Ανεκμετάλλευτα παραμένουν 13,2 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014 - 2020, γεγονός που στερεί πολύτιμους πόρους από τις επιχειρήσεις που τα χρειάζονται, όπως αναφέρει μελέτη της διαΝΕΟσις. Και αυτό καθώς σύμφωνα με τη μελέτη η Ελλάδα έχει απορροφήσει 23,8 δισ. ευρώ, αλλά η πραγματική εκτέλεση του προγράμματος περιορίζεται μόλις στα 10,5 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με την διαΝΕΟσις, υπάρχει σημαντική καθυστέρηση που εμφανίζεται στην εκτέλεση όλων των προγραμμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο αντίστοιχο χρονικό σημείο του πρώτου ΕΣΠΑ: τρία έτη πριν από την τελική του λήξη, το 2012, η εκτέλεση βρισκόταν σε σαφώς καλύτερο επίπεδο (περίπου στο 49%). Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται αφενός στην ένταξη κάποιων έργων με πολύ μεγάλη αισιοδοξία ως προς τον χρόνο ολοκλήρωσής τους (όπως η τέταρτη γραμμή του μετρό της Αθήνας), και αφετέρου στην απρόσμενα αργή υλοποίηση κάποιων άλλων παρεμβάσεων.
Η διαΝΕΟσις εντοπίζει στις αδυναμίες του ΕΣΠΑ τον πολύ μεγάλο κατακερματισμό του σε πολλά μικρά έργα, κάτι που αυξάνει τις δυσχέρειες και τον όγκο των διαγωνιστικών και ελεγκτικών διαδικασιών, αλλά και δημιουργεί συνθήκες επώασης αδιαφάνειας και διαφθοράς.
Ένα ακόμα διαχρονικό πρόβλημα του ΕΣΠΑ στη χώρα μας, το οποίο προκύπτει και από τον παραπάνω κατακερματισμό, είναι η έλλειψη στρατηγικού στόχου. Εξαιτίας της λανθασμένης επιδίωξης να είναι όσο το δυνατόν περισσότεροι οι δικαιούχοι και οι άμεσα ωφελημένοι, γίνεται προσπάθεια να χρηματοδοτηθούν λίγο-πολύ οριζοντίως όλοι οι κλάδοι της οικονομίας.
Το ιδανικό, σύμφωνα με την έρευνα της διαΝΕΟσις, θα ήταν η δομή του ΕΣΠΑ, όπως προκύπτει ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να αναθεωρηθεί ριζικά, να απλοποιηθεί και να εκσυγχρονιστεί. Αυτό, όμως, δεν φαντάζει ιδιαίτερα πιθανό. Επομένως, απομένει στην εγχώρια διαχείριση του ΕΣΠΑ το να βρεθεί η κατανομή εκείνη που θα απαλύνει τις εγγενείς δυσλειτουργίες του, καταλήγει η διαΝΕΟσις.
