Οι πρώτες μεταπασχαλινές έρευνες δείχνουν να δημιουργείται ένα νέο πολιτικό σκηνικό, για το οποίο είχαμε πάρει μια πρώτη γεύση λίγες εβδομάδες πριν. Βασικό χαρακτηριστικό η σαφής ανοδική τάση της ΝΔ, η οποία δείχνει με συνεχείς πρωτοβουλίες να αντεπιτίθεται, να καλύπτει σημαντικό τμήμα των ζημιών που είχε υποστεί το καυτό δίμηνο από τα πρώτα συλλαλητήρια για τα Τέμπη τον Ιανουάριο μέχρι και περίπου τα μέσα Μαρτίου και να βελτιώνει όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δράσης της.
Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Opinion Poll για το Action24 βρίσκεται ήδη στο 30% στην εκτίμηση ψήφου από το 28.1% που βρισκόταν στις 19/3 ανεβαίνοντας 2% και πλησιάζοντας στην καλύτερη επίδοση που είχε εμφανίσει από τις Ευρωεκλογές και μετά που εμφάνιζε τον Ιανουάριο 30,8% πριν ξεκινήσει το εκρηκτικό δίμηνο που επακολούθησε.
Απλά θυμίζουμε ότι τον περασμένο Νοέμβριο - σύμφωνα με τις μετρήσεις της ίδιας εταιρείας - βρισκόταν στο 29,8% και τον Δεκέμβριο στο 30,2%. Πρόκειται για καθαρή ανάκαμψη η οποία επιβεβαιώνεται από όλες τις έρευνες όλων των εταιρειών που καταγράφουν άνοδο από 1%-2% μετά το Πάσχα και ενώ κατέγραφαν μια άνοδο και στις έρευνες πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Η αλλαγή φαίνεται όμως και στους ποιοτικούς δείκτες. Ο Κ. Μητσοτάκης ο οποίος είχε υποστεί και ο ίδιος φθορά από το κλίμα που κυριάρχησε φαίνεται να ανακτά τις δυνάμεις του. Στην καταλληλότητα για Πρωθυπουργός εμφανίζεται από το 25.2% στο 30.4%. Ταυτόχρονα η ικανοποίηση από το κυβερνητικό έργο φτάνει στο 35,9% που αποτελεί την υψηλότερη επίδοση εδώ και αρκετούς μήνες.
Φαίνεται να συμβαίνουν δυο ταυτόχρονα σημαντικές διεργασίες : Από τη μια το άθροισμα των δυνάμεων από τα δεξιά της ΝΔ να μειώνεται από το 20%-21% στο 18% και από την άλλη η ΝΔ ανεβάζοντας τη συσπείρωσή της στο 68%, να ξαναβρίσκει την καλύτερη επαφή της με τον χώρο του Κέντρου. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ενώ χάνει το 2% των δυνάμεών της από το ΠΑΣΟΚ, εισπράττει το 9% από αυτό (με βάση πάντα την έρευνα της Opinion Poll).
Ασφαλώς οι δημοσκοπήσεις αποτελούν φωτογραφίες της στιγμής. Φαίνεται όμως ότι η προσπάθεια της Κυβέρνησης βρίσκει αποδέκτες και φέρνει αποτελέσματα. Ας θυμηθούμε, ότι λίγο καιρό πριν κυριαρχούσε η οργή, ότι έβρισκε οπαδούς η άποψη ότι μπορεί η Κυβέρνηση και να πέσει, ότι κυριαρχούσε το αίτημα για πρόωρες εκλογές στα δημοσκοπικά ευρήματα, ενώ γράφονταν αναλύσεις περί αλλαγής ηγεσίας της ΝΔ εν κινήσει.
Τώρα όλα αυτά δεν υπάρχουν και η Κυβέρνηση δείχνει αντανακλαστικά, κάτι που κάποιες στιγμές φαινόταν σαν να είχε απωλέσει αυτή την ικανότητα.
Ποιοι παράγοντες έπαιξαν ρόλο σ' αυτή την αλλαγή;
Πρώτον, η αλλαγή κλίματος όπου από το πρωί μέχρι το βράδυ μονοθεματικά συζητιόταν η τραγωδία των Τεμπών και για την ακρίβεια μια πλευρά της, η συζήτηση περί ξυλολίου με μια έκρηξη καταγγελιών, συνωμοσιολογικών προσεγγίσεων και επιθέσεων, με ρητορικές εξάρσεις περί δολοφόνων, συμμορίας εγκληματιών που μας κυβερνάει κ.λ.π.
Δεύτερον, το πλήγμα που έχει δεχτεί το κυρίαρχο αφήγημά της προηγούμενης περιόδου, μετά την ανοικτή υπεράσπιση διαφορετικών απόψεων, την εμφάνιση πορισμάτων και σειρά αποκαλύψεων για ψεύδη που τροφοδότησαν το τοξικό κλίμα που ζήσαμε.
Τρίτον, οι διεθνείς εξελίξεις με την παρουσία του Ντ. Τραμπ που με τις γεωστρατηγικές , οικονομικές πρωτοβουλίες του τροφοδοτούν και στο εσωτερικό της χώρας αβεβαιότητα και ανησυχία , συναισθήματα που τονώνουν την συναίσθηση αναγκαιότητας διασφάλισης της πολιτικής σταθερότητας ( 74.6% θεωρούν σημαντική την διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας στην έρευνα της Οpinion Poll).
Ωστόσο, τον καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν και τα αλλεπάλληλα μέτρα που έχουν προωθηθεί από την Κυβέρνηση, οι πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί. Από την αύξηση των μισθών των ενστόλων και του κατώτατου μισθού, μέχρι την επιστροφή του ενός ενοικίου και την οικονομική στήριξη των συνταξιούχων κάθε Νοέμβριο. Από τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων, μέχρι την κατάθεση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας και το νέο δόγμα οχύρωσης της χώρας , εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης του στρατού. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πολιτικά και επικοινωνιακά δεν επηρεάζει μόνο η απήχηση κάθε μέτρου ξεχωριστά που αυτή υπάρχει παρά τις ενστάσεις της αντιπολίτευσης, αλλά και ότι φαίνεται μετά από καιρό να υπάρχει ένα συνολικό σχέδιο δράσης και παρεμβάσεων, κάτι που διορθώνει την εικόνα ολιγωριών που υπήρχε και τονώνει τις προσδοκίες που τροφοδοτεί.
Ωστόσο, υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που υπάρχει σταθερά: Η μοναδική αδυναμία της αντιπολίτευσης στο σύνολό της να εμφανίσει μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, να ασκήσει στοιχειοθετημένη κριτική στηριγμένη σε ρεαλιστικές και προτάσεις. Την ώρα που η Κυβέρνηση ανακτά την πρωτοβουλία κινήσεων και καθορίζει αυτή την ατζέντα δημόσιου διαλόγου και της κομματικής αντιπαράθεσης, η αντιπολίτευση δείχνει αδύναμη και αμήχανη. Είναι κατακερματισμένη, με αδυναμία να ξεπεράσει το κάθε κόμμα τις δυσκολίες του (ειδικά το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ) και με την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ να έχει εμφανιστεί με δυναμισμό και ισχυρά ποσοστά καθαρά στη δεύτερη θέση, αξιοποιώντας την αντιπολιτευτική τακτική των άλλων με την οποία της άνοιξαν τον δρόμο.
Έτσι αυτή τη στιγμή έχουμε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο βλέπουμε ένα μόνο κόμμα καθαρά πρώτο με διαφορά 13%-15% από το δεύτερο και με δυνατότητα διακυβέρνησης και ταυτόχρονα πολλά μικρά και πολύ μικρά κόμματα σε αδυναμία, που ταυτόχρονα κανένα δεν μιλάει με κανένα. Την ώρα που η Κυβέρνηση ανακάμπτει , η αντιπολίτευση λαχανιάζει.
Ας κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις για τον χώρο της αντιπολίτευσης :
Η Πλεύση Ελευθερίας βρίσκεται καθαρά δεύτερη αυτή την στιγμή. Πολλοί σπεύδουν να πουν βιαστικά και αγχωτικά ότι θα ξεφουσκώσει. Πιθανά. Στην Πολιτική δεν μπορείς να αποκλείεις τίποτα, ιδιαίτερα αν μιλάς για ένα κόμμα που εκτινάχτηκε, που είναι μονοπρόσωπο και δεν φαίνεται να διαθέτει κομματική δομή, στελέχη και πρόγραμμα, παρά μόνο ένα δικαστικό πολιτικό λόγο που τροφοδοτεί τοξικότητα. Ωστόσο, δεν μπορεί να προσπερνιούνται εύκολα ότι η Ζωή Κωνσταντοπούλου αυτή την περίοδο είναι πρώτη από τους πολιτικούς αρχηγούς σε δημοφιλία, δεύτερη με διψήφια διαφορά στην καταλληλότητα με Πρωθυπουργό με χαώδη διαφορά από τον Κ. Μητσοτάκη (18%-19% διαφορά) αλλά πάντως με διψήφιο ποσοστό από τον Ν. Ανδρουλάκη.
Ταυτόχρονα σε ένα χώρο 25%-30% με αντισυστημικά χαρακτηριστικά προβάλει ως ο αυθεντικός, δυναμικός εκφραστής αφού οι υπόλοιποι πολιτικοί αρχηγοί της αντιπολίτευσης εμφανίζονται με ασάφειες και σύγχυση στις στοχεύσεις τους. Όσο δε κάποιοι ακολουθούν τον δρόμο της άρνησης και του μηδενισμού, θα πρέπει να πάρουν απόφαση ότι η Ζωή Κωνσταντοπούλου θα πριμοδοτείται.
Ας μη βιαζόμαστε λοιπόν. Η μείωση των δυνάμεών της κατά 0.5% σε κάποιες από τις τελευταίες μετρήσεις δεν δείχνει και κανένα «ξεφούσκωμα», πολύ περισσότερο όταν συνοδεύεται από την μείωση των δημοκοπικών δυνάμεων και των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευση. Σε κάθε περίπτωση τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης ( π.χ ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) καλά θα έκαναν αντί να προσδοκούν το ξεφούσκωμά της, να δουν πως θα αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι η ΠΛΕΥΣΗ αυτή τη στιγμή εισπράττει το 27% των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ και το 10% των δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ. Τίποτα στην Πολιτική δεν γίνεται τυχαία.
Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο.Πρώτο, από το 20% τον Νοέμβριο βρίσκεται στο 13% στην εκτίμηση ψήφου ( λίγο πάνω, λίγο κάτω από το 10% στην απλή πρόθεση ψήφου), χάνοντας επτά ολόκληρες μονάδες. Δεύτερο, έχει πέσει η συσπείρωσή του στο 52% -55% όταν πριν κάποιους μήνες εμφανιζόταν σε ποσοστά συσπείρωσης πολύ υψηλά (75% τουλάχιστον) και μην εισπράττοντας από τα αριστερά, χάνει και από τον χώρο του Κέντρου. Τρίτο, είναι η δεύτερη φορά που ενώ πέρασε στη δεύτερη θέση, λίγο μετά χάνει το πλεονέκτημα. Του λείπει η δυναμική, η σαφήνεια, η σταθερότητα σε στρατηγικές επιλογές αφού μετεωρίζεται ανάμεσα στις δύο «ψυχές» του, η κυβερνησιμότητα και η δυνατότητα να εμφανιστεί ως η δύναμη « που φοβάται η ΝΔ» αφού απέχει δημοσκοπικά 16%-17% από αυτή. Το βασικό είναι να ξεκαθαρίσει την φυσιογνωμία του, να απαντήσει στο απλό ερώτημα «τι είναι το ΠΑΣΟΚ» και γιατί αξίζει να το ψηφίσει κάποιος γνωρίζοντας που θα τον οδηγήσει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε δίνη, εμφανιζόμενος σε αδυναμία σαν να έχει ξεμείνει από καύσιμα για να ξεφύγει από τη ζώνη του 6%. Στον χώρο αυτό διαδραματίζονται διεργασίες που δεν κατανοεί το αριστερόστροφο ακροατήριο. Για παράδειγμα: Τι είναι αυτό που εμποδίζει μια συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ – ΝΕΑΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ; Θα πάρει ή δεν θα πάρει κάποια ιδρυτική πρωτοβουλία ο Α. Τσίπρας; Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι εύκολα για τον ΣΥΡΙΖΑ και πολύ περισσότερο για τη ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ.
Το επόμενο διάστημα θα έχει ενδιαφέρον και τα ερωτήματα είναι αρκετά. Θα συνεχίσει την αντεπίθεση η Ν.Δ και με ποια όρια παραπέρα ανόδου; Τι απρόοπτα γεγονότα μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά , να επιδράσουν στους συσχετισμούς; Πώς θα αντιμετωπίσει τις βαθιές πληγές στους νέους ανθρώπους και την μεσαία τάξη; Ποια θα είναι η αποτελεσματικότητά της σε όλη τη γραμμή του «μετώπου της καθημερινότητας; Θα συνεχίσει η πτωτική πορεία των κομμάτων που βρίσκονται στον χώρο δεξιά της ΝΔ;
Ποια θα είναι η πορεία της ΠΛΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ; Θα κατορθώσει να ανεβάσει στροφές το ΠΑΣΟΚ και να ανεβάσει τα δημοσκοπικά του ποσοστά βάζοντας τέρμα στη συνεχή πτωτική πορεία του , ώστε να μπορέσει να περάσει στη δεύτερη θέση; Θα υπάρξουν κάποιες πρωτοβουλίες στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ και γενικότερα της Κεντροαριστεράς. Θα αντέξουν τα μικρά κόμματα που κινούνται γύρω στο 3% ή κάποια θα πιεστούν ασφυκτικά;
Μην ξεχνάμε: Η γκρίζα ζώνη βρίσκεται κοντά στο 22% και αυτό προσδίδει χαρακτηριστικά πολιτικής ρευστότητας, κυρίως όμως έχουμε περίπου δύο χρόνια μέχρι τις βουλευτικές εκλογές, χρόνος πολύ μεγάλος. Τα δε προβλήματα οικονομίας και καθημερινότητας είναι πολύ, μα πολύ πιεστικά και οι απαιτήσεις των πολιτών εύλογα μεγάλες.
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
