Ριζικός εκσυγχρονισμός και ψηφιακή παρακολούθηση για χιλιάδες ανενεργές περιουσίες. Αυτό φέρνει το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών που έχει πλέον τεθεί σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση.
Το νέο πλαίσιο φέρνει νέα δεδομένα τις σχολάζουσες κληρονομιές, τις κοινωφελείς περιουσίες και τα ιδρύματα και φιλοδοξεί να αναμορφώσει πλήρως το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα ώστε να λυθούν διαχρονικά προβλήματα αδιαφάνειας, γραφειοκρατίας και αδράνειας.
Το νέο πλαίσιο έρχεται να αντικαταστήσει έναν νόμο που, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, δημιούργησε σοβαρά λειτουργικά αδιέξοδα και οδήγησε σε συσσώρευση χιλιάδων ανενεργών ή κακώς διαχειριζομένων περιουσιών.
Η μεταρρύθμιση στοχεύει σε ένα ενιαίο, σύγχρονο και απολύτως διαφανές σύστημα εποπτείας που θα διασφαλίζει τη βούληση των διαθέτων και θα επιτρέπει καλύτερη αξιοποίηση του σημαντικού κοινωφελούς πλούτου της χώρας.
Οι βασικοί άξονες της μεταρρύθμισης προβλέπουν τη θέσπιση μια σειρά εργαλείων που αλλάζουν πλήρως το τοπίο.
Αναλυτικά, θεσπίζεται:
1. Ενιαίο Ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών
Για πρώτη φορά συγκροτείται κεντρικό ψηφιακό μητρώο, στο οποίο θα καταγράφονται όλες οι πράξεις διαχείρισης – από μισθώσεις και επενδύσεις έως υποτροφίες και οικονομικές καταστάσεις.
Με την ανάρτηση να αποτελεί προϋπόθεση νομιμότητας, οι διοικήσεις υποχρεώνονται σε πλήρη λογοδοσία, ενώ τα στοιχεία θα είναι προσβάσιμα στους πολίτες. Η νέα βάση δεδομένων αντικαθιστά τα επτά διάσπαρτα μητρώα που λειτουργούσαν μέχρι σήμερα και τα οποία είχαν οδηγήσει σε κατακερματισμένη και ελλιπή καταγραφή.
2. Ψηφιακή πλατφόρμα «e-diadoxi»
Δημιουργείται ενιαίο σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης των σχολαζουσών κληρονομιών. Η μεγάλη τομή είναι ότι καταργείται η ανάγκη δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου. Η διαδικασία αντικαθίσταται από διοικητικό μηχανισμό, ταχύτερο και ασφαλέστερο, με πλήρη διαλειτουργικότητα με μητρώα όπως το Μητρώο Πολιτών και το Μητρώο Διαθηκών.
3. Νέο Ίδρυμα Διαχείρισης και Εκκαθάρισης Κληρονομιών (Ι.Δ.Ε.Κ.Α.Κ.Π.)
Συστήνεται ευέλικτο Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που αναλαμβάνει την εποπτεία και εκκαθάριση περιουσιών υπό αδράνεια, καθώς και τον ρόλο κηδεμόνα ή εκτελεστή σε περιπτώσεις έλλειψης.
Με κεντρικό έλεγχο και ψηφιακά εργαλεία, θα μπορεί να παρεμβαίνει άμεσα σε ιδρύματα που έχουν αδρανή δραστηριότητα και να αποτρέπει περαιτέρω απαξίωση περιουσιακών στοιχείων.
Φορολογικές ρυθμίσεις και κίνητρα
Το νομοσχέδιο θεσπίζει επίσης ενιαίο πλαίσιο φορολογικής μεταχείρισης, με απαλλαγές:- στον φόρο εισοδήματος για τα ενεργά και καταχωρισμένα στο μητρώο ιδρύματα,
- στον φόρο κληρονομιάς και δωρεών για κοινωφελείς περιουσίες,
- διευκρινίσεις ως προς τη μη δημιουργία φορολογικής έδρας στην Ελλάδα για αλλοδαπά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στη χώρα.
Τα προβλήματα του προηγούμενου καθεστώτος
Σύμφωνα με στελέχη του ΥΠΟΙΚ η εφαρμογή του Ν. 4182/2013 είχε ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό πληροφοριών σε διαφορετικά μητρώα και έλλειψη ενιαίας εικόνας για κάθε περιουσία αλλά και την αδράνεια δεκάδων ετών, με περιουσίες που δεν αξιοποιούνταν και υποβαθμίζονταν, χωρίς μηχανισμό επανενεργοποίησης.
Παράλληλα, το υφιστάμενο πλαίσιο προκαλεί δυσλειτουργίες στην εκκαθάριση, λόγω συνεχών παραιτήσεων εκτελεστών και κηδεμόνων. Πρόκειται, όπως σημειώνουν ίδια στελέχη, για ένα χρονοβόρο και ανεφάρμοστο σύστημα προληπτικών ελέγχων, που οδηγούσε σε μεγάλες καθυστερήσεις χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η νέα μεταρρύθμιση έρχεται να καλύψει αυτά τα κενά με ψηφιοποίηση, ενιαίες διαδικασίες και αυστηρό έλεγχο. Η διαβούλευση θα παραμείνει ανοικτή έως την 1η Δεκεμβρίου.
