Υπάρχει κάτι βαθιά ενοχλητικό στο φαινόμενο του “red-carpet activism” —την τάση δηλαδή πολλών εκατομμυριούχων ηθοποιών να παρουσιάζονται ως ηθικοί φάροι της κοινωνίας κάθε φορά που το Hollywood στρώνει κόκκινο χαλί. Με στόμφο και δραματουργία ανάλογη των ρόλων τους, οι ίδιοι άνθρωποι που μέχρι χθες υποδύονταν υπερήρωες ή πράκτορες της CIA, αυτοχρίζονται υπερασπιστές των φτωχών, των αδικημένων, των περιβαλλοντικά κατατρεγμένων. Κάτι τέτοιο παρακολουθήσαμε και στο φετινό Φεστιβάλ των Καννών.
Το πρόβλημα δεν είναι πως οι ηθοποιοί δεν έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν απόψεις —όπως όλοι οι πολίτες, το έχουν. Το πρόβλημα είναι πως το κάνουν με τόση αυτοπεποίθηση και ηθική αυταρέσκεια, που μοιάζουν να αγνοούν πόσο ρηχές και αστήρικτες είναι οι πολιτικές “λύσεις” που προτείνουν. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν ιδέα για τη λειτουργία μιας οικονομίας, τη δυσκολία λήψης πολιτικών αποφάσεων ή την πραγματική καθημερινότητα των ανθρώπων που προσποιούνται ότι υπερασπίζονται. Παρ’ όλα αυτά, νιώθουν απόλυτα άνετα να παραδίδουν μαθήματα στο κοινό —συνήθως για θέματα που μόλις άρχισαν να απασχολούν τα social media.
Η ειρωνεία είναι πικρή. Οι “ήρωες των φτωχών” κυκλοφορούν με ιδιωτικά τζετ, ζουν σε επαύλεις πολλών εκατομμυρίων και απολαμβάνουν έναν τρόπο ζωής τόσο αποκομμένο από τον μέσο άνθρωπο, που καθιστά τις δημόσιες παρεμβάσεις τους σχεδόν προσβλητικές. Όταν κάποιος μας λέει ότι “πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερο” ενώ ταξιδεύει με ιδιωτικό αεροπλάνο για να παραστεί σε φεστιβάλ “οικολογικής ευαισθητοποίησης”, δεν είναι απλώς υποκριτής. Είναι μέρος του προβλήματος.
Κι αν αυτό το φαινόμενο κάποτε έβρισκε κοινό αποδοχής —σε εποχές όπου η τηλεόραση και τα περιοδικά έλεγχαν την εικόνα— σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το ίντερνετ, με τη σκληρή αμεσότητα και τη συνεχή ροή πληροφορίας, έχει καταστήσει αδύνατο να κρυφτούν οι αντιφάσεις. Η εικόνα της παγκοσμίου φήμης ακτιβίστριας που μιλά για το περιβάλλον με φόντο ένα ιδιωτικό τζετ γίνεται viral και γελοιοποιείται μέσα σε δευτερόλεπτα. Το κοινό δεν είναι πλέον διατεθειμένο να ακούσει ηθικολογίες από ανθρώπους που ζουν σε μία φούσκα προνομίων και προστασίας.
Αυτό γίνεται ακόμη πιο έντονο μετά την πανδημία, όταν η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους “ειδικούς” και τις “αρχές” έχει υποχωρήσει αισθητά. Σε μια εποχή όπου όλοι αισθάνθηκαν τις συνέπειες πολιτικών αποφάσεων στην προσωπική τους ζωή, το να βλέπεις έναν ηθοποιό να υποδύεται τον επιδημιολόγο ή τον οικονομολόγο, δεν γεννά εμπιστοσύνη —γεννά θυμό. Όταν οι άνθρωποι που δεν είχαν κανένα κόστος από τα lockdown, μιλούν για “θυσίες”, η αντίδραση είναι εύλογη. Και είναι ακριβώς αυτό το είδος του θυμού που θρέφει τον λαϊκισμό —μόνο που αυτή τη φορά, είναι δικαιολογημένος.
Η αριστερή ιδεολογική μονοκαλλιέργεια του Hollywood έχει δημιουργήσει μια τεράστια ηχώ, όπου όλοι συμφωνούν μεταξύ τους και νομίζουν ότι εκπροσωπούν τον κόσμο. Δεν τον εκπροσωπούν. Η κοινή γνώμη έχει αρχίσει να κουράζεται. Οι εμπορικές αποτυχίες της Disney και άλλων στούντιο που ενσωμάτωσαν άγαρμπα και διδακτικά ιδεολογικά μηνύματα στις ταινίες τους είναι το πιο τρανταχτό σημάδι. Ο κόσμος δεν πηγαίνει στον κινηματογράφο για να υποστεί ηθικά κηρύγματα —πηγαίνει για να ψυχαγωγηθεί.
Η τέχνη έχει δύναμη όταν αφηγείται, όχι όταν κατηγορεί. Όταν αγγίζει το κοινό, όχι όταν το υποτιμά. Το “red-carpet activism” είναι η χειρότερη εκδοχή της σύγχρονης πολιτικής ορθότητας: αυτάρεσκο, ρηχό, υποκριτικό και τελικά, αυτοκαταστροφικό.Όταν η τέχνη μετατρέπεται σε εργαλείο ηθικής επιβολής και η διασημότητα σε άδεια για κηρύγματα, δεν έχουμε πολιτισμό — έχουμε προπαγάνδα με μακιγιάζ και χαμόγελο κόκκινου χαλιού.
