Ο ΠτΔ μίλησε. Και αυτή τη φορά δεν αναφέρθηκε στο ατυχές παρελθόν. Δηλαδή στον γάμο της νέας Αμερικανίδας πρέσβεως. Αλλά στο επικίνδυνο (για τη χώρα) μέλλον: Το ενδεχόμενο αυτή να περιπέσει σε κατάσταση ακυβερνησίας, αφού, όπως επισήμανε, η μετεκλογική συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων προς συγκρότηση κυβέρνησης φαντάζει ΑΔΥΝΑΤΗ, ενώ η εκ νέου παραγωγή μονοκομματικής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας φαίνεται ΔΥΣΚΟΛΗ.
Αχό μεγάλο σήκωσε η εν λόγω προεδρική δήλωση. Ίσως όχι παράλογα: Και οι φοιτητές που ξεκινούν τη μελέτη της μεθοδολογίας στις κοινωνικές επιστήμες μαθαίνουν πως οι «προφητείες» στον χώρο αυτόν, τον διαμορφούμενο από την ανθρώπινη δράση και παρέμβαση, μπορεί να είναι αυτοεκπληρούμενες ή αυτοαναιρούμενες… (Self-fulfilling/self-destroying prophecies, propheties auto-realisatrices/auto-destructrices…)
Με δεδομένο λοιπόν αφενός μεν πως, σε αντίθεση προς το αδύνατο, το απλώς δύσκολο είναι εφικτό με λίγη προσπάθεια… Αφετέρου δε, πως το να αναδείξει η κάλπη αυτοδύναμη μονομοκομματική κυβέρνηση εξαρτάται από το λαό, ενώ αυτός ουδεμία δυνατότητα παρέμβασης έχει - πέραν ίσως της έμμεσης πίεσης δια των δημοσκοπήσεων - στο να διαμορφωθεί μετεκλογική διακομματική συναίνεση προς σχηματισμό συμμαχικής κυβέρνησης… Η εκ πρώτης όψεως «ουδέτερη» προεδρική διαπίστωση ευλόγως ερμηνεύτηκε ως πολιτική παρέμβαση/«παρότρυνση» προς τους εκλογείς.
Παρέμβαση/προτροπή του τύπου: «Φροντίστε να κάνετε την επιλογή που θα δώσει στη χώρα κυβέρνηση». Και αυτή η έμμεση παρέμβαση/«παρότρυνση» θεωρήθηκε ακόμη πιο επιλήψιμη, ακόμη λιγότερο συμβατή προς την υπερκομματική φύση του προεδρικού θεσμού, εκ του πασίγνωστου γεγονότος πως στην παρούσα συγκυρία μόνο ένα πολιτικό υποκείμενο, το κόμμα προέλευσης του Προέδρου, θα μπορούσε να καταφέρει το «δυσχερές» -αλλά όχι αδύνατο- της απόσπασης μονοκομματικής πλειοψηφίας.
Η κατ’ αυτόν τον τρόπο όμως, όχι δε αδικαιολόγητη, πρόσληψη της προεδρικής δήλωσης/παρέμβασης προφανώς και βλάπτει τόσο την εικόνα του θεσμού όσο και του φορέα του, ως κατά καθήκον υπερκομματικά πολιτευόμενου ρυθμιστή του πολιτεύματος. Ίσως δε, αποδυναμώνει το κύρος και του ίδιου του πολιτεύματος της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ειδικά σε μια χώρα όπου η βασιλευόμενη δημοκρατία καταλύθηκε, επειδή η εθνική ιστορία έκανε η εστεμμένη κεφαλή της να μην μπορεί να λειτουργεί υπερκομματικά, αλλά να εκλαμβάνεται από την κοινωνία ως οιονεί «παραταξιάρχης»…
Εδώ, λοιπόν, αναδεικνύεται η αξία της λαϊκής ρήσης «στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα». Με άλλα λόγια ενός θεσμικού κακού (μιας εκτροπής από το λειτουργικό πνεύμα των θεσμών) μύρια κακά έπονται. Αφού τα θεσμικά ατοπήματα κακοφορμίζουν και σε βάθος χρόνου.
Έτσι…
Η απαράδεκτη, η ανεκδιήγητη απόφαση τα κυβέρνησης Μητσοτάκη να μην επιδιώξει με άλλο τρόπο την -απολύτως αναγκαία για την πολιτική σταθερότητα της χώρας- αποσύνδεση της προεδρικής εκλογής από το ενδεχόμενο πρόωρης διάλυσης του κοινοβουλίου και προκήρυξης εκλογών που σημαίνουν σύντμηση του εκλογικού κύκλου… (Επί δεκαετίες ολόκληρες, από χρόνο πολιτικά ανύποπτο, με βιβλία και άρθρα μου επιχειρηματολογώ υπέρ της ανάγκης αυτής της αποσύνδεσης -και για να μη διαταράσσεται το οικονομικό κλίμα- χωρίς όμως κατάληξη σε μονοκομματική ή μονοπαραταξιακή ανάδειξη του φορέα ενός αξιώματος φύσει υπερκομματικού…).
Αλλά η κυβερνητική επιλογή να ταυτίσει την προεδρική με την απλή κοινοβουλευτική/κυβερνητική πλειοψηφία, υπό προϋποθέσεις ακόμη και τη σχετική… Είχε ως αποτέλεσμα μια ατυχής προεδρική δήλωση -η οποία υπό άλλες συνθήκες ανάδειξης του πολιτειακού ρυθμιστή θα προκαλούσε μια απλή «ρυτίδωση» στη θάλασσα της εθνικής δημόσιας ζωής- να δημιουργήσει επικίνδυνη για τη θεσμική υγεία του πολιτεύματος πολιτική τρικυμία…
Αφού, σε πρόεδρο κομματικής προέλευσης και μονοκομματικής επιλογής, γίνεται εύκολη η δίκη προθέσεων. Οπότε ένας τέτοιος συρρικνωμένης νομιμοποίησης πρόεδρος αντιμετωπίζεται ευχερέστερα ως εργαλείο ή διεκπεραιωτής κομματικών σκοπιμοτήτων…
* Για το τελευταίο έργο του καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου «Οι πρωθυπουργοί της Μεταπολίτευσης: Μια εποχή, 10 πρωθυπουργοί, 11 πρωθυπουργίες» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Αθηνών, Πάνος Λαζαράτος, γράφει: «Εικονοκλαστικός, ανατρεπτικός, διεισδυτικός, χρήσιμα παρεμβατικός … ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος ρίχνει μια ανατομική ματιά στη Μεταπολίτευση και τους πρωθυπουργούς της … που δεν αποκλείεται να γίνει σημείο αναφοράς στο μέλλον.»
