιλινόι στο Σικάγο ακολούθησαν στα ίδια βήματα.
Ο αμίμητος Hans Rosling του ινστιτούτου Karolinska πέθανε πέρυσι, αλλά ο Steven Pinker από το Χάρβαρντ δημοσίευσε πρόσφατα ένα εντυπωσιακό βιβλίο με θέμα την ανθρώπινη πρόοδο και τίτλο Enlightenment Now.
Συνολικά, η ανθρωπότητα ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις της τελευταίας δεκαετίας αρκετά καλά, και δεν υπάρχει κάποιος προφανής λόγος να μην συνεχίσει τη θετική της πορεία και κατά την επόμενη δεκαετία. Ελπίζουμε ότι θυμίζοντας στο κοινό ότι η κατάσταση του κόσμου μας βελτιώνεται θα οδηγήσει σε μια καλύτερη κατανόηση των πλεονεκτημάτων των ανοιχτών κοινωνιών και στην ενίσχυση της δέσμευσης των ανθρώπων στους φιλελεύθερους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς.
Αναδημοσίευση από το CapX.
--
O Marian L. Tupy είναι ο υπεύθυνος έκδοσης του HumanProgress.org και αναλυτής πολιτικής στο Center for Global Liberty and Prosperity.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Απριλίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
