Η Παγκόσμια Εβδομάδα Γλαυκώματος αποτελεί μία σημαντική ετήσια πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Γλαυκώματος με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού για τις συνέπειες της ύπουλης αυτής νόσου στην οπτική λειτουργία και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 80 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο έπασχαν από γλαύκωμα το 2020, και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 111 εκατομμύρια το 2040. Επιπροσθέτως, 3,5% των ανθρώπων ηλικίας 40-80 ετών έχουν γλαύκωμα, με τη νόσο να αποτελεί τη συχνότερη αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι έχουν γλαύκωμα περί των 300 χιλιάδων συμπολιτών μας, εκ των οποίων οι μισοί περίπου δεν το γνωρίζουν!
Το γλαύκωμα είναι μία προοδευτική πάθηση του οπτικού νεύρου, του “καλωδίου” δηλαδή που ενώνει το μάτι με τον εγκέφαλο, η οποία τις περισσότερες φορές σχετίζεται με υψηλή πίεση στα μάτια (ενδοφθάλμια πίεση). Στα πρώτα στάδια της νόσου, είναι πολύ δύσκολο για τον/την ασθενή να καταλάβει ότι έχει την ασθένεια καθώς δεν υπάρχουν ευδιάκριτα συμπτώματα όπως πόνος ή θολή όραση. Συνέπεια αυτού είναι να μην υπάρχει εμφανής ανάγκη επίσκεψης στον οφθαλμίατρο και η νόσος να παραμένει αδιάγνωστη μέχρι να προχωρήσει πολύ. Επειδή, λοιπόν, το ποιος/ποια θα τυφλωθεί τελικά εξαρτάται από το πόσο αργά θα διαγνωσθεί, που με τη σειρά του εξαρτάται από πόσο συχνά επισκέπτεται τον οφθαλμίατρο, είναι εύλογη η ανάγκη για έγκαιρη εξέταση, διάγνωση και θεραπεία. Με άλλα λόγια, η ΠΡΟΛΗΨΗ είναι ζωτικής σημασίας, αφού αν η θεραπεία ξεκινήσει νωρίς, η απώλεια όρασης μπορεί να αποφευχθεί.
Η διάγνωση του γλαυκώματος γίνεται κατόπιν λεπτομερούς οφθαλμολογικής εξέτασης όπου ελέγχεται τόσο η δομή όσο και η λειτουργία του οπτικού νεύρου, σε συνάρτηση πάντα με την ενδοφθάλμια πίεση. Γίνεται χρήση εξειδικευμένων μηχανημάτων που μετρούν το οπτικό πεδίο και το πάχος των νευρικών ινών που απαρτίζουν το οπτικό νεύρο, και όλα τα αποτελέσματα είναι καλό να αξιολογούνται από ειδικούς γλαυκωματολόγους. Παράλληλα, ο γενικός οφθαλμίατρος μπορεί, κατά τη διάρκεια τακτικού check-up, να θέσει την υποψία ύπαρξης γλαυκώματος, και ο ρόλος του είναι κρίσιμος τόσο για την έγκαιρη παραπομπή του ασθενούς όσο και την μετέπειτα παρακολούθησή του.
H ελάττωση της ενδοφθάλμιας πίεσης παραμένει μέχρι σήμερα ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του γλαυκώματος. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε αντιγλαυκωματικές σταγόνες, λέιζερ ή χειρουργείο. Παραδοσιακά, οι σταγόνες αποτελούσαν την πρώτη γραμμή θεραπείας, ακολουθούμενες από το λέιζερ, ενώ το χειρουργείο ήταν η ύστατη λύση όταν όλα τα προηγούμενα είχαν αποτύχει. Καθώς όμως δίνεται ολοένα περισσότερη βάση στις επιπτώσεις που έχει η φαρμακευτική θεραπεία στην ποιότητα ζωής των ασθενών, με την εφ' όρου ζωής ενστάλαξη, πολλές φορές ερεθιστικών για τα μάτια, σταγόνων να είναι συχνά δυσβάσταχτη, γεννάται σταδιακά ανάγκη για αλλαγή του θεραπευτικού μας αλγόριθμου. Επιπλέον, η φαρμακευτική θεραπεία προϋποθέτει τη συνεργασία των ασθενών, οι οποίοι καλούνται να τηρούν ευλαβικά ένα αυστηρό καθημερινό πρόγραμμα ενστάλαξης κολλυρίων, το οποίο δύσκολα ακολουθείται επακριβώς. Μάλιστα, τα ποσοστά ελλιπούς συμμόρφωσης με τη θεραπεία αγγίζουν το 50%. Για να είμαστε λοιπόν αποτελεσματικοί χρειαζόμαστε περισσότερο αυτόνομες θεραπείες.
Χάρη τόσο σε νέα επιστημονικά δεδομένα για το λέιζερ (SLT) όσο και στην ανάπτυξη νέων τεχνικών και τεχνολογιών που συνολικά αποκαλούμε ελάχιστα επεμβατικές πράξεις γλαυκώματος (MIGS), μπορούμε πλέον να επεμβαίνουμε με ασφάλεια νωρίτερα στην πορεία της νόσου και να μειώνουμε τον αριθμό και τη συχνότητα χρήσης των αντιγλαυκωματικών κολλυρίων. Πολλές φορές μάλιστα, μπορούμε να χαρίσουμε στους ασθενείς μας αρκετά χρόνια χωρίς ανάγκη για σταγόνες. Και ενώ αυτές οι νέες επιλογές στη φαρέτρα μας απευθύνονται κυρίως σε ήπια γλαυκώματα που έχουν πρόσφατα διαγνωσθεί, ένα καινούργιο ένθεμα, στην ελληνική αγορά, έρχεται να δώσει λύσεις στην αντιμετώπιση μετρίων και προχωρημένων γλαυκωμάτων τα οποία ενώ βρίσκονται σε πολυετή αγωγή με κολλύρια, χειροτερεύουν. Πρόκειται για ένα εμφύτευμα ζελατίνης το οποίο χάρη σε μία εκλεπτυσμένη τεχνική τοποθέτησης, ελαττώνει την ενδοφθάλμια πίεση με πιο ασφαλή τρόπο και παρόμοια αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με τα κλασικά χειρουργεία γλαυκώματος, που παραμένουν, βέβαια, η καλύτερη λύση για σοβαρά γλαυκώματα όπου στοχεύουμε σε πολύ χαμηλές πιέσεις. Είμαστε δηλαδή στην ευχάριστη θέση να έχουμε πλέον και στην Ελλάδα ποικιλία θεραπευτικών επιλογών ώστε να διαλέξουμε την πιο ενδεδειγμένη λύση για κάθε ασθενή μας ξεχωριστά.
Η συμβουλή μου προς όλους σας; Ρωτήστε για να ενημερωθείτε. “Τι σημαίνει να ζω με γλαύκωμα;” “Πώς μπορώ να το προλάβω;” “Τι νέο υπάρχει για μένα που έχω ήδη γλαύκωμα;” – Ρωτήστε τον φίλο ή τον συγγενή σας με γλαύκωμα, μα πάνω απ’ όλους τον οφθαλμίατρό σας!
Δημήτριος Τσουκανάς MD, FEBO
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Υποεξειδικευμένος στο Γλαύκωμα
Precision Ophthalmology Kifissia
