Η «Λαίδη Μάκβεθ» του Μτσενσκ, η όπερα του Σοστακόβιτς, πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας στην προεπαναστατική επαρχιακή Ρωσία. Η ηρωίδα «Κάρμεν» του Μπιζέ θεωρείται το σύμβολο του έρωτα και της ελευθερίας –υπό τη χορογραφία του Γιόαν Ίνγκερ επικεντρώνεται στο θέμα της βίας μέσα από τη ματιά ενός παιδιού, δηλαδή μέσα από το φίλτρο της αθωότητας. Η «Τραβιάτα» του Βέρντι περιγράφει τον έρωτα μιας εταίρας με γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού.
Πρόκειται για ορισμένες μόνο από τις παραγωγές όπερας και μπαλέτου που περιλαμβάνει η Εθνική Λυρική Σκηνή στον καλλιτεχνικό της προγραμματισμό για τη σεζόν 2023/24. Κι αν πρωταγωνιστούν οι γυναίκες, είναι διότι η ΕΛΣ επιχειρεί να ρίξει ένα κριτικό όσο και ενσυναισθητικό βλέμμα στις γυναικείες μορφές των έργων της όπερας και του χορού, αναστοχαζόμενη πάνω στα επίκαιρα ζητήματα της γυναικείας ενδυνάμωσης και οραματιζόμενη την εξάλειψη των κοινωνικών αποκλεισμών, των ανισοτήτων και της έμφυλης βίας.
Από το μπαλέτο «Κάρμεν». Φωτ.: Βαλέρια Ισάεβα. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Από τη χειραφετημένη Κατερίνα Ισμαήλοβα («Λαίδη Λάκβεθ», Μτσενκ), την ασθενική ράφτρα Μιμή («Μποέμ», Πουτσίνι), την αδάμαστη Κάρμεν έως τη μυστηριώδη Κοππέλια (μπαλέτο «Κοππέλια»), την απομονωμένη πριγκίπισσα «Τουραντότ», οι ηρωίδες της περιόδου 2023/24 δεσπόζουν με μεγαλοπρεπή τρόπο στις ιστορίες τους, όσο κι αν η δραματική κατάληξη πολλών από αυτές έχει γίνει ανά τα χρόνια αντικείμενο κριτικής.
Η ΕΛΣ στέκεται με σεβασμό απέναντι στα κλασικά αριστουργήματα των περασμένων αιώνων, χωρίς καμία διάθεση ακύρωσης των αφηγηματικών επιτευγμάτων και των δημιουργών τους.
«Στόχος μας είναι να δοκιμαστούμε σε νέες καλλιτεχνικές προκλήσεις. Μέσω του καλλιτεχνικού μας προγράμματος επιθυμούμε να θέσουμε ερωτήματα και να επιχειρήσουμε να βρούμε τις απαντήσεις για ζητήματα διαχρονικά και πανανθρώπινα […] να αναστοχαστούμε πάνω στα ζητήματα της γυναικείας ενδυνάμωσης, με βάση τις κατακτήσεις της κοινωνίας του 21ου αιώνα», αναφέρει –μεταξύ άλλων– στο σημείωμά του ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, Γιώργος Κουμεντάκης.
Οι παραγωγές όπερας και μπαλέτου θα παρουσιαστούν στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος (ΕΛΣ, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος) και στο Ηρώδειο. Στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος θα δούμε το «Les Éclairs» του Φιλίπ Ερσάν σε λιμπρέτο Ζαν Εσνόζ, που (σε συμπαραγωγή με την Κωμική Όπερα του Παρισιού) αποτελεί ένα μουσικό ταξίδι στη Νέα Υόρκη της βιομηχανικής επανάστασης, που ακολουθεί την πολυτάραχη ζωή του σερβικής καταγωγής κοσμοπολίτη και επιστήμονα Νίκολα Τέσλα.
Από την όπερα «Les Eclairs». Φωτ.: S. Brion - Κωμική Όπερα του Παρισιού. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Το δίπτυχο όπερας «Καβαλλερία ρουστικάνα» του Μασκάνι και «Παλιάτσοι» του Λεονκαβάλλο σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, την «Άνοδο και την πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ» των Μπρεχτ – Βάιλ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά ο οποίος επιχειρεί μια πολιτική ανάγνωση για τη «χρυσή πόλη των ονείρων μας που γίνεται σκόνη και αφανίζεται μπροστά στα μάτια μας».
Ακόμη, τη «Βαλκυρία», το πρώτο έργο του Βάγκνερ σε σκηνοθεσία Τζων Φούλτζεϊμς και συμπαραγωγή με τη Βασιλική Όπερα της Δανίας, τα μπαλέτα «Κάρμεν» σε χορογραφία Γιόαν Ίνγκερ και «Κοππέλια» –την μηχανική κούκλα που τοποθετείται σε έναν ιδανικό κόσμο– σε χορογραφία Έντουαρντ Κλουγκ.
Από το μπαλέτο «Κοππέλια». Φωτ.: Gregory Batardon. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Το πρόγραμμα της ΕΛΣ για την Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» περιλαμβάνει και αναβιώσεις σημαντικών παραγωγών, όπως η «Λαίδη Μάκβεθ» του Μτσενσκ του Σοστακόβιτς σε σκηνοθεσία Φανί Αρντάν, ο «Καρυοθραύστης» του Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου, και η «Μποέμ» του Πουτσίνι εις μνήμην του σκηνοθέτη Γκρέιαμ Βικ, ο οποίος είχε σκηνοθετήσει την όπερα για την ΕΛΣ το 2007/08, και «έφυγε» πρόσφατα από τη ζωή. Η «Μποέμ» μιλάει για τον έρωτα ανάμεσα στον ποιητή Ροντόλφο και τη ράφτρα Μιμή, από τη στιγμή που συναντιούνται σε μια παγωμένη σοφίτα έως τον θάνατό της από φυματίωση.
Από το μπαλέτο «Καρυοθραύστης». Φωτ.: Βαλέρια Ισάεβα. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Στις αναβιώσεις σημαντικών παραγωγών περιλαμβάνεται και η «Τραβιάτα» (Ιούλιος 2024) του Βέρντι, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Στο πλαίσιο αυτού θα παρουσιαστεί επίσης, στο ρωμαϊκό ωδείο, η «Τουραντότ» (Ιούνιος 2024) του Πουτσίνι, με αναφορά στην πριγκίπισσα Τουραντότ που θα παντρευτεί μόνον όποιον λύσει τα τρία αινίγματα που του θέτει. Σε σκηνοθεσία Αντρέι Σερμπάν, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Πουτσίνι.
Στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό της ΕΛΣ για τη σεζόν 2023/24 περιλαμβάνεται αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας, συναυλία-αφιέρωμα στον Μανώλη Καλομοίρη, του μεγάλου Έλληνα συνθέτη που άφησε τη δική του σφραγίδα στην ΕΛΣ, και συμπαραγωγή με τον οργανισμό ΝΕΟΝ για την τρίτη ανάθεση του προγράμματος εικαστικών εγκαταστάσεων «The Artist on the Composer» (Σεπτέμβριος 2023) στην εικαστικό Ιωάννα Πανταζοπούλου.
Με τη σειρά της, δημιουργεί μια εμβυθιστική εγκατάσταση όπου εικαστικά και μουσική προσκαλούν το κοινό να ανακαλύψει έναν μαγικό, παραμυθένιο κόσμο –η καλλιτέχνις δημιουργεί εφήμερα γλυπτικά μνημεία χρησιμοποιώντας ασυνήθιστα υλικά, που αφηγούνται μια ιστορία.
Ακόμη, τις τρεις πρώτες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας του 2024, η ΕΛΣ θα παρουσιάσει το 2ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, σε μνημεία, μουσεία και εκκλησίες στην Πλάκα και το κέντρο της Αθήνας.
Αφιέρωμα στην Μαρία Κάλλας
Σχέδιο της Μαρίας Κάλλας, σχεδιασμένο από τον Γιάννη Κουρούδη. Πηγή φωτ.: Εθνικής Λυρική Σκηνή
Εκδηλώσεις για την Μαρία Κάλλας δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τον προγραμματισμό της ΕΛΣ. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, στο σημείωμά μας Η Μαρία Κάλλας «επιστρέφει» στην Εθνική Λυρική Σκηνή, οι εκδηλώσεις αφορούν στους εορτασμούς των 100 ετών από τη γέννηση της Divina και γίνονται στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO Μαρία Κάλλας 2023 του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η σειρά εκδηλώσεων προς τιμήν της κορυφαίας υψιφώνου του 20ου αιώνα θα πραγματοποιηθεί από τον Απρίλιο έως τον Δεκέμβριο του 2023, σε καλλιτεχνική επιμέλεια του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΛΣ, Γιώργου Κουμεντάκη.
Το αφιέρωμα της ΕΛΣ περιλαμβάνει την πολυμορφική εγκατάσταση «Unboxing Callas: Από την Κάλλας στη Μήδεια» (φουαγέ ΕΛΣ, 4/5-9/6), γκαλά όπερας (Σεπτέμβριος) με άριες από όπερες των Καλομοίρη, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Βέρντι, Ντονιτσέττι, Τομά που η Κάλλας είχε ερμηνεύσει στο ρωμαϊκό ωδείο.
Από την εγκατάσταση «Unboxing Callas: Από την Κάλλας στη Μήδεια». Φωτ.: Βαλέρια Ισάεβα. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Επίσης, την έκθεση «Unboxing Callas – Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ» (26/11/2023-1/2024) στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, προβολή του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάνα, Μαρία - Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας» του Βασίλη Λούρα, στην Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της ΕΛΣ, στις 2 Δεκεμβρίου 2023 –ημερομηνία που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση της Divina.
Ακόμη, το βίντεο-ρεσιτάλ «H Μαρία Κάλλας στην Ελλάδα, 1937-1945», το οποίο θα προβάλλεται από τον Δεκέμβριο του 2023 στη διαδικτυακή πλατφόρμα της ΕΛΣ, GNO TV, και θα περιλαμβάνει το ρεπερτόριο που ερμήνευσε η Μαρία Καλογεροπούλου από το 1937 έως το 1945 στην Αθήνα, είτε στο πλαίσιο των ωδειακών εξετάσεών της είτε σε παραστάσεις, ακροάσεις, γιορτές και ρεσιτάλ.
Καθώς και το εκπαιδευτικό εργαστήριο Visualising the Voice of Maria Callas (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος), μια συνεργασία της ΕΛΣ και του Digital Media Lab του Πολυτεχνείου Κρήτης.
H προπώληση για τις παραγωγές Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2023 θα ξεκινήσει στις 31 Ιουλίου 2023 στα ταμεία της ΕΛΣ και στην ticketservices.gr.
Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Κεντρική φωτογραφία: Από την όπερα «Τραβιάτα». Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος. Πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
