Του Γιάννη Σιδέρη
Έντονος προβληματισμός επικρατεί στο κυβερνητικό επιτελείο για το νέο πεδίο που διανοίγεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μετά την απομάκρυνση Davutoglou. Το σημείο αιχμής στο οποίο εστιάζονται οι ανησυχίες είναι το προσφυγικό, και η τυχόν υπαναχώρηση της Τουρκίας από την συμφωνία με την Ε.Ε.
Ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας θα προσπαθήσει να διαγνώσει τις προθέσεις της νέας «Υψηλής Πύλης», κατά την γαλλική Le Monde, στη συνάντηση που θα έχει με τον Erdogan στην Κωνσταντινούπολη, στις 23 Μαΐου, στο περιθώριο της Παγκόσμιας Ανθρωπιστικής Συνόδου του ΟΗΕ.
Η Ελλάδα τελεί εν ανησυχία, γιατί στην περίπτωση που o Erdogan αποφασίσει να τορπιλίσει την συμφωνία, η Ελλάδα θα μετατραπεί σε ένα είδος Λιβάνου, με εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να συνωστίζονται στα νησιά και εν συνεχεία στην ηπειρωτική χώρα. Είναι καταφανή τα δυσεπίλυτα προβλήματα που θα προκύψουν, αφ'' ής στιγμής η χώρα μας ήδη δυσκολεύεται να επιλύσει το υπάρχον πρόβλημα των 54.000 προσφύγων και μεταναστών. Οι Ειδομένες και τα αντίστοιχα προβλήματα, θα πολλαπλασιαστούν ανά την ελληνική επικράτεια…
Ο Πρωθυπουργός στοχεύει να υπενθυμίσει στον τούρκο ηγέτη ότι υπάρχει μία συμφωνία η οποία ήδη «αποδίδει καρπούς», (βέβαια αποδίδει μόνο στη μείωση των εισροών, όχι στην επιστροφή προσφύγων) και θα πρέπει να τηρηθεί προκειμένου να υπάρχει η αντίστοιχη εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο χωρών, και προς το συμφέρον όλων.
Αδύνατη η ελληνική θέση
Ωστόσο η θέση της Ελλάδας είναι εξ αντικειμένου ασθενής στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς η συμφωνία αφορά την Τουρκία και την Ε.Ε. Το πρόβλημα είναι ότι - όπως έχει διαβεβαιώσει η Κομισιόν - δεν υπάρχει Plan Β, άρα το αν η Ελλάδα θα μετατραπεί σε απέραντο στρατόπεδο εξαθλιωμένων, θα εξαρτηθεί από τις προθέσεις και τις στοχεύσεις του Ερντογάν.
Φυσικά η παραδοχή εκ μέρους Ευρωπαίων αξιωματούχων για την ανυπαρξία plan B, καταδεικνύει και την ανεπαρκή διπλωματική στάση της Αθήνας. Η Τουρκία κατάφερε να πολιτικοποιήσει πλήρως τις διαπραγματεύσεις θέτοντας το θέμα της βίζας, το άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων, την άρση του βέτο εκ μέρους της Κύπρου για τα κεφάλαια που έχει παγώσει, ενώ η Ελλάδα δεν έθεσε κανέναν όρο, ώστε να έχει συνέπειες η Τουρκία σε περίπτωση αθέτησης της συμφωνίας. Αντιθέτως η χώρα μας στηρίζει ακρίτως την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, δεν θέτει ως θέμα την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, και ούτε θέτει το θέμα της αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας σε νησιά του Αιγαίου.
Έτσι, η Τουρκία με το Διευθυντήριο των Βρυξελλών, για την ακρίβεια του Βερολίνου, ασκούν ένα στρατηγικό παιχνίδι στην πλάτη της Ελλάδας, εν γνώσει της Ελλάδας - γιατί σε αυτές τις θέσεις ευθύνης και για τέτοια θέματα, η άγνοια απαγορεύεται… Η Άγκυρα κλιμακώνει την επιθετικότητά της με στρατηγική στόχευση και φυσικά αδιαφορεί για τα συνήθη διαβήματα και άλλα συμβατικά μέσα που χρησιμοποιεί η Αθήνα για να διαμαρτυρηθεί.
Είναι ενδεικτικό – διπλωματικοί κύκλοι κάνουν λόγο για στρατηγικό λάθος, επιβλαβές για τα εθνικά συμφέροντα - το γεγονός ότι ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, δεν έχει αρθρώσει ούτε μία λέξη στο πλαίσιο της ΕΕ και δεν έχει παρέμβει ποτέ στις διαπραγματεύσεις ΕΕ –Τουρκίας. Αυτό καταδεικνύεται από το γεγονός ότι στη συμφωνία δεν υπάρχει ούτε μία λέξη, για την στάση της στο Αιγαίο. (Αν το έκανε άλλος υπουργός, του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ, θα ήταν ξενοκίνητος, προδότης , και άλλα συναφή… ).
Ελπίδα... το ΝΑΤΟ!
Τελευταία ελπίδα τη Ελλάδας παραμένει το …ΝΑΤΟ!. Στην περίπτωση που θελήσει η Τουρκία να χρησιμοποιήσει τους πρόσφυγες ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής –όπως έκανε στο πρόσφατο παρελθόν και μας έστειλε δεκάδες χιλιάδες, - ελπίζεται ότι το ΝΑΤΟ θα ανακόψει τις ροές, με δεδομένο ότι η πλημμύρα προσφύγων δεν θα παραμείνει στα ελληνικά εδάφη, αλλά εν καιρώ και παντί τρόπω, θα προσεγγίσει τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης.
Έτσι, παρ'' όλες τις ειλικρινείς ανησυχίες που εκφράζονται από κάποιους για τον ρόλο του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες, θεωρούν θετική την παρουσία του, τονίζοντας ότι στο συγκεκριμένο πεδίο η Τουρκία έχασε στα σημεία, αφού με την παρουσία του ακυρώνει την τουρκική θέση περί του Αιγαίου - αποστρατικοποιημένη ζώνη. Εξακολουθεί βέβαια να το κατοχυρώνει εμπράκτως στην περιοχή των Δωδεκανήσων, απαγορεύοντας στα νατοϊκά πλοία να επιχειρήσουν (και το πρωθυπουργικό αεροσκάφος να κατέβει για ανεφοδιασμό!).
Θα υπάρξει συνοριοφυλακή;
Η 24 Μαΐου δεν είναι κρίσιμη μόνο γιατί θα συνέλθει το Eurogroup προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση. Την ίδια μέρα αναμένεται να συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η πρόταση για τη νέα συνοριοφυλακή. Η αρχικές προτάσεις που την συνόδευαν ήταν απαράδεκτες: η δύναμη να επιχειρεί και χωρίς την άδεια του ενδιαφερόμενου κράτους. Ωστόσο στη συνέχεια μοιάζει να εγκαταλείπονται, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση, θα είχαμε εισβολή σε κυρίαρχο κράτος!
Μετά το ευρωκοινοβούλιο το θέμα θα παραπεμφθεί στο συμβούλιο υπουργών και θα λάβει τελική έγκριση στην σύνοδο κορυφής του Ιουνίου.
Η ελληνική κυβέρνηση σαφώς δεν αποδέχεται την επιχειρησιακή δράση χωρίς την εντολή της. Πάντως βλέπει θετικά την παρουσία της συνοριοφυλακής, «άλλωστε ένα από τα αιτήματά μας ήταν πάντα, η Ε.Ε. να διαφυλάσσει τα σύνορά μας ως ευρωπαϊκά σύνορα, όπως μας είπε επιτελικό στέλεχος. Αυτό εμπεριέχει και την έννοια μιας κάποιας εκχώρησης εθνικής κυριαρχίας του επισημάναμε και η απάντηση: «και στο ευρώ που μπήκαμε, εκχωρήσαμε εθνική κυριαρχία. Το αν επικεφαλής της δύναμης θα είναι π.χ. Πορτογάλος, υπό ελληνική άδεια και ενημέρωση, δεν έχει σημασία».
Για Θράκη… κουβέντα κομμένη
Τέλος ο κ. Τσίπρας δεν προτίθεται εμπλακεί σε συζήτηση σχετικά με την προκλητική λίστα τουρκικών αιτημάτων για τη Θράκη, που παρουσίασε ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, Τανσού Μπιγκλιτς, ως απάντηση στις δηλώσεις του προέδρου της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλου στη Θράκη), καθώς πάγια ελληνική θέση είναι ότι «η Θράκη δεν είναι διμερές θέμα».
Κι εδώ όμως το πρόβλημα δεν είναι τόσο η πολιτική της Τουρκίας, όσο η αδυναμία της Ελλάδας, να δημιουργήσει ένα ισχυρό αναπτυξιακό πλαίσιο που θα λειτουργήσει υπέρ της μειονότητας και κατά της εξάρτησής της από την Τουρκία.
