Στην αποκατάσταση και ανάδειξη τριών παλαιοχριστιανικών μνημείων στην ευρύτερη περιοχή της Ανάληψης (Μαλτεζάνας) στην Αστυπάλαια, προχωρά το υπουργείο Πολιτισμού. Τα μνημεία, στα οποία αφορά η μελέτη αποκατάστασης, διαμόρφωσης και ανάδειξης - υστερορωμαϊκός - πρωτοβυζαντινός Λουτρώνας του Ταλλαρά και οι βασιλικές του Καρέκλη και της Αγίας Βαρβάρας- ανήκουν στην πρωτοβυζαντινή περίοδο (4-7ος αιώνας). Το έργο, προϋπολογισμού 500.000 ευρώ, υλοποιείται με πόρους του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου - ΕΣΠΑ 2021-2027 και της ΟΧΕ Μικρών Νήσων Δωδεκανήσου, με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το 2027.
Χωρική τοποθέτηση των τριών μνημείων. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
«Η γεωγραφική θέση της Αστυπάλαιας, ανάμεσα στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, και οι φυσικοί όρμοι, για ασφαλή ελλιμενισμό, φαίνεται ότι συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάδειξή της σε σημαντικό εμπορικό σταθμό στον αιγιακό χώρο, ήδη από την αρχαιότητα, γνωρίζοντας ιδιαίτερη ακμή στη ρωμαιοκρατία και στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους. Τα τρία, υπό ανάδειξη, μνημεία αποτελούν χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά δείγματα της πρωτοβυζαντινής περιόδου, στο νησί. Οι προβλεπόμενες εργασίες στα παλαιοχριστιανικά μνημεία, στην Μαλτεζάνα -τα οποία δεν έχουν μέχρι σήμερα δεχθεί την αρμόζουσα μέριμνα- είναι απολύτως αναγκαίες για την προστασία και τη συντήρησή τους» αναφέρει η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
«Παράλληλα, η αποκατάσταση των μνημείων και η διαμόρφωση διαδρομών προσέγγισης και περιήγησης, αναδεικνύει ένα σημαντικό μέρος της ιστορικής και αρχαιολογικής φυσιογνωμίας του νησιού, άγνωστο στο ευρύ κοινό. Το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης των παλαιοχριστιανικών μνημείων της Αστυπάλαιας περιλαμβάνεται στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση των Μικρών Νησιών της Δωδεκανήσου, από την οποία και χρηματοδοτείται. Με αυτή την αφορμή, θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιώργο Χατζημάρκο για την πάντα εξαιρετική και αποτελεσματική συνεργασία μας», όπως προσθέτει η υπουργός Πολιτισμού.
Λουτρώνας του Ταλλαρά
Ο Λουτρώνας Ταλλαρά. Ψηφιδωτά δάπεδα, αρχαιολογικά κατάλοιπα και μέλη. Τα δάπεδα είναι σε κατάχωση. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Ο Λουτρώνας του Ταλλαρά βρίσκεται βόρεια του λιμανιού της Μαλτεζάνας και αποκαλύφθηκε σε ιταλική ανασκαφή. Σώζονται θεμέλια αίθουσας με εξαιρετικό ψηφιδωτό δάπεδο που απεικονίζει την προσωποποίηση του χρόνου, τα ζώδια, τις εποχές και τους μήνες. Διασώζονται, επίσης, εστία, φρέαρ, δεξαμενές και λουτήρας.
Ψηφιδωτό η προσωποποίηση του Χρόνου, από τον Λουτρώνα του Ταλλαρά. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Οι εργασίες στα Λουτρά του Ταλλαρά περιλαμβάνουν την αποκατάσταση και ενίσχυση της προστασίας του μνημείου, τη δημιουργία φυσικού φυτοφράκτη, ανασκαφική έρευνα πριν από την κατασκευή καναλιού αποστράγγισης, και έργα απορροής ομβρίων για την προστασία των αρχαιολογικών καταλοίπων και των ψηφιδωτών. Τοποθετούνται ενημερωτικές πινακίδες, προσβάσιμες και σε άτομα με κινητικές δυσκολίες.
Βασιλική του Καρέκλη
Η Βασιλική του Καρέκλη βρίσκεται βορειοανατολικά του λιμανιού, πολύ κοντά στη θάλασσα. Είναι τρίκλιτη με νάρθηκα. Τα κλίτη βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα λόγω της κλίσης του εδάφους. Ένα τοιχίο προστατεύει το μνημείο από τη θαλάσσια διάβρωση.
Βασιλική του Καρέκλη. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Οι εργασίες περιλαμβάνουν ανασκαφές γύρω από το μνημείο για την αποκάλυψη και τη συντήρησή του, καθώς και καθαρισμό και διαμόρφωση του μονοπατιού που τη συνδέει με το μνημείο του Bisson, με κατασκευή μικρού τοιχίου και πλατώματος για ασφαλή πρόσβαση.
Τα ψηφιδωτά δάπεδα του κεντρικού κλίτους της Βασιλικής του Καρέκλη. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Προβλέπονται, επίσης, αντικατάσταση της περίφραξης, ενίσχυση και συντήρηση των προστατευτικών τοιχίων γύρω από το μνημείο, διαμόρφωση πλατώματος νότια της βασιλικής με λίθινη κλίμακα και τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων και σημάτων καθοδήγησης για τους επισκέπτες.
Βασιλική Αγίας Βαρβάρας
Βασιλική της Αγίας Βαρβάρας. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Η Βασιλική της Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται βόρεια του λιμανιού της Μαλτεζάνας, και θεμελιώνεται σε βραχώδες έδαφος. Είναι τρίκλιτη με ψηφιδωτά δάπεδα στα τρία κλίτη και το νάρθηκα, μαρμάρινα κατώφλια, τα θεμέλια της αψίδας του ιερού και οι βάσεις των αρράβδωτων κιόνων που διαχώριζαν τα κλίτη του ναού. Τμήμα του κεντρικού κλίτους καταλαμβάνεται από ναῢδριο, αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα.
Πρόταση κατεδάφισης του κτίσματος «σάλας» στη Βασιλική Αγίας Βαρβάρας για να εμφανιστεί σχεδόν ολόκληρο το ψηφιδωτό. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
Το νεώτερο εκκλησάκι και η αγροικία που βρίσκεται σε επαφή με τη Βασιλική κτίστηκαν τη διάρκεια της αγγλικής κατοχής των Δωδεκανήσων. Η πρόσβαση στον χώρο γίνεται από ανηφορικό μονοπάτι που καταλήγει στον χώρο της Βασιλικής.
Οι εργασίες για την προστασία, ανάδειξη και ευπρεπισμό του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου του περιλαμβάνουν την αντικατάσταση της πρόχειρης εισόδου στη νότια πλευρά με νέα μεταλλική πύλη, την ανακατασκευή των ξερολιθικών τοίχων με την είσοδο να αντικαθίσταται από ξύλινη παραδοσιακού τύπου.
Κεντρική φωτ.: Η κεντρική παράσταση με την προσωποποίηση του Χρόνου, τα δώδεκα ζώδια και τις τέσσερις εποχές, από τον Λουτρώνα του Ταλλαρά. Πηγή φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού
