Η υποκρισία της αντιπολίτευσης ξεχείλισε με το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ. Κάποιοι παριστάνουν ότι ανακαλύπτουν ξαφνικά τη διαχρονική κακοδιαχείριση κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην Ελλάδα, με την επίσης διαχρονική συμμετοχή κομματικών Μαυρογιαλούρων και τον καθοριστικό ρόλο των παθογενειών του πελατειακού πολιτικού συστήματος της χώρας.
Όσοι αναζητούν εναγωνίως το ένα και μεγάλο πολιτικό θέμα που θα δώσει τέλος στην πολιτική κυριαρχία του Κυριάκου Μητσοτάκη θα απογοητευθούν και αυτή τη φορά. Οι περισσότερο πολίτες αντιλαμβάνονται αυτό που θα δει και ο ιστορικός του μέλλοντος: ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο μόνος πολιτικός ηγέτης της Μεταπολίτευσης, που είχε το θάρρος να αναγνωρίσει μια μεγάλη, συστημική αποτυχία και να δώσει οριστικό τέλος στη διασπάθιση των κονδυλίων της ΚΑΠ, αναθέτοντας τις πληρωμές και τους ελέγχους σε μια ανεξάρτητη αρχή υψηλού κύρους, την ΑΑΔΕ.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι μια καθαρή αντανάκλαση των διαχρονικών παθογενειών του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας. Μια νοοτροπία «εύκολου χρήματος» από ευρωπαϊκά κονδύλια, με κομπίνες και διαφθορά, είχε ριζώσει βαθιά, μετατρέποντας το ευρωπαϊκό όνειρο της Ελλάδας σε ένα πάρτι απάτης. Αντί τα ευρωπαϊκά χρήματα να χρησιμοποιούνται για τον μετασχηματισμό της χώρας και την ανάπτυξη επιχειρήσεων, κατέληγαν στις τσέπες επιτήδειων, σε αγαστή συνεργασία με το πολιτικό σύστημα.
Αυτό το μοντέλο δεν δημιουργήθηκε τώρα, αλλά από τη δεκαετία του ’80, με την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχε γίνει καθεστώς στις αγροτικές επιδοτήσεις: από διπλοζυγίσματα βαμβακιού, μέχρι τη δήλωση ανύπαρκτων κοπαδιών ζώων σε βοσκοτόπια. Η κεντρική ιδέα της κομπίνας ήταν η ίδια: πλασματικές δηλώσεις παραγωγής για να παίρνουν οι επιτήδειοι επιδοτήσεις που δεν δικαιούνταν, έχοντας πάντα και πολιτική προστασία.
Στην ογκωδέστατη δικογραφία των 3.000 σελίδων που έφτασε στη Βουλή για το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ, αναδεικνύεται αυτό το διαχρονικό μοτίβο: δεκάδες παράγοντες, κτηνοτρόφοι, παραγωγοί, συνδικαλιστές και πολιτικά πρόσωπα προσπάθησαν να αποσπάσουν παράνομα χρήματα για ανύπαρκτα ζώα και βοσκοτόπια.
Το θάρρος του Μητσοτάκη
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρωθυπουργός με τη στάση του απέδειξε ότι είναι μέρος της λύσης, όχι μέρος του προβλήματος. Είχε το πολιτικό θάρρος να αναγνωρίσει το πρόβλημα, δηλώνοντας με ειλικρίνεια ότι «αποτύχαμε». Αυτή η παραδοχή, που σπάνια συναντάται στην πολιτική σκηνή, δεν αποτελεί ένδειξη ενοχής, αλλά ισχυρή βούληση για κάθαρση.
Ο Μητσοτάκης, αναλαμβάνοντας την εκ του αποτελέσματος ευθύνη της κυβέρνησης, έλαβε άμεσα και ακαριαία αποφάσεις που οδήγησαν σε παραιτήσεις υπουργών και υφυπουργών. Αυτές οι παραιτήσεις ήταν πολιτικού χαρακτήρα και όχι νομικού, υπογραμμίζοντας την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην πλήρη διερεύνηση του θέματος και να μην αφήσει καμία σκιά.
Η προσπάθεια του πρωθυπουργού για κάθαρση δεν περιορίστηκε σε δηλώσεις. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Κυριάκου Μητσοτάκη:
- Αποτράπηκαν πληρωμές σε ΑΦΜ που τέθηκαν υπό έλεγχο από τη δικαιοσύνη ως παράνομα.
- Πάνω από 5.000 φυσικά πρόσωπα οδηγήθηκαν στις αρχές, πολλά από τα οποία δικάζονται για σοβαρά αδικήματα, ακόμη και πριν από την παρέμβαση της Ευρωπαίας Εισαγγελέα.
Αν και οι προσπάθειες κάθαρσης – είτε σε επίπεδο αποστολής δικογραφιών στη δικαιοσύνη, είτε σε επίπεδο μπλοκαρίσματος ΑΦΜ, είτε σε διαδικαστικό επίπεδο – δεν ήταν εκ του αποτελέσματος επαρκείς, αυτό δεν μειώνει την αξία της πρωτοβουλίας του πρωθυπουργού.
Αντιθέτως, αναδεικνύει την τεράστια έκταση της παθογένειας που είχε ριζώσει και επιβεβαιώνει πόσο δύσκολη ήταν η αντιμετώπισή της.
Η οριστική λύση μέσω της ΑΑΔΕ
Η πιο ριζική απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη, και αυτή που σηματοδοτεί την αναστροφή της διαχρονικής παθογένειας, είναι η διάλυση του ΟΠΕΚΕΠΕ και η ανάληψη των αρμοδιοτήτων του από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Αυτή η κίνηση δείχνει μια ξεκάθαρη βούληση για θεσμικές αλλαγές που θα εμποδίσουν την επανάληψη παρόμοιων φαινομένων.
Η ΑΑΔΕ, με την τεχνογνωσία και την ανεξαρτησία της, αναμένεται να επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους και να διασφαλίσει τη διαφάνεια στις πληρωμές. Σε μερικά χρόνια, δεν θα μιλάμε ποια σε αυτή τη χώρα για κακοδιαχείριση αγροτικών επιδοτήσεων, δεν θα υπάρχει ποια πεδίο για να αναπτύξουν τις δραστηριότητες τους οι κομματικοί πελατειακοί μηχανισμοί και οι σύγχρονοι Μαυρογιαλούροι.
Όσον αφορά το πρόστιμο του μισού δισεκατομμυρίου από την Κομισιόν, η κυβέρνηση δεσμεύεται να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξουν συνέπειες για τους αγρότες και τους φορολογούμενους, αλλά ότι όσοι πληρώθηκαν παράνομα θα επιστρέψουν τα χρήματα. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της συνεργασίας της ΑΑΔΕ, της Διεύθυνσης Οικονομικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας.
Τέλος στη διαφθορά, εμπιστοσύνη στους θεσμούς
Η αντιπολίτευση, αναμενόμενα, ζητά Προανακριτική Επιτροπή. Ωστόσο, η ισχυρή βούληση του Κυριάκου Μητσοτάκη για πλήρη διαλεύκανση και η ανάληψη των ευθυνών ξεχωρίζουν. Οι παραιτήσεις των κυβερνητικών στελεχών, χωρίς να αποτελούν απόδειξη ενοχής, υπογραμμίζουν την αποφασιστικότητα να προχωρήσει η έρευνα μέχρι τέλους, με τη Δικαιοσύνη να είναι αυτή που θα αποφανθεί για όλους.
Πέρα από την κομματική αντιπαράθεση, είναι επιτακτική ανάγκη:
- Όσοι έλαβαν παράνομα χρήματα να υποχρεωθούν να τα επιστρέψουν άμεσα.
- Να γκρεμιστεί οριστικά αυτή η διαχρονική παθογένεια, ώστε να καταλάβουν όλοι ότι το «πάρτι διαφθοράς» δεν μπορεί να συνεχιστεί.
- Να υπάρξουν διαρκείς έλεγχοι στις πληρωμές ευρωπαϊκών κονδυλίων και όποιος πιαστεί, πέρα από οποιαδήποτε ποινική διαδικασία, να αποκλείεται διά βίου από κάθε είδους ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Η καθοριστική απόφαση για το μέλλον, σε κάθε περίπτωση, είναι η μεταφορά των αρμοδιοτήτων του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ. Μέσω αυτής της απόφασης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, απέδειξε ότι δεν είναι απλώς ένας πρωθυπουργός που διαχειρίζεται πολιτικά και επικοινωνιακά ένα σκάνδαλο. Αλλά ότι είναι μέρος της λύσης για ένα χρόνιο πρόβλημα που ταλανίζει τη χώρα, με στόχο να μην ξανασυζητάμε για άλλα σκάνδαλα αγροτικών επιδοτήσεων στο μέλλον.
* Ο Γρηγόρης Σαμπάνης είναι Οικονομολόγος, πρώην στέλεχος τραπεζών.
