Έχουμε συνηθίσει να ακούμε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μας απειλεί. Ότι θα μας κλέψει τις δουλειές, ότι θα ισοπεδώσει την ανθρώπινη κρίση, ότι θα κάνει τον κόσμο πιο ψυχρό, πιο απρόσωπο, πιο άδικο. Τι γίνεται όμως όταν τα δεδομένα λένε το αντίθετο;
Μια νέα μελέτη από το University of Chicago Booth School of Business και το Erasmus University Rotterdam δοκίμασε κάτι απλό: Τι συμβαίνει όταν αντικαταστήσουμε τον ανθρώπινο συνεντευξιαστή με έναν AI φωνητικό πράκτορα σε διαδικασίες πρόσληψης; Και το έκανε όχι θεωρητικά, αλλά με πραγματικό πείραμα πεδίου: 70.000 υποψήφιοι, τρεις ομάδες. Η μια μίλησε με άνθρωπο, η δεύτερη με AI, η τρίτη επέλεξε μεταξύ των δύο.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά - και άβολα για την ανθρώπινη αυτοπεποίθηση. Οι συνεντεύξεις με AI οδήγησαν σε 12% περισσότερες προσφορές εργασίας, 18% περισσότερες προσλήψεις και 17% μεγαλύτερη διατήρηση των εργαζομένων μετά από 30 ημέρες. Οι ίδιοι οι υποψήφιοι αξιολόγησαν θετικά την εμπειρία, είτε μίλησαν με άνθρωπο είτε με μηχανή. Και το σημαντικότερο: όταν τους δόθηκε επιλογή, το 78% διάλεξε τον AI συνεντευξιαστή.
Πού μας οδηγούν αυτά τα ευρήματα;
Πρώτον, στο να αμφισβητήσουμε την υποτιθέμενη ανωτερότητα της ανθρώπινης κρίσης στις συνεντεύξεις. Οι μηχανές φαίνεται πως αποσπούν περισσότερες και πιο χρήσιμες πληροφορίες. Δεν αποσπούνται από το φύλο, την εμφάνιση, την προφορά ή την «χημεία». Δεν νιώθουν κόπωση, δεν επηρεάζονται από προσωπικά φίλτρα. Αντιθέτως, η ανθρώπινη υποκειμενικότητα μπορεί να αποδεικνύεται εμπόδιο στην αξιοκρατία.
Δεύτερον, εγείρονται ηθικά και κοινωνικά ερωτήματα. Όπως διαπιστώθηκε, οι υποψήφιοι με χαμηλότερες επιδόσεις στα τεστ ήταν πιο πιθανό να επιλέξουν το AI. Μήπως γιατί φοβούνται - όχι άδικα - ότι ένας άνθρωπος θα τους κρίνει αυστηρότερα; Ή νιώθουν πώς η μηχανή θα τους ακούσει «αντικειμενικά»;
Τρίτον, υπάρχει η άβολη για κάποιους πραγματικότητα: οι επαγγελματίες του χώρου προέβλεψαν ότι το AI θα αποτύχει. Έπεσαν έξω. Η Τεχνητή Νοημοσύνη όχι μόνο τα κατάφερε, αλλά σε κάποιες πτυχές τα πήγε καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταργήσουμε τους ανθρώπους - σημαίνει όμως ότι πρέπει να τους μετράμε με τα ίδια αυστηρά κριτήρια που μετράμε και τις μηχανές.
Και κάτι ακόμα: όταν οι recruiters αξιολογούσαν υποψηφίους που πέρασαν από AI συνέντευξη, βασίστηκαν περισσότερο στα τυποποιημένα τεστ. Μήπως γιατί δεν εμπιστεύονταν πλήρως την κρίση του AI; Ή μήπως γιατί, σε αντίθεση με τις ανθρώπινες συνεντεύξεις, δεν υπήρχε χώρος για «ένστικτο» και «προσωπική εντύπωση»;
Η μελέτη αυτή δεν έγινε ως μια τεχνολογική περιέργεια. Είναι ένας καθρέφτης. Μας δείχνει τα ελαττώματα του σημερινού συστήματος προσλήψεων, τις προκαταλήψεις μας, την έλλειψη συνέπειας, την τάση μας να εμπιστευόμαστε περισσότερο το γνωστό - ακόμα κι αν η μέθοδός μας είναι λιγότερο αποτελεσματική.
Το AI δεν μας παίρνει τη δουλειά. Μας δείχνει πώς θα μπορούσαμε να την κάνουμε καλύτερα. Μπορεί να μην έχει πρόσωπο, συναισθήματα ή διαίσθηση - αλλά έχει κάτι άλλο: συνέπεια, προσοχή, και προφανώς, αποτελεσματικότητα. Το ερώτημα δεν είναι αν θα μας αντικαταστήσει. Είναι αν θα αφήσουμε τη ματαιοδοξία μας να μας εμποδίσει από το να μάθουμε από αυτό.
Και τελικά: αν το 78% των υποψηφίων προτιμά τη μηχανή από τον άνθρωπο, τότε μήπως το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη… αλλά η φυσική μας προκατάληψη;
