«Δία και σεβαστή Διώνη, θα μείνω χήρα σύντομα;» Αιώνες μετά από τότε που η άγνωστη γυναίκα ρωτούσε το Μαντείο της Δωδώνης, το ερώτημά της, αποτυπωμένο σε φύλλο μολύβδου -το πιο εύκολο υλικό για να γράψεις, σε μια εποχή που δεν είχε εφευρεθεί το χαρτί- δεν μπορεί παρά να φέρνει μια ελαφρά απορία ως προς το τι επακολούθησε. Πάντως, ανεξάρτητα από την απάντηση που της έδωσαν οι ιερείς, την οποία δεν γνωρίζουμε, η γυναίκα προφανώς έμεινε ευχαριστημένη από τη μαντεία, διότι επανέρχεται και ρωτά: θα είναι μονιασμένα τα παιδιά μου; Κι εγώ, θα ξαναπαντρευτώ;
Πέντε χιλιάδες ανάλογα ερωτήματα σώθηκαν και έφτασαν ως εμάς με τις ανασκαφές στη Δωδώνη. Ερωτήματα που δείχνουν πόσο ανθρώπινοι ήταν οι αρχαίοι, όπως λέει ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής. Και πόσο κοντινοί μας. Θα μπορούσαν να είναι ο γείτονας, ο φίλος, ο διπλανός μας στη δουλειά.
Ο κ. Παντερμαλής, συνοδευόμενος από τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίων Κωνσταντίνο Σουέρεφ ξενάγησε το μεσημέρι τους δημοσιογράφους στις αίθουσες των περιοδικών εκθέσεων, όπου στήνεται η έκθεση «Δωδώνη. Το μαντείο των ήχων» γύρω από μια «ιδεατή» βελανιδιά, με οκτώ χιλιάδες ψεύτικα φύλλα. Η μεγάλη, ιερή δρυς της Δωδώνης έχει πάψει να υπάρχει εδώ και αιώνες, καθώς το μαντείο, το αρχαιότερο της Ελλάδας, που λειτουργούσε από τα μυκηναϊκά χρόνια, έκλεισε τον 3ο αι. μ.Χ. Ωστόσο, ήταν το κυρίαρχο στοιχείο, αφού με τους ήχους των κλαδιών και των φύλλων της οι ιερείς λάμβαναν τον χρησμό. Έτσι, έπρεπε με κάποιο τρόπο να αναπαρασταθεί (οι ήχοι προέρχονταν και από άλλες πηγές, όπως το τρεχούμενο νερό, τους χάλκινους λέβητες και τα περιστέρια). Ζητήθηκε από το υπουργείο Γεωργίας να μεταφερθεί δρυς που έπρεπε να κοπεί, αλλά ήταν μικρή- μόλις 30 εκατοστά διάμετρο θα είχε ο κορμός. Έτσι, στήθηκε ένα σημειακό δέντρο, γύρω από κολώνα του μουσείου.
Μέσω βίντεο επίσης, θα παρουσιάζεται η φύση, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την αρχαία Ελλάδα, όπως τονίζει επανειλημμένα ο κ. Παντερμαλής.
Η έκθεση εγκαινιάζεται την ερχόμενη Δευτέρα, ημέρα των γενεθλίων του Μουσείου, που μετρά 9,5 εκατομμύρια επισκέπτες στα 7 χρόνια λειτουργίας του. Εξήντα μολύβδινες πινακίδες με ερωτήματα προς τον Δία και την τοπική του σύζυγο Διώνη, μικρά χάλκινα αριστουργήματα από το Μουσείο Ιωαννίνων και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ψηφιακές εφαρμογές (τάμπλετ που προβάλλουν μεγεθυμένη την εικόνα των λεπτεπίλεπτων έργων τέχνης τα οποία δεν ξεπερνούν σε ύψος τα λίγα εκατοστά) και ήχοι, όλα μάς μεταφέρουν νοερά στον χώρο του Μαντείου.
«Δεν υπάρχει κανένα μεγάλο εύρημα σε αυτή την έκθεση, όλα είναι μικρά και σπουδαία» τονίζει με καμάρι ο κ. Παντερμαλής. «Από τα μυστήρια της Σαμοθράκης, (η προηγούμενη έκθεση) περνάμε στις μαντικές ικανότητες της Δωδώνης» επισημαίνει. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 10 Ιανουαρίου 2017. Σκοπός της είναι να κάνει ευρύτερα γνωστό το παλαιότερο ελληνικό μαντείο, να δείξει τον τρόπο λειτουργίας, τον ρόλο και τη σημασία του στον αρχαίο κόσμο αλλά και να αναδείξει την ανάγκη του ανθρώπου να προβλέπει το μέλλον.
Ο κ. Κ. Σουέρεφ αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα των έργων αναστήλωσης συντήρησης και ανάδειξης, που θα επιτρέψουν στη Δωδώνη να ζήσει μερικούς αιώνες ακόμη. Το μεγάλο πρόβλημα της περιοχής είναι ο τοπικός λίθος που τον χειμώνα εκρήγνυται λόγω παγετού και κάνει την πέτρα κομμάτια. Όπως είπε, έχουν γίνει έργα στο πλαίσιο του Γ' ΚΠΣ και του ΕΣΠΑ και αναμένονται κι άλλα στο νέο ΕΣΠΑ.
Η αφήγηση της έκθεσης ξεκινάει με τη Δωδώνη της ύστερης εποχής του χαλκού. Πήλινα και χάλκινα αντικείμενα αναδεικνύουν την ταυτότητα των πρώτων κατοίκων, την αρχέγονη λατρεία της Μητέρας Γης και την καθιέρωση της λατρείας του Διός. Στη συνέχεια, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο Δία και την κυρίαρχη παρουσία του στο ιερό. Κεντρικό θέμα είναι η μαντική βελανιδιά που με το θρόισμα των φύλλων της απαντούσε στα αγωνιώδη ερωτήματα των ανθρώπων για τα μελλούμενα.
Στις ανασκαφές της Δωδώνης ήρθαν στο φως μερικές χιλιάδες ερωτήματα των επισκεπτών του ιερού χαραγμένα σε μολύβδινα ελάσματα.
Από τα αναθήματα στο ιερό εκτίθενται τμήματα από χάλκινους ανδριάντες, επωμίδες, τελαμώνες, ξίφη, αφιερώματα αυτών που ωφελήθηκαν ή ζητούσαν τη βοήθεια των θεών.
Επιπλέον, μέσα από χαρακτηριστικά νομίσματα, τονίζεται και ο πολιτικός χαρακτήρας του μαντείου καθώς και η σχέση του με τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου. Τέλος, δύο εκθέματα από το Μουσείο Ακρόπολης παρουσιάζουν τις σχέσεις της Δωδώνης με την Αθήνα.
Για την έκθεση εργάστηκαν, ανάμεσα σε άλλους, η αρχαιολόγος Σταματία Ελευθεράτου, οι συντηρητές Δημήτρης Μαραζιώτης και Κωνσταντίνος Βασιλειάδης, ο Κ. Αρβανιτάκης κ.α.
Πραγματοποιείται σε συνεργασία του Μουσείου Ακρόπολης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων. Τα εκθέματα προέρχονται από το Μουσείο Ιωαννίνων και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, (Συλλογή Καραπάνου. Στην συλλογή αυτή είχαν συγκεντρωθεί ευρήματα από ανασκαφές στην υπό οθωμανική κατοχή Ηπειρο. Πρώτη φορά συναντώνται με τα ευρήματα του μουσείου Ιωαννίνων σε ανασκαφές μετά την απελευθέρωση).
Στο εστιατόριο του Μουσείου θα προσφέρονται γιαννιώτικα εδέσματα σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης.
Αντιγόνη Καρατάσου
