Του Βασίλη Γεώργα
Ετοιμαστείτε για το επόμενο μεγάλο δράμα της ελληνικής κρίσης που προετοιμάζεται μεθοδικά για το ερχόμενο Φθινόπωρο. Η κυβερνητική επιχείρηση έχει... διαρρεύσει και φέρει την κωδική ονομασία «διώξτε το ΔΝΤ από την Ελλάδα». Είναι το αφήγημα στο οποίο θα προετοιμαστούν οι νέες μάχες του 2018 και θα επιχειρηθεί να καλυφθούν επικοινωνιακά όλα τα δύσκολα μέτρα που προοιωνίζεται η τρίτη αξιολόγηση. Μέτρα τα οποία προσδίδουν στις επικείμενες διαπραγματεύσεις κρίσιμες οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις δεδομένου ότι συμπίπτουν με την ολοκλήρωση του 3ου μνημονίου και με μια χρονιά που έχει πολλές πιθανότητες να είναι εκλογική.
Από το οικονομικό επιτελείο και το Μέγαρο Μαξίμου έχει ήδη σταλεί το «μήνυμα» ότι το ΔΝΤ πρέπει να αποφασίσει μέχρι τον Δεκέμβριο αν θα μείνει ή θα φύγει και με τι όρους. Επισήμως το επιχείρημα είναι πως η αποσαφήνιση της στάσης του Ταμείου είναι απαραίτητη για να αρθούν όλοι οι παράγοντες αβεβαιότητας και θα συμβάλει ώστε να υπάρχει καθαρό πεδίο προς την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. Δεν πρόκειται φυσικά για τελεσίγραφο, αλλά για ευχολόγιο που έχει ελάχιστες αν όχι μηδαμινές πιθανότητες να ικανοποιηθεί καθώς το ταμείο είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού προγράμματος. Η κυβέρνηση, ωστόσο, είναι διατεθειμένη να επενδύσει σοβαρά στην προοπτική αποχώρησης του ΔΝΤ για πολλούς λόγους και κυρίως επειδή οι απαιτήσεις που συνεχίζει να διατυπώνει δημόσια βάζουν πολιτικά εμπόδια στο δρόμο ώστε να καθορίσει η ίδια τον χρόνο και τις προϋποθέσεις που θα στηθούν οι κάλπες.
Μοιραία το ΔΝΤ θα ξαναγίνει τις επόμενες εβδομάδες από σύμμαχος για το χρέος και τα πλεονάσματα, εχθρός της ανάπτυξης και προσωποποίηση του κακού στην κλίμακα σύγκρισης μεταξύ των δανειστών της χώρας. Ο λόγος είναι πολύ συγκεκριμένος. Έχουν όλοι πλέον αντιληφθεί πως μετά τις γερμανικές εκλογές τα μέτρα διευθέτησης του χρέους που θα δρομολογηθούν για το 2018 και εντεύθεν, δεν θα ανταποκρίνονται ούτε στο ελάχιστον μπροστά σε αυτά που ζητά η ελληνική κυβέρνηση καλυπτόμενη πίσω από τις διαπιστώσεις του Ταμείου. Υπό το πρίσμα αυτό για την ελληνική κυβέρνηση το ΔΝΤ δεν έχει πλέον καμία χρησιμότητα, εξακολουθεί όμως να έχει για τους ευρωπαίους δανειστές που θεωρούν πως η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στα μισά του δρόμου. Όσο, όμως, παραμένει έστω και με μισό πόδι στο πρόγραμμα, τόσο θα μεγαλώνει ο κατάλογος των διαρθρωτικών και δημοσιονομικών μέτρων που θα πέφτουν στο τραπέζι ως προαπαιτούμενα στην πορεία «εξόδου» από τα Μνημόνια.
Ήδη οι απαιτήσεις που εγείρει το ΔΝΤ και τις οποίες απορρίπτει η ελληνική κυβέρνηση και σιωπηρά ένα μέρος των ευρωπαϊκών θεσμών όπως η ΕΚΤ , προϊδεάζουν για τον βαρύ λογαριασμό που θα συνοδεύει την επόμενη αξιολόγηση:
-Αμφισβητεί την εκπλήρωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα του 2018 προβλέποντας υστέρηση 1,3% μονάδων του ΑΕΠ, και θέτει έτσι τις βάσεις της συζήτησης για επιπρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα στο πλαίσιο της επόμενης αξιολόγησης με κεντρικό άξονα μεγαλύτερε περικοπές στις συνταξιοδοτικές δαπάνες.
-Εμμένει στην θέση του για τις ανάγκες πρόσθετης ανακεφαλαιοποίησης ως και 10 δισ. ευρώ των ελληνικών τραπεζών πριν την έξοδο από το μνημόνιο και εισηγείται την υλοποίηση ελέγχων ποιότητας του ενεργητικού τους νωρίτερα από τα προγραμματισμένα του 2018. Μπορεί κανείς να φανταστεί την αναστάτωση που θα προκαλέσει στην οικονομία μια ακόμη ανακεφαλαιοποίηση στο τραπεζικό σύστημα.
-Προτείνει -και όπως αποδεικνύεται από δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων έχει γίνει αποδεκτό- την ταυτόχρονη εφαρμογή των μέτρων περικοπής των συντάξεων και του αφορολόγητου, από το 2019 δηλαδή εντός της θητείας της σημερινής κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτό θεωρητικά διασφαλίζεται η επίτευξη του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων αλλά παράλληλα ναρκοθετείται η επιδίωξη της κυβέρνησης να φορτώσει το πολιτικό κόστος των μέτρων στο επόμενο κυβερνητικό σχήμα αν οι εκλογές γίνουν το 2019.
-Επιπλέον προβλέπει ότι τα πολυδιαφημισμένα «αντίμετρα» που ψηφίστηκαν μαζί με τα δημοσιονομικά μέτρα φέτος, δεν πρόκειται να εφαρμοστούν πριν το 2023 σε αντίθεση με τις κυβερνητικές προσδοκίες πως είναι εφικτό να ενεργοποιηθούν από το 2019 καθώς η οικονομία θα επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα υπερδιπλάσια των στόχων...
-Θέτει θέμα «μονιμοποίησης» των περιορισμών στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και των αλλαγών που έχουν γίνει με άξονα την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, ζητήματα στα οποία η κυβέρνηση πιστεύει πως μπορεί να παρέμβει καταργώντας τους περιορισμούς, μετά την τυπική λήξη του τρίτου προγράμματος.
-Θέτει βέτο στις προθέσεις μελών της κυβέρνησης για μονιμοποιήσεις συμβασιούχων και συνολικά τηρεί την πιο σκληρή στάση στο μέτωπο αναδιάρθρωσης του Δημοσίου.
Στα μέτρα αυτά που προκύπτουν ως απαιτήσεις του Ταμείου, είναι που θα παιχτεί και όλο το παιχνίδι του Μαξίμου ώστε να «πιεστεί» η ευρωζώνη να αποδεσμεύσει το ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα, και να δοθεί μια ευκαιρία στην κυβέρνηση να ισχυριστεί ότι βγάζει την ελληνική οικονομία από τη σκληρή επιτροπεία.
Αποδέσμευση του ΔΝΤ στην πράξη σημαίνει ότι θα πρέπει αφενός το Ταμείο να μην εκταμιεύσει ποτέ ούτε αυτά τα 2 δισ. δολάρια συμμετοχής που προβλέπει η καταρχήν συμφωνία με την Ελλάδα, η ευρωζώνη να εγκρίνει την εξαγορά όλου του εναπομείναντος χρέους της χώρας προς το Ταμείο (περί τα 13,5 δισ.ευρώ) από τον ESM με χρήματα από το πρόγραμμα ή από τις επιστροφές SMP's και ANFAS, αλλά και να μην υπάρξει καμία περαιτέρω εμπλοκή του ΔΝΤ ούτε σε συμβουλευτικό επίπεδο.
Τα δύο πρώτα βρίσκονται στο τραπέζι των συζητήσεων. Το τρίτο, ήτοι η πλήρης απεμπλοκή του Ταμείου μετά τις γερμανικές εκλογές, διακινείται ως σενάριο εσωτερικής κατανάλωσης μόνο από εγχώριες κυβερνητικές πηγές. Αντιθέτως στις τάξεις των δανειστών, είναι μια προοπτική πολύ μακρινή. Η εμπλοκή του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα έχει ισχυρούς υποστηρικτές στις τάξεις της ΕΚΤ και του ESM ως παράγοντας επιμερισμού του ρίσκου, «εμπιστοσύνης» προς τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, και μέσου επιβολής των διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων που απομένει να γίνουν. Οπότε αν μπορεί να ποντάρει κανείς σε ένα στοίχημα είναι πως στο τέλος της ημέρας το ΔΝΤ θα είναι μέσα στο παιχνίδι διατηρώντας ισχυρό συμβουλευτικό ρόλο με αυξημένες αρμοδιότητες μέσω του «Εργαλείου Συντονισμού Πολιτικής (Policy Coordination Instrument - PCI), ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ρίσκου θα συνεχίσει να έχει ο ESM πιθανόν μέσω της πιστοληπτικής γραμμής αυξημένης εποπτείας (ECCL) που θα κληθεί να υπογράψει η Ελλάδα για τον επόμενο χρόνο μετά την εκπνοή του τρίτου μνημονίου.
