Μπορεί να αναδυθεί «ζωή» από τα θραύσματα και αυτή η όποιας μορφή ζωή να αποδώσει νόημα ή να εκφράσει ανησυχίες; Η Τέχνη έχει την απάντηση και είναι καταφατική, εν προκειμένω το θέατρο. Ο χρόνος πηγαίνει πίσω στο 2022, οπότε και στη Φιλαδέλφεια της Αιγύπτου ανακαλύφθηκε ένας πάπυρος με αποσπάσματα από τα χαμένα έργα «Πολύιδος» και «Ινώ» του Ευριπίδη. Με αφορμή αυτό το εύρημα, η παράσταση «Θραύσματα: Ευριπίδης» καταδύεται στο τμηματικά σωζόμενο έργο του Αθηναίου τραγικού, παρουσιάζοντας, στην ορχήστρα αρχαίων θεάτρων της Αττικής, καθώς και νησιών του Αιγαίου, μια αφηγηματική και μουσική σύνθεση, στα όρια του θεάτρου και της αρχαιολογίας.
Σε σκηνοθεσία του Ευθύμη Θέου και με τη συμμετοχή ενός θιάσου ξεχωριστών καλλιτεχνών του ελληνικού θεάτρου, η παράσταση περιοδεύει από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, σε σωζόμενα θέατρα ανά τη χώρα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας», το οποίο πραγματοποιείται για δεύτερη συναπτή χρονιά, από το Εθνικό Θέατρο ως εποπτευόμενο φορέα του υπουργείου Πολιτισμού και με την υποστήριξή του, σε συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ.
Ειδικότερα, τα απογεύματα του καλοκαιριού, στα αρχαία θέατρα της Μήλου, της Ερέτριας, της Θάσου, της Μυτιλήνης, της Λήμνου, της Καρθαίας (Κέα), των Τραχώνων (Άλιμος), της Ζέας (Πειραιάς), καθώς και στο μικρονήσι του Άγιου Ευστράτιου, θα στηθεί μία παράδοξη, υπαρξιακή ανασκαφή που τα ευρήματά της δεν είναι, αυτή τη φορά, αγγεία ή αρχιτεκτονήματα, αλλά θεατρικοί στίχοι, λόγια αρχαίων ηθοποιών, σπασμένα σε μικρά κομμάτια.
Πέντε ερμηνευτές/αρχαιολόγοι, εφοδιασμένοι με σκαλιδάκια, πινελάκια, κόσκινα και τριγωνάκια, σκάβουν κάτω από τον ήλιο, ακολουθώντας τη σχεδόν τελετουργική διαδικασία μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως αυτή εξελίσσεται κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Και μέσα από τα σκάμματά τους ξεπηδούν στιγμιότυπα αρχαίων παραστάσεων και λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των θεάτρων, όπου θα πραγματοποιηθεί το έργο.
Θα μπορούσε να λεχθεί ότι η διαδικασία της ανασκαφής παραπέμπει στην αναζήτηση της αλήθειας, της ζωής που προϋπήρχε καθώς και –ειδεμή σήμερα– στην αναζήτηση αξιών που έχουν εκλείψει ή τείνουν να αφανιστούν. Η αναζήτηση στο παρελθόν –σε ζωές και χρόνους που έχουν παρέλθει– ενδείκνυται για την αναζήτηση σταθερών που έμειναν ακέραιες στον πανδαμάτωρα χρόνο. Την ίδια στιγμή, μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία, την ερμηνεία των καλλιτεχνών και την αρχαία γραμματεία, αποδεικνύεται πως το παρελθόν μπορεί να είναι εξίσου ζωντανό και επίκαιρο.
Ευριπίδεια «θραύσματα»
Πέρα από τα γνωστά και εξ ολοκλήρου σωζόμενα έργα του Ευριπίδη, έχουν φτάσει ως εμάς πάνω από 1000 στίχοι από την υπόλοιπη δραματουργία του αρχαίου τραγικού: στίχοι γραμμένοι σε κομμάτια παπύρου, θαμμένα στο χώμα της Αιγύπτου ή σποραδικά ενταγμένοι μέσα σε άλλα κείμενα. Μια μεμονωμένη σκηνή, λίγες διάσπαρτες γραμμές ή και μια μόνο λέξη από έργα, εν πολλοίς, άγνωστα στο κοινό, όπως η προκλητική του «Ανδρομέδα», ο λυρικός «Φαέθοντας», οι ακραίοι «Κρητικοί» και ο στοχαστικός «Πολύιδος».
Η παράσταση που θα περιοδεύσει είναι μια ποιητική προσέγγιση αυτού του αποσπασματικού, αλλά μεγάλης θεατρικής και λυρικής δύναμης υλικού. Μια έντονα μουσική και αφηγηματική διαπραγμάτευσή του, μεταφέρει αυτούσια κομμάτια από τα χαμένα έργα, την περιπετειώδη, συχνά, ιστορία της ανακάλυψής τους, αλλά και την αίσθηση που αφήνει ο απόηχος των φωνών, όλων αυτών που έχουν πάψει να μιλούν εδώ και χιλιετίες, την ένταση του να προσπαθείς να «δεις» και να περιγράψεις έναν κόσμο περασμένο, μέσα από τα φθαρμένα απομεινάρια του.
Από τις πρόβες για τα «Θραύσματα: Ευριπίδης» © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Συνάμα, η παράσταση έρχεται σε συνέχεια της 15ετούς εργασίας του ηθοποιού, σκηνοθέτη και αρχαιολόγου Ευθύμη Θέου, πάνω στη σύζευξη του θεάτρου και της αρχαιολογίας: στο πλαίσιο ενός νέου «υβριδικού» είδους το οποίο χρησιμοποιεί αφενός παραστασιακές μεθόδους για να πλησιάσει με νέα ματιά το αρχαιολογικό υλικό και αφετέρου αρχαιολογικές μεθόδους για να τροφοδοτήσει με καινούργια εργαλεία (ανασκαφή, ανθρωπολογική έρευνα κ.α.) το site-specific θέατρο και την performance. Με στόχο πάντα τη μεγαλύτερη δυνατή εμπλοκή των τοπικών κοινοτήτων γύρω από τις εκάστοτε ανασκαφές στη δημιουργική διαδικασία.
Το σκηνικά στα «Θραύσματα: Ευριπίδης» © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Σε εννέα θέατρα εκτός των τειχών
Σε συνολικά εννέα θέατρα θα περιοδεύσουν φέτος τα «Θραύματα: Ευριπίδης». Πέρυσι, στο πλαίσιο της καινοτόμου δράσης ανάδειξης των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας, ο «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία Μάνου Βαβαδάκη, «ταξίδεψε» σε 16 θέατρα.
Στα «Θραύσματα» ανασκάπτουν οι ηθοποιοί Γιώργος Κριθάρας, Ηλέκτρα Νικολούζου, Κατερίνα Παπανδρέου, Γιώργος Σύρμας και Ευθύμης Θέου ο οποίος, εκτός από τη σκηνοθεσία, υπογράφει και τη δραματουργική επεξεργασία.
Στη μεταγραφή αποσπασμάτων – συνεργασία στη δραματουργία ο Κυριάκος Καρσεράς, τον σκηνικό χώρο επιμελείται ο Λουκάς Μπάκας, τα κοστούμια ο Παύλος Θανόπουλος, στη μουσική σύνθεση – μουσική διδασκαλία ο Κορνήλιος Σελαμσής, στην κινησιολογία η Νικολέτα Ξεναρίου. Δραματολόγος παράστασης η Εύα Σαραγά, βοηθός σκηνοθέτη: η Βασιλική Σουρρή, βοηθός σκηνογράφου ο Βαγγέλης Ξενοδοχίδης.
Από τις πρόβες για τα «Θραύσματα: Ευριπίδης» © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Το πρόγραμμα περιοδείας είναι το ακόλουθο:
- 11/07 | Αρχαίο Θέατρο Μήλου | 19.30
- 18/07 | Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας | 19.30
- 26/07 | Αρχαίο Θέατρο Θάσου | 19.30
- 30/07 | Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης* | 19.30
- 01/08 | Αρχαίο Θέατρο Ηφαιστίας Λήμνου* | 19.30
- 02/08 | Αμφιθέατρο Μαρασλείου Σχολής Άγιου Ευστράτιου | 19.30
- 27/08 | Αρχαίο Θέατρο Καρθαίας Κέας | 17.30
- 03/09 | Αρχαίο Θέατρο Τραχώνων στον Άλιμο | 19.00
- 06/09 | Αρχαίο Θέατρο Ζέας στον Πειραιά* | 19.00
Λήψη από το αρχαίο θέατρο Μήλου - Αρχείο Σωματείου Διάζωμα
Η είσοδος στους χώρους είναι δωρεάν | Απαραίτητη η προκράτηση θέσεων εδώ. Έναρξη ηλεκτρονικής προκράτησης: Τρίτη 1 Ιουλίου. Περιορισμένος αριθμός δελτίων εισόδων θα διατίθεται κατά σειρά προτεραιότητας στην είσοδο των θεάτρων 60 λεπτά πριν την έναρξη των παραστάσεων. Στους χώρους που σημειώνονται με αστερίσκο (*) θα καταβάλλεται το αντίτιμο του εκάστοτε αρχαιολογικού χώρου.
Κεντρική φωτ.: Από τις πρόβες για τα «Θραύσματα: Ευριπίδης» © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
