Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα, ζούσαν στην Αθήνα ο Παντολέων Γαλανός και η σύζυγός του Διαμάντω με τα παιδιά τους. Το 1760, γεννήθηκε ο γιος τους, Δημήτρης Γαλανός, ο οποίος δεν ήξερε το λαμπρό μέλλον που τον περίμενε στην μακρινή Ανατολή…
Ο Δημήτρης ξεκίνησε την εκπαίδευσή του στην Αθήνα. Σε ηλικία, όμως, 14 ετών, πήγε στο Μεσολόγγι, το οποίο ήταν τότε το εμπορικό κέντρο της δυτικής Ελλάδας και σπούδασε δίπλα στον Παναγιώτη Παλαμά (ναι, έναν πρόγονο του ποιητή Κωστή Παλαμά). Όταν είχε πια κλείσει τα 18, συνέχισε τις σπουδές του στο νησί της Πάτμου, όπου για τα επόμενα έξι χρόνια αφιερώθηκε στη μελέτη των αρχαίων ελληνικών, της φιλοσοφίας, των λατινικών, της ρητορικής και της εκκλησιαστικής μουσικής.
Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, σε ηλικία 24 ετών, μετά από πρόσκληση του θείου του Γρηγορίου, ο οποίος ήταν μητροπολίτης Καισαρείας, πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί βρήκε μια θέση και άρχισε να εργάζεται ως δάσκαλος. Η Μοίρα, όμως, του επιφύλασσε μια ανατροπή στα σχέδιά του.
Ο Μαντρατζόγλου (δεν αναφέρεται το μικρό του όνομα), ήταν ένας εμπορικός αντιπρόσωπος των Ελλήνων εμπόρων της Βεγγάλης στην Κωνσταντινούπολη. Όταν γνώρισε τον Δημήτρη Γαλανό, τον είδε σαν λύση για τα προβλήματα εκπαίδευσης της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής παράδοσης και γενικότερα του ελληνικού πολιτισμού, στα παιδιά των Ελλήνων εμπόρων που διέμεναν στο Ναραγιανκάντζ (πόλη στο σημερινό Μπαγκλαντές) και στη Καλκούτα. Του έκανε, λοιπόν, μια πολύ ενδιαφέρουσα, προκλητική και σημαντική για την μετέπειτα σταδιοδρομία του Γαλανού, πρόταση. Του είπε να συνεχίσει το έργο του ως δάσκαλος και να τον συνοδεύσει στην Ινδία!
Ο Γαλανός δεν «κομπλάρει». Θέλοντας να διευρύνει τις γνώσεις και τους ορίζοντές του, δέχεται την πρόκληση και αποφασίζει να ακολουθήσει την νέα του γνωριμία και να μετακομίσει στην Ινδία.
Ξεκίνησε, λοιπόν, το μεγάλο ταξίδι προς Ανατολάς. Εγκατέλειψε και την Κωνσταντινούπολη και βρέθηκε στην χερσόνησο του Σινά, στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης, από την οποία στέλνονταν ιερείς στην ελληνική κοινότητα της Βεγγάλης. Μετά το Σινά, έκανε στάση στην πόλη Βασόρα, στο Ιράκ. Και από εκεί, έφτασε επιτέλους, μετά από 6 μήνες, στην Βεγγάλη. Το 1786, όταν ήταν 26 ετών, ήταν η αρχή της νέας του ζωής στην Ινδία.
Συνέχισε να εργάζεται, λοιπόν, ως δάσκαλος των παιδιών της εκεί ελληνικής κοινότητας και έκανε πολλές γνωριμίες. Καλός φίλος και προστάτης του, ήταν και ο πρόεδρος της κοινότητας, Κωνσταντίνος Πανταζής, τα παιδιά του οποίου επίσης μορφώνονταν από τον Γαλανό. Στη συνέχεια, όμως, φαίνεται να μπλέχτηκε και με τους ντόπιους, χωρίζοντας την φιλοσοφική του ιδεολογία σε δύο μέρη. Ένα ελληνικό και ένα ινδικό.
Στην Βεγγάλη εκείνης της εποχής, έρχονταν σε επαφή άνθρωποι από Δύση και Ανατολή. Οι ιδέες, οι πεποιθήσεις, οι παραδόσεις και οι θρησκείες τους συνομιλούσαν και έδιναν «δάνεια» η μία στην άλλη. Τότε ήταν ενεργό και το κίνημα του Βραχμανισμού, της αρχαίας ινδικής θρησκείας που συνδέεται με την ινδουιστική παράδοση. Η Βασιλική Ασιατική Εταιρία της Βεγγάλης, δεχόταν πολλούς λόγιους της Δύσης, οι οποίοι επιδίδονταν στην μάθηση των σανσκριτικών, της αρχαίας ινδικής γλώσσας που μιλιέται μέχρι σήμερα και της τοπικής λογοτεχνίας.
Ο Γαλανός ήταν εξαιρετικός γνώστης των αρχαίων ελληνικών και της ελληνικής γραμματικής, καθώς και άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών, όπως αγγλικών, ίσως και γαλλικών και ιταλικών. Με λίγα λόγια, αφού προφανώς «έπαιρνε από γράμματα», αφού συνάντησε τους δυτικούς λόγιους της περιοχής και εμπνεύστηκε από την ενασχόλησή τους με την τοπική κουλτούρα, αποφάσισε να εμβαθύνει κι αυτός στη γνώση του τόπου όπου ζούσε. Έτσι, αφιερώθηκε πλήρως στην μελέτη.
Το 1793, μετακόμισε για ακόμα μια φορά και πήγε στην θρησκευτική πρωτεύουσα των Ινδουιστών και αρχαίο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο της χώρας, το Βαρανάσι, στην πολιτεία Ούταρ Πράτες (βορειοανατολική Ινδία). Εκεί, καθώς δεν σταματούσε ποτέ να μορφώνεται και να εμπλουτίζει τις γνώσεις του, είχε διάφορους συμβούλους και μέντορες. Ένας από αυτούς, ήταν ο «Μούνσι», δηλαδή ο γραμματέας του τότε βασιλιά Σιτάλ Πρασάντ Σινχ, ο οποίος είχε, επίσης, οριστεί διοικητής από τον μαχαραγιά (μαχαραγιάς σημαίνει «Μέγας Βασιλεύς» στα ινδικά). Ήταν κι εκείνος πολύγλωσσος, εξαίρετος λόγιος και ποιητής, με άριστες διοικητικές ικανότητες. Είχε επίσης κοντά του τον Κανταρντάσα του Καζί, πόλης των Βραχμάνων (οι Βραχμάνοι ήταν η ανώτερη θρησκευτική κάστα της Ινδίας και μόνο αυτοί γεννιούνταν με τον ρόλο των ιερέων) και τον Σίβα Ράμα, τον οποίο γνωρίζουμε από την απλή ονομαστική αναφορά του στην διαθήκη του Γαλανού.
Ο Γαλανός, μετά από 35 σχεδόν χρόνια διαμονής, κατέληξε να παθιαστεί τόσο από τις σπουδές του εκεί, την εκμάθηση των σανσκριτικών, τα οποία μιλούσε άπταιστα, και της σανσκριτικής λογοτεχνίας, που άρχισε να αναμειγνύεται με τους ντόπιους. Άλλαξε ακόμα και στυλ και άρχισε να φοράει ινδικά ενδύματα. Και όπως συμβαίνει πάντα, τότε ήταν που άρχισαν και τα κουτσομπολιά… Οι συμπατριώτες του αναρωτιούνταν αν είχε αλλαξοπιστήσει και είχε γίνει ινδουιστής, καθώς υπήρχαν και φήμες ότι οι Ινδοί τον είχαν μυήσει στη θρησκεία τους και τον είχαν κάνει Βραχμάνο. Πράγμα που δεν μπορούσε να συμβεί, γιατί τότε κανένας ξένος δεν μπορούσε να αναλάβει τα καθήκοντα ιερέα.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του εκεί, ήταν πολυγραφότατος. Με την βαθιά γλωσσολογική του γνώση, μπόρεσε να συνθέσει τα πρώτα λεξικά που μετέφραζαν τα σανσκριτικά σε ελληνικά και αγγλικά. Συγκεκριμένα, κατέγραψε τα ινδικά ήθη, μετέφρασε κείμενα από τα σανσκριτικά και συνέθεσε ένα σανσκριτο-αγγλο-ελληνικό λεξικό, ένα λεξικό Περσικής-Σανσκριτικής και Ελληνικής γλώσσας και ένα σανσκριτικό ονομαστικό λεξικό της ινδικής μυθολογίας.
Ενώ προσπαθούσε να κρατήσει επαφή με την πατρίδα, συνομιλούσε δια αλληλογραφίας με τους συγγενείς του στην Ελλάδα και μάθαινε νέα της Ελληνικής Επανάστασης από αγγλικές εφημερίδες, δεν κατάφερε ποτέ να επιστρέψει. Μάλιστα, κάποιες μέρες πριν φτάσει ο ανιψιός του στο Βαρανάσι να τον δει, εκείνος ασθένησε. Πιθανόν από χολέρα, η οποία είχε στερήσει τη ζωή από πάρα πολλούς εκείνη την εποχή στην Ινδία.
Απεβίωσε το 1833, χωρίς να δει την πατρίδα του ελεύθερη. Κληροδότησε όλο του το συγγραφικό έργο και την μισή του περιουσία στην Ακαδημία Αθηνών, θέτοντας τα θεμέλια για την δημιουργία του πρώτου Πανεπιστημίου Αθηνών, αποκτώντας τον τίτλο του ευεργέτη. Χαρακτηρίζεται, επίσης, ως ο πρώτος Έλληνας Ινδολόγος. Ήταν γνωστός για το έργο, την σοφία και την μόρφωσή του τόσο στην Ελλάδα της εποχής όσο και στην Ινδία και ήταν αγαπητός στους κύκλους και των δύο χωρών. Άφησε μια παρακαταθήκη που τιμά και τους δύο λαούς και λειτουργεί και ως συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους. Αν κάποιος προσέξει τον τάφο του στο Βαρανάσι, θα δει ότι κάτω από την αγγλική επιγραφή, υπάρχει και μια επιγραφή στα Φαρσί (στην περσική γλώσσα), η οποία χαρακτηριστικά δηλώνει «Χάθηκε ο Πλάτωνας του Αιώνος».
Βιβλιογραφία:
