Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις εμφανίζουν το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πρόβλημα στην Ευρωζώνη και παράλληλα είναι οι μοναδικές που καταγράφουν πτώση του τζίρου.
Τα τεράστια - και μερικές φορές ανυπέρβλητα - προβλήματα χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις καταγράφει η έρευνα SAFE (Survey on the access to finance of enterprises), η οποία διεξάγεται από την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κάθε έξι μήνες στις χώρες της ζώνης του ευρώ.
Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας που παραθέτει η Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2015, το πρόβλημα της πρόσβασης σε εξωτερική χρηματοδότηση παραμένει από το 2009 μέχρι σήμερα κυρίαρχο στη χώρα μας.
To 30% ανέφερε ότι το χρηματοδοτικό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Είναι με διαφορά το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη, καθώς στη δεύτερη θέση έρχεται η Ιρλανδία και η Ολλανδία με 13%.
Παράλληλα, την ώρα που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ευρωζώνη καταγράφουν αύξηση του τζίρου κατά 17%, οι ελληνικές ΜμΕ είναι οι μοναδικές που σημειώνουν πτώση. Επίσης, οι ελληνικές επιχειρήσεις καταγράφουν τη μεγαλύτερη επιδείνωση σε ότι αφορά τη διαθεσιμότητα τραπεζικών πιστώσεων.
Η διαθεσιμότητα των τραπεζικών πιστώσεων μειώνεται την ώρα που οι ανάγκες των επιχειρήσεων για βραχυπρόθεσμο δανεισμό αυξάνονται. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι επιχειρήσεις βρίσκουν διέξοδο στις εμπορικές πιστώσεις, στην πληρωμή, δηλαδή, των προμηθευτών της επιχείρησης σε μεταγενέστερη συμφωνημένη ημερομηνία, συνήθως 30, 60, ή 90 ημέρες μετά την παραλαβή των αγαθών ή υπηρεσιών που αποκτήθηκαν.
Το 63% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφερε ότι χρηματοδοτήθηκε μέσω εμπορικών πιστώσεων την περίοδο Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2015.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις απέδωσαν την πρόσφατη επιδείνωση της διαθεσιμότητας εξωτερικής χρηματοδότησης πρωτίστως στη χειροτέρευση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας (μέσο καθαρό ποσοστό επιχειρήσεων26 κατά την εξεταζόμενη περίοδο: -75%, έναντι -39% την περίοδο Απριλίου-Σεπτεµβρίου 2014). Η αρνητική αυτή εκτίμηση των επιχειρήσεων για τις μακροοικονομικές προοπτικές αποτυπώνεται το 2015 πιο έντονα ακόμη και σε σχέση με το 2012 (-54%).
Το ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτημα για τραπεζικό δάνειο είναι, σύμφωνα με όλες τις επαναλήψεις της έρευνας, χαμηλό στην Ελλάδα, καταδεικνύοντας υποτονικότητα όσον αφορά τη ζήτηση τραπεζικών πιστώσεων, αλλά και τα επακόλουθα έντονων περιορισμών στην προσφορά στη διάρκεια της κρίσης. Ειδικότερα, κατά την εξεταζόμενη περίοδο, το ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτημα για τραπεζικό δάνειο ανερχόταν σε 24% στην Ελλάδα, έναντι 30% στη ζώνη του ευρώ.
?ς βασικότερη αιτία για τη μη υποβολή αιτήματος δανείου κατά την εξεταζόμενη περίοδο αναφέρεται ο φόβος απόρριψής του από την τράπεζα (μέσο ποσοστό επιχειρήσεων κατά την εξεταζόμενη περίοδο: 31%, έναντι 29% την περίοδο Απριλίου-Σεπτεµβρίου 2014, ζώνη του ευρώ: 8%), ενώ υποχωρεί το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι δεν υπέβαλαν αίτηση λόγω επαρκούς εσωτερικής χρηµατοδότησης (23%, έναντι 26% την περίοδο Απριλίου-Σεπτεµβρίου 2014). Εντούτοις, το ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτημα για τραπεζικό δάνειο ενισχύθηκε κατά µέσο όρο την εξεταζόμενη περίοδο (σε 24%, από 18% την περίοδο Απριλίου - Σεπτεµβρίου 2014), ενώ στην πιο πρόσφατη έρευνα το ποσοστό των αιτημάτων που ικανοποιήθηκαν πλήρως ή εν μέρει βελτιώθηκε (51%, από 48% την περίοδο Οκτωβρίου 2014- Μαρτίου 2015) και το ποσοστό εκείνων που απορρίφθηκαν υποχώρησε.
Θλιβερές πρωτιές
Σε αντίθεση με τις επιδόσεις των ΜμΕ της Ευρωζώνης, οι ελληνικές επιχειρήσεις εμφάνισαν τη μεγαλύτερη αύξηση στο δείκτη υποχρεώσεων προς συνολικό ενεργητικό (9% έναντι 4% στην προηγούμενη έρευνα).
Επίσης, εμφάνισαν το μεγαλύτερο ποσοστό στο δείκτη συνολικών χρηματοδοτικών εμποδίων, στο 43%, όταν ο μέσος όρος υποχώρησε στο 12%. Οι ΜμΕ στην Ιταλία, την Ολλανδία και την Ισπανία κινήθηκαν μεταξύ 13% και 15% και στην Αυστρία στο 8%. Το χαμηλότερο ποσοστό είναι των επιχειρήσεων της Φινλανδίας (3%) και ακολουθούν Γερμανία και Σλοβακία με 7%.
Την ίδια ώρα, το ποσοστό των ελληνικών μικρομεσαίων που δήλωσαν ότι αυξήθηκε η ανάγκη τους για πιστώσεις ήταν ξανά το μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη (35%), όταν στις υπόλοιπες χώρες καταγράφηκε είτε μικρή αύξηση της ανάγκης για πιστώσεις ή περιορισμός της. Στην Ελλάδα, μάλιστα, το πρόβλημα των επιχειρήσεων να βρουν χρηματοδότηση δεν είναι μόνο για τις ΜμΕ αλλά και για τις μεγάλες επιχειρήσεις, σύμφωνα με την έρευνα. Περίπου το 5% των ΜμΕ δήλωσαν ότι δεν είχαν τη δυνατότητα να πάρουν δάνειο, ωστόσο το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν και πάλι στην Ελλάδα (28%), όταν στην Ιρλανδία ήταν στο 10% και στη Φινλανδία στο 0%.
Τι λένε οι τράπεζες
Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, καταλογίζουν την υποχώρηση της ζήτησης επιχειρηματικών δανείων, κυρίως στη μείωση των δανειακών αναγκών των επιχειρήσεων αφενός για τη χρηματοδότηση επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου και αφετέρου για κεφάλαια κίνησης, σύμφωνα με την έρευνα. Σημαντική αρνητική επίδραση αποδίδεται εξάλλου στη σχετική σπανιότητα εξαγορών και συγχωνεύσεων και άλλων συναφών αναδιατάξεων στον επιχειρηματικό τομέα, στο ύψος των δανειακών επιτοκίων και στη χρήση χρηματοδοτικών πόρων οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί εσωτερικά από τις επιχειρήσεις.
