Στάδιο κατασκευής του Φράγματος Μαραθώνα, 1927
Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ
Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν πως το Φράγμα του Μαραθώνα είναι το μοναδικό φράγμα στον κόσμο που είναι εξ ολοκλήρου επενδυμένο με Πεντελικό μάρμαρο, το... λευκότερο μάρμαρο στον κόσμο, σαν αυτό δηλαδή με το οποίο κατασκευάστηκε ο Παρθενώνας;
Πόσοι γνωρίζουν ότι η Σήραγγα Μπογιατίου, που είναι το μεγαλύτερο και πολυπλοκότερο έργο που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της υδροδότησης της Αττικής, χρειάστηκε μόλις 4,5 χρόνια κατασκευής αντί για 8, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί; Και μάλιστα πριν από 90 χρόνια, όταν οι εργασίες δεν λάμβαναν χώρα με τα υπερσύγχρονα σκαφτικά εργαλεία, τους γερανούς και τα ρομποτικά συστήματα, αλλά στην αιχμή του δόρατος ήταν... φτυάρια, κασμάδες, τσάπες και (περισσότερη) χειρωνακτική εργασία;
Το Φράγμα του Μαραθώνα, η κατασκευή της σήραγγας Μπογιατίου, των διυλιστηρίων και του πρώτου εκτεταμένου δικτύου ύδρευσης, αποτελούν έργα τεράστιας σημασίας, που σηματοδότησαν την εποχή του Μεσοπολέμου και έδωσαν λύση στο τεράστιο πρόβλημα υδροδότησης της πόλης των Αθηνών, του Πειραιά και των περιχώρων.
Το Φράγμα του Μαραθώνα έχει ύψος 54 μέτρα, μήκος 285 μέτρα και εσωτερικά αποτελείται από σκυρόδεμα, το οποίο είναι φτιαγμένο με θραύσματα μαρμάρου, τσιμέντο και ηφαιστειακή τέφρα. Μπορεί να έχουν περάσει εννέα δεκαετίες από την ολοκλήρωση των σπουδαίων έργων κατασκευής του Φράγματος και της Τεχνητής Λίμνης του Μαραθώνα (1929-2019) όμως η γνώση των δυσκολιών, των συνθηκών κατασκευής, αλλά και των τεχνικών λεπτομερειών, συνεχίζει να εντυπωσιάζει και γιατί όχι, να... εμπνέει για σημερινές υπερβάσεις.
Γιατί εκείνα τα έργα, ήταν πρωτοποριακές υπερβάσεις και τεχνολογικά επιτεύγματα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1926, ολοκληρώθηκαν το 1929, αλλά η πλήρης ύδρευση της πόλης άρχισε το 1931. Εκείνο το μεγάλο έργο που έδωσε ζωή στην Αθήνα του Μεσοπολέμου χρηματοδοτήθηκε με έκδοση ομολογιακού δανείου 10 εκατ. δολαρίων.
Για την κατασκευή του φράγματος, εργάστηκαν περισσότεροι από 3.000 ανειδίκευτοι εργάτες, δεκάδες Έλληνες μηχανικοί και περίπου 30 Αμερικανοί επιστήμονες και εμπειροτέχνες, όπως προέβλεπε και σύμβαση που υπέγραψε το ελληνικό κράτος με την αμερικανική εταιρεία Ulen. Τα έργα επόπτευε κατασκευαστικά η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Υδάτων.
Όλο αυτό το συναρπαστικό ιστορικό ξεδιπλώνει η καταπληκτική έκθεση που διοργανώνει η ΕΥΔΑΠ με τίτλο «Η Μεγάλη Πρόκληση: 90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα». Μια έκθεση πρωτοποριακή, που συνδυάζει την ιστορία, τη λαογραφία, την τέχνη και τη... μυσταγωγία στο παρελθόν.
Η έκθεση λαμβάνει χώρα στο «Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254, Ταύρος), ενώ η ΕΥΔΑΠ για πρώτη φορά εκθέτει τεκμήρια του Ιστορικού της Αρχείου προσφέροντας στο κοινό ένα μαγικό ταξίδι στο παρελθόν με υλικό που ουδέποτε έχει δημοσιευτεί ξανά.
Στην έκθεση φωτίζονται άγνωστες πτυχές μια συναρπαστικής ιστορίας που πολλοί Αθηναίοι κι όχι μόνο δεν γνωρίζουν. Δηλαδή το πως έπιναν νερό οι Αθηναίοι πριν από το Φράγμα του Μαραθώνα, πώς ήταν υδροδοτική κατάσταση της Αθήνας από τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους, ποια ήταν η εταιρεία ULEN και η σύμβαση με το ελληνικό κράτος, ποιος ήταν ο κύριος ULEN.
Επίσης οι επισκέπτες θα ενημερωθούν για την κατασκευή της Σήραγγας Μπογιατίου, τις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού, και το δίκτυο διανομής νερού στην πόλη, για τη σημασία του λιμανιού της Χαλκίδας, του σταθμού άντλησης θαλάσσιου ύδατος στο Φάληρο και του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού στο Καστρί καθώς και για την καθημερινή ζωή στον οικισμό που είχε δημιουργηθεί δίπλα στο Φράγμα.
Όπως τόνισε και ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης «πρόκειται για έργο που συμβολίζει κάτι πιο ουσιαστικό που είναι η κινητοποίηση και η από κοινού δράση της πολιτείας και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για να γίνει αυτό το σπουδαίο επίτευγμα για την εποχή του».
Σημειώνεται ότι η έκθεση αρχικά ολοκληρώνονταν στις τέλη Φλεβάρη 2020, όμως η ΕΥΔΑΠ, λόγω της μεγάλης προσέλευσης του έντονου ενδιαφέροντος του κοινού αποφάσισε να δώσει παράταση έως τις 29 Μαρτίου 2020.
Μέσα από το σπάνιο αρχειακό υλικό της έκθεσης, διαπιστώνει κανείς πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατασκευή του φράγματος στην εκβολή των χειμάρρων Χαράδρου και Βαρνάβα και της λίμνης του Μαραθώνα όπως και των επιμέρους εργολαβιών που πλαισίωναν το έργο.
Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα, 1929
Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ
Τι περιλαμβάνει η Έκθεση
- Φωτογραφικό υλικό (σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση).
- Αρχιτεκτονικά Σχέδια και Χάρτες (σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση).
- Εγγραφα τεκμήρια (Συμβάσεις, επιστολές και άλλα επίσημα έγγραφα, βιβλία)
- Αντικείμενα, όπως εργαλεία χρήσης της κατασκευής και της καθημερινής ζωής του Φράγματος στα τέλη της δεκαετίας του 1020.
- Τρισδιάστατη αναπαράσταση της κατασκευής του Φράγματος του Μαραθώνα.
- Κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής με πλάνα από τις φάσεις του εργοταξίου του Φράγματος του Μαραθώνα.
Στο ξεκίνημα της έκθεσης, έχει σχεδιαστεί ένα διαδραστικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα /παιχνίδι για τους μικρούς μας φίλους. Μία διαδραστική κατασκευή, 20 εργαλεία και έναν ήρωα, άπειρες ΦΡΑΓΜΑτικές ιστορίες για να φτάσει το νερό στο ποτήρι. Ένας εναλλακτικός τρόπος συμμετοχής των παιδιών στην Έκθεση, με τον οποίο ανακαλύπτουν και συλλέγουν στοιχεία εστιάζοντας σε ό,τι τους κάνει εντύπωση, ώστε να αφηγηθούν στη συνέχεια τις δικές τους μοναδικές ΦΡΑΓΜΑτικές ιστορίες.
Πρόκειται για έναν ευρηματικό και εναλλακτικό τρόπο συμμετοχής των παιδιών, με στόχο να κατανοήσουν με εύληπτο και βιωματικό τρόπο τη σπουδαιότητα του νερού στη ζωή μας, αλλά και του ρόλου της ΕΥΔΑΠ στη διαδρομή του νερού μέχρι τη βρύση του σπιτιού μας.
Η είσοδος είναι ελεύθερη στο ευρύ κοινό, ενώ η επιμέλεια της Έκθεσης ανήκει στην κα Ερατώ Κουτσουδάκη.
Ώρες και ημέρες λειτουργίας Έκθεσης:
Δευτέρα Κλειστά
Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη 9:00-13:30
Παρασκευή 9:00-20:00
Σάββατο 11:00-16:00
Κυριακή 10:00-18:00
Το Ιστορικό αρχείο ΕΥΔΑΠ: Μνήμη
Στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ διασώζονται ποικίλης μορφής τεκμήρια, τα οποία αποτυπώνουν την πολυετή ιστορία και διαδοχική λειτουργία της Εταιρείας (μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Υδάτων των Πόλεων Αθηνών-Πειραιώς και Περιχώρων και του Οργανισμού Αποχετεύσεως Πρωτευούσης), καθώς και τη σχέση της εξέλιξης του υδροδοτικού και αποχετευτικού συστήματος με την ανάπτυξη της Αθηναϊκής κοινωνίας.
Το 2016 συστάθηκε η Υπηρεσία Εταιρικής Υπευθυνότητας & Ιστορικού Αρχείου η οποία είναι αρμόδια για τη συγκέντρωση, φύλαξη, διαχείριση και αξιοποίηση (καταγραφή, τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση βάσει διεθνών προτύπων, δημιουργία κατάλληλων συνθηκών διατήρησης) του Ιστορικού Αρχειακού Υλικού της ΕΥΔΑΠ. Υπάγεται στη Διεύθυνση Επικοινωνίας & Εταιρικών Σχέσεων.
Το έργο του Ιστορικού Αρχείου εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων του Δικτύου Πολιτισμού της ΕΥΔΑΠ. Το Δίκτυο Πολιτισμού εκφράζει την ευρύτερη προσπάθεια της ΕΥΔΑΠ, για την ανάπτυξη μίας ενιαίας πολιτιστικής ταυτότητας και πολιτικής, με στόχο την παραγωγή δράσεων που προάγουν την ιστορία της και τροφοδοτούν με εκπαιδευτικές και πολιτιστικές παροχές το δίκτυο της κοινωνίας.
Η ορθή διαχείριση του αρχειακού υλικού ιστορικής σημασίας αποτελεί εργαλείο για τη μελέτη της ιστορίας της Ελλάδας, την εύκολη πρόσβαση στη γνώση και την αξιοποίηση του. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΥΔΑΠ διαθέτει «Πολιτική Διαχείρισης Ιστορικού Αρχείου», στην οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται και οι διαδικασίες διαχείρισης, απόκτησης και πρόσβασης του κοινού σε αυτό.
Για περισσότερες πληροφορίες ακολουθήστε την ΕΥΔΑΠ στα social media: Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn, YouTube κι επισκεφτείτε το www.eydap.gr
