Σε μια κίνηση με περιβαλλοντικό στην ουσία της περιεχόμενο, αλλά με γεωπολιτικές διαστάσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο νέων θαλάσσιων πάρκων, σε νότιο Αιγαίο και Ιόνιο, συνολικής έκτασης 27.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, 25% παραπάνω από τις αρχικές εξαγγελίες της κυβέρνησης.
Πρόκειται για δύο από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, εντός των οποίων απαγορεύεται μεταξύ άλλων, η αλιεία με μηχανότρατα, ενώ προβλέπονται και επιπλέον μέτρα για την προστασία των ευάλωτων οικότοπων στις περιοχές αυτές, που, κατά τον πρωθυπουργό, «θα μας επιτρέψουν να επιτύχουμε τον στόχο της προστασίας του 30% των χωρικών υδάτων μας έως το 2030, πολύ νωρίτερα από το προβλεπόμενο».
Η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη ακολουθεί την ανακοίνωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, πριν από λίγες εβδομάδες και υλοποιεί την εξαγγελία του πρωθυπουργού από τον Απρίλιο του 2024, κατά την 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, την οποία είχε επαναλάβει τον Ιούνιο, στην αντίστοιχη διάσκεψη του ΟΗΕ στη Νίκαια της Γαλλίας.
Από την κυβέρνηση επισημαίνουν ότι η δημιουργία των θαλάσσιων πάρκων προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης, με τον πρωθυπουργό να επισημαίνει στο μήνυμά του, ότι «η Ελλάδα μπορεί να γίνει φωνή της θάλασσας στην Ευρώπη, αλλά και πέρα από αυτήν».
Άμεσα εμπλεκόμενοι στη διαδικασία, ήταν τα υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος, την ώρα, που η Αθήνα παρακολουθεί τις αναμενόμενες αντιδράσεις της Άγκυρας, αφού είχαν εκφραστεί ακόμη και με την ανακοίνωση των προθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα. Στην πρώτη του απάντηση, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, παραμένει στη λογική των «γκρίζων ζωνών», κάνει λόγο για «μονομερείς ενέργειες που θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο», αναφέρεται σε γεωγραφικούς σχηματισμούς «των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες«, προαναγγέλει «ανάλογες κινήσεις τις επόμενες ημέρες» και καταλήγει με μια καθαρή αναφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τη σημείωση ότι «η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και ολοκληρωμένη προσέγγιση για την επίλυση ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και τα δύο μέρη επιθυμούν να διατηρήσουν στις σχέσεις τους με την Ελλάδα».
Η απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών ήταν άμεση, με αναφορά στον περιβαλλοντικό χαρακτήρα, αλλά και την ελληνική κυριαρχία. «Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας», αναφέρει, ενώ χαρακτηρίζει εντελώς ανεδαφικές τις αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. «Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο.
Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα», επισημαίνεται και καταλήγει επαναλαμβάνοντας την πάγια ελληνική θέση υπέρ του διαλόγου «με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών», αλλά και τη σαφή υπενθύμιση ότι «η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης». Η ελληνική κυβέρνηση μιλά για ένα ανύπαρκτο «γκριζάρισμα» από την πλευρά της Τουρκίας, που όπως είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ποτέ δεν θα δεχτεί.
Η τουρκική αντίδραση σημειώνεται σε μια ιδιαίτερη για την Αθήνα περίοδο, στον απόηχο των εξελίξεων με τη Λιβύη και την κριτική, που δέχεται η κυβέρνηση από την αντιπολίτευση για τους χειρισμούς της. Γι’ αυτό και ο Παύλος Μαρινάκης τοποθετήθηκε εμμέσως και με οξείς χαρακτηρισμούς στους επικριτές της ακολουθούμενης εξωτερικής πολιτικής, σημειώνοντας ότι «το γεγονός ότι βγάζει ανακοίνωση η Τουρκία είναι μια απάντηση σε αυτούς που μιλάνε για ενδοτική πολιτική της χώρας», λέγοντας ότι «το γεγονός ότι αντιδρά η Τουρκία θα έπρεπε να προβληματίσει κάποιους τζάμπα πατριώτες εντός συνόρων».
Μετά την ολοκλήρωση όλων των τυπικών διαδικασιών, την εποπτεία για την τήρηση των προβλεπόμενων περιορισμών στις δύο περιοχές θα αναλάβουν οι αρμόδιες αρχές, συνεπικουρούμενες από drones, ραντάρ και δορυφορικές εικόνες, σε συνεργασία με τα Λιμεναρχεία της χώρας. Με τα δύο αυτά πάρκα η Ελλάδα αποκτά από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, επισημαίνοντας ότι η χώρα αναδεικνύεται σε ηγέτη στην περιοχή, στο θέμα αυτό.
Η διαδικασία στη συνέχεια προβλέπει οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων να τεθούν σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου και αμέσως μετά, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προχωρήσει στη σύνταξη του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, με στόχο την κατάθεσή του στο ΣτΕ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Με την ολοκλήρωση της νομικής επεξεργασίας από το ΣτΕ και τη δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων ολοκληρώνεται η θεσμοθέτηση των δύο πάρκων.
Από την κυβέρνηση επισημαίνουν ότι το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αιγαίου για τις Νότιες Κυκλάδες είναι η πρώτη φάση ενός μεγάλου εγχειρήματος που αφορά περιοχές ολόκληρου του Αιγαίου και θα ακολουθήσουν τα επόμενα, όταν ολοκληρωθεί η υλοποίηση αυτού του σταδίου. Για την επιλογή του εξηγούν, μάλιστα, ότι οι Νότιες Κυκλάδες προτεραιοποιούνται επειδή είναι το πιο ευαίσθητο περιβαλλοντικά οικοσύστημα, το οποίο δέχεται ισχυρές πιέσεις λόγω κυρίως του τουρισμού.
Αντίστοιχα, για το Ιόνιο, η κυβέρνηση σημειώνει ότι η περιοχή έκτασης του Πάρκου είναι καίριας σημασίας για πολλά είδη θαλάσσιων θηλαστικών που χρησιμοποιούν την Ελληνική Τάφρο του Ιονίου ως κύρια περιοχή διαβίωσης και απειλούνται από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως οι συγκρούσεις με πλοία και ο υποθαλάσσιος θόρυβος.
Υπενθυμίζεται ότι στο Βόρειο Αιγαίο υπάρχει ήδη το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου.
