Του Απόστολου Σκουμπούρη
Για μεγάλη φούσκα στην παγκόσμια αγορά ομολόγων – κάτι που νομοτελειακά επηρεάζει και την Ελλάδα - κάνουν λόγο ολοένα και περισσότεροι αναλυτές, τονίζοντας ότι κάποια στιγμή είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει αντίστροφη μέτρηση, ίσως και με βίαιο τρόπο. Παγκόσμια υπάρχει ιστορικά μεγάλη ρευστότητα, η οποία αναζητά τρόπους διοχέτευσης και αυτός είναι ο λόγος που τα... πάντα ανεβαίνουν χωρίς ανάσα.
Προ εννέα ετών ήταν η φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ, τώρα η τεράστια ρευστότητα που παρήγαγαν οι κεντρικές τράπεζες διοχετεύεται στα ομόλογα, με αποτέλεσμα να γίνεται παγκόσμιο πάρτι, εν μέσω υπερβολικής μόχλευσης και ενός πλειστηριασμού υπερφόρτωσης ολόκληρου του επενδυτικού συστήματος.
Που θα καταλήξει αυτό; Κατά την άποψη των αναλυτών, οι κεντρικές τράπεζες θα αρχίσουν να αποφορτίζουν – εν μέσω ενός... rotation – το κλίμα, μαζεύοντας το χρήμα και την υπερβάλλουσα ρευστότητα. Αν καταφέρουν να επιτύχουν ομαλή μετάβαση σε πιο «σφικτές» πολιτικές, διαδικασία που θα πάρει κάποια χρόνια, τότε ίσως υπάρξει... κόσμια αποφόρτιση. Αν δεν το καταφέρουν, ή να υπάρξει ντόμινο, τότε η αποφόρτιση θα είναι βίαιη...
Λουκάς Παπαϊωάννου (Fast Finance): «Υπάρχει υποτιμολόγηση του κινδύνου»
«Οι φούσκες δεν είναι στις αγορές μετοχών και στα χρηματιστήρια. Είναι στις αγορές ομολόγων. Εκεί είναι οι φούσκες. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να δανείζεται στη διετία φθηνότερα από χώρες όπως Κίνα και Αμερική».
Η φράση ανήκει στον οικονομολόγο και στέλεχος της Fast Finance ΑΕΠΕΥ Λουκά Παπαϊωάννου κατά τη διάρκεια της ανάλυσής του την Κυριακή στο Money Show στο Hilton.
Στην εκδήλωση με θέμα «Προοπτικές και προκλήσεις του 2018 για το Χ.Α. αλλά και τα ξένα χρηματιστήρια», που διοργάνωσε το NeoForum.gr, o Σύνδεσμος Επενδυτών και Διαδικτύου (ΣΕΔ) και Fast Finance, ο κ. Παπαϊωάννου ήταν κατηγορηματικός:
«Στις αγορές ομολόγων υπάρχει μεγάλη φούσκα. Τα κράτη χρωστάνε δυσθεώρητα ποσά. Δεν είναι φυσιολογικό το ράλι αυτό στα ομόλογα. Περιμένω αναταραχή στις αγορές ομολόγων».
Παράλληλα, συνεχίζει ο ίδιος, (πολλά από τα) εταιρικά ομόλογα της ευρωζώνης δεν περνούν από διαβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης, άρα δεν υπάρχει έλεγχος για την πιστοληπτική τους αξιοπιστία. Και όμως παραμένουν πολύ χαμηλά. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει υποτιμολόγηση του κινδύνου, σ'' όλο το σύστημα της αγοράς ομολόγων.
Γενικά κάτι δεν πάει καλά, υπάρχει ένα καμπανάκι κινδύνου στην αγορά ομολόγων και στη διαχείριση του χρέους. Τόσο στα κρατικά, όσο και στα εταιρικά ομόλογα υπάρχει πρόβλημα στη σωστή αξιολόγηση του κινδύνου.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαϊωάννου η αλλαγή πολιτικών από τις κεντρικές τράπεζες θα γίνει σταδιακά και προσεκτικά, εν μέσω ενός... rotation. Ήδη η FED έχει αρχίσει και περιορίζει το... άπλωμα, μαζεύοντας το χρήμα τα τρία τελευταία τρίμηνα, η ΕΚΤ στην Ευρώπη παραμένει σταθερή, ενώ η Ιαπωνική Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει την πολιτική περαιτέρω ενίσχυσης της ρευστότητας.
Η τεράστια ροή χρήματος τα τελευταία χρόνια εκτίναξε τους ισολογισμούς των Κεντρικών Τραπεζών σε δυσθεώρητα επίπεδα. Παράλληλα εκτόξευσε το Συνολικό Χρέος Κρατών & Ιδιωτών πάνω από 233 τρισ. $, ενώ μόνο το 2017 η αύξηση ανήλθε σε 16 τρισ. $ και 318% επί του Παγκόσμιου ΑΕΠ, ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το 2016 λόγω της μεγαλύτερης ανάκαμψης. Όλοι χρωστούν σε όλους!
Το πάρτι θα τελειώσει κάποια στιγμή
«Το μακροχρόνιο πάρτι των χαμηλών επιτοκίων κάπου εδώ δείχνει να τελειώνει. Τα διαγράμματα δείχνουν μακροχρόνιους σχηματισμούς αναστροφής, που θα πρέπει να μας προβληματίσουν», τονίζει ο οικονομολόγος.
Το σημαντικότερο πρόβλημα σε ένα τέτοιο σενάριο είναι ότι οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν εξαντλήσει τα περισσότερα πυρομαχικά τους στην περίοδο ειρήνης (προγράμματα QE), όμως παράλληλα έχουν φορτωθεί και πολλά ληγμένα πυρομαχικά (Χρεόγραφα σε υψηλές τιμές ή χαμηλής διαβάθμισης). Αν αθροίσουμε όλα τα παραπάνω συνδυαστικά με τα υψηλά ποσοστά Δημοσίου & Ιδιωτικού Χρέους, τότε θα συμπεράνουμε ότι ίσως θα πρέπει να ανησυχούμε», συμπληρώνει.
Π. Δάντης: Το θέμα δεν είναι να θα «σκάσει» η φούσκα των ομολόγων αλλά το πότε
Από την πλευρά του, ο αναλυτής Πάνος Δάντης, παρ'' ότι βλέπει να συνεχίζεται η άνοδος στις αγορές, συμφωνεί με τη θέση του κ. Παπαϊωάννου περί φούσκας στην παγκόσμια αγορά ομολόγων. Ο ίδιος τονίζει στο Liberal ότι «έχει κοπεί πάρα πολύ χρήμα την τελευταία δεκαετία που αρχικά δημιούργησε τη φούσκα στα ακίνητα. Πλέον, από την περίοδο του Alan Greenspan και τη φούσκα των ακινήτων, έχει κοπεί δέκα φορές περισσότερο χρήμα, που αναζητά τρόπους διοχέτευσης.
Πώς δημιουργείται η φούσκα στα ομόλογα
Επειδή υπάρχει αυτή η υπερβάλλουσα ρευστότητα και καθ'' ότι τα ομόλογα μεγάλων χωρών με αξιόπιστα δημοσιονομικά έχουν εξαιρετικά μικρές αποδόσεις, πάνε και ποντάρουν σε ομόλογα περιφερειακών χωρών, όπως Νότιας Αμερικής ή όπως είναι τα ομόλογα της Ελλάδος.
Τα ομόλογα χωρών με τριπλό ΑΑΑ ή διπλό ΑΑ έχουν πολύ μικρές αποδόσεις, που δε... συγκινούν το σύστημα, ή μέρος του συστήματος. Τι νόημα έχει να... παρκάρουν χρήματα στα αρνητικά ομόλογα της Γερμανίας; Αντιθέτως, έχει νόημα αν ποντάρουν σε ομόλογα π.χ. της Βραζιλίας...
Έτσι, μέρος αυτής της ρευστότητας κατευθύνεται στα ομόλογα χωρών με μικρότερη διαβάθμιση, σε ομόλογα μεγαλύτερου ρίσκου που δίνουν όμως μια απόδοση 4-5%. Έτσι, όλο το σύστημα και οι τράπεζες, είναι «φορτωμένες» με υπερτιμημένα ομόλογα.
Αρχικά αυτό οδήγησε στη φούσκα των ακινήτων. Πλέον όμως, η αγορά ακινήτων δε φτάνει για να απορροφήσει την υπερβάλλουσα ρευστότητα, οπότε αναζητούνται νέες επενδυτικές διέξοδοι.
Ο κ. Δάντης τονίζει «γενικώς το σύστημα είναι υπερφορτωμένο και συντηρείται έτσι, ώστε να μη διαταραχθούν οι ισορροπίες. Αν όμως, κάποια στιγμή, αρχίσει η πτώση, τότε αυτή θα είναι εξαιρετικά βίαιη και ισοπεδωτική, δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Όλα τα... ποτήρια του επενδυτικού συστήματος είναι γεμάτα, ξεχειλισμένα», τονίζει με έμφαση ο αναλυτής.
Σε χαμηλά... 5.000 ετών τα επιτόκια!
Συνεχίζοντας ο κ. Δάντης τονίζει ότι «σε πρόσφατη ανάλυσή της η ΜLynch είχε αναφερθεί, ανάμεσα σε άλλα και στα επίπεδα των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων (short term rates), σημειώνοντας πως είναι στα χαμηλά... 5000 ετών με ανάλογη εικόνα και για το επίπεδο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων (long term rates).
Ενώ οι Κεντρικές Τράπεζες αγόρασαν και εταιρικά ομόλογα, όπως η ΕΚΤ με το πρόγραμμα CSPP, (corporate bond buying program) από τον Ιούνιο του 2016! Μάλιστα το 15% των Ευρωπαϊκών εταιρικών ομολόγων έχει αρνητικό επιτόκιο!
Στην Κίνα η κυβέρνηση επέτρεψε τον Μάρτιο του 2016, 1 τρισ. γουάν (περίπου 165 δισ. δολάρια) κρατικού χρέους να μετατραπεί σε κρατικά ομόλογα LGB (Local Government Bonds) και ολόκληρο το 2016 συνολικά 7 τρισ. γουάν μετατράπηκαν σε ομόλογα LGB!
Όλα αυτά όταν το 2016 η ζήτηση για Κινεζικά ομόλογα ήταν πολύ έντονη, η δε κυβέρνηση χαλάρωσε τον Ιούλιο του 2016 τις προϋποθέσεις εισαγωγής των ομολόγων στην αγορά προς διαπραγμάτευση ενώ επιτράπηκαν και οι αγορές μετοχών από τα εγχώρια νοικοκυριά με την χρήση δανεικών...
Στην δε Ιαπωνία, οι επενδυτές επενδύουν μαζικά σε ξένα ομόλογα και μάλιστα την 2ετία 2016-2017 έφτασαν επίπεδα ρεκόρ.
Το σημαντικότερο; Ο πρώην Διοικητής της Fed, Alan Greenspan σε συνέντευξή του στο CNBC τον Αύγουστο προειδοποίησε πως η περίοδος των χαμηλών επιτοκίων την οποία χαρακτήρισε "abnormal" δηλαδή μη-φυσιολογική, ολοκληρώθηκε και μαζί της θα ολοκληρωθεί και η bull market 30 ετών (!) των περιουσιακών στοιχείων (assets) σταθερού εισοδήματος.
Ο ίδιος τότε συμπλήρωσε ότι «η αγορά ομολόγων είναι στα πρόθυρα κραχ». Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν θα «σκάσει» η φούσκα των ομολόγων αλλά το πότε, τονίζει ο κ. Δάντης.
