Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιφέρει τεράστιο πλήγμα τη ρωσική οικονομία, ενώ οι διαδοχικές κυρώσεις που επιβάλλει η Δύση προκαλούν μεγάλα οικονομικά ρήγματα και… σπρώχνουν τη Ρωσία σε βαθιά ύφεση και μακρά κρίση.
Χθες, στον απόηχο των φρικιαστικών εικόνων από την Μπούκα, η Κομισιόν πρότεινε νέες κυρώσεις, όπως την απαγόρευση αγοράς ρωσικού άνθρακα και των ρωσικών πλοίων να εισέρχονται σε λιμάνια της ΕΕ, ενώ στο τραπέζι βρίσκεται και η απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου.
Η Ρωσία αποκόβεται όλο και περισσότερο από την παγκόσμια αγορά και ενώ οι επιπτώσεις των κυρώσεων θα είναι σοβαρές και για την Ευρώπη, η ρωσική οικονομία οδεύει σε πρωτοφανή κρίση, μεγαλύτερη και από του 1998 όταν το ρωσικό δημόσιο χρεοκόπησε.
Η JPMorgan εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 35% στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, ενώ η Capital Economics προβλέπει ότι η πτώση του ΑΕΠ από το υψηλότερο ως το χαμηλότερο σημείο θα είναι της τάξης του 18% φέτος. Συγκριτικά, το 1998 η αντίστοιχη πτώση διαμορφώθηκε περίπου στο 10%, κατά την παγκόσμια κρίση του 2008 στο 11% και κατά την πανδημία στο 9%.
Ο Πούτιν δείχνει να επιλέγει τη στροφή της ρωσικής οικονομίας προς μία κλειστή αγορά με συγκεκριμένους εταίρους-συμμάχους. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για συνολική συρρίκνωση του ρωσικού ΑΕΠ κατά 12%-15% το 2022 και εκτίναξη του πληθωρισμού άνω του 23% και οι φόβοι για στάση πληρωμών παραμένουν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τιμές καταναλωτή στη Ρωσία αυξάνονται κατά 2% κάθε εβδομάδα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες και για να σταματήσει ο καλπασμός του πληθωρισμού η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας προχώρησε στην αύξηση των επιτοκίων στο 20%.
Σύμφωνα με την Capital Economics, οι χορηγήσεις δανείων θα μειωθούν δραματικά, η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα θα παγώσει και οι κυρώσεις της Δύσης θα προκαλέσουν την κατάρρευση των εξαγωγών και των εισαγωγών.
Αρκεί να πούμε ότι πριν ανακοινωθούν οι νέες κυρώσεις, η JPMorgan εκτιμούσε ότι οι εξαγωγές θα μειωθούν κατά 13%, η εγχώρια ζήτηση κατά 10% και οι εισαγωγές κατά περίπου 30%.
Η ύφεση μπορεί να είναι ακόμη πιο βαθιά και τα επόμενα χρόνια οι συνθήκες θα είναι ιδιαίτερα δύσκολες. Για του χρόνου προβλέπεται ένα νέο δωδεκάμηνο ύφεσης και στη συνέχεια η αναπτυξιακή δυναμική της ρωσικής οικονομίας θα περιοριστεί στο 1% μακροπρόθεσμα.
Ακόμη και αν υπάρξει σύντομα συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, οι κυρώσεις δεν θα αρθούν και οι ευρύτερες επιπτώσεις του πολέμου θα συνοδεύουν για πάρα πολλά χρόνια τη Ρωσία. Ήδη παγκόσμιοι επιχειρηματικοί κολοσσοί έχουν εγκαταλείψει τη ρωσική αγορά, οι εκροές επενδυτικών κεφαλαίων είναι συνεχείς και το πάγωμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων ύψους 680 δισ. δολ. προκαλεί ασφυξία που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε κρατική χρεοκοπία.
Μέχρι στιγμής οι φόβοι για στάση πληρωμών από το ρωσικό δημόσιο δεν έχουν επαληθευτεί, καθώς η Μόσχα πλήρωσε την τελευταία στιγμή τα ευρωομολόγα σε δολάρια και όχι σε ρούβλια. Όμως δεν είναι ακόμη σαφές αν ο Ρώσος πρόεδρος θα συνεχίσει να πληρώνει τα χρέη. Σε κάθε περίπτωση, αναλυτές επισημαίνουν τον κίνδυνο ενός ντόμινο εταιρικών χρεοκοπιών μέσα στους επόμενους μήνες.
Όπως πολύ εύστοχα σχολιάζει ο Μαξιμίλιαν Χες, του αμερικανικού think tank Foreign Policy Research Institute, οι κινήσεις του Πούτιν δείχνουν ότι η Ρωσία μετατρέπεται από μία αυταρχική οικονομία της αγοράς, τύπου Κίνας, σε μία εντελώς κλειστή οικονομία παρόμοια της Βόρειας Κορέας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ρωσική οικονομία στη μετά τον πόλεμο εποχή θα έχει ορισμένες ομοιότητες με την οικονομία που γνωρίζαμε. Υπό την έννοια ότι οι ολιγάρχες που θα παραμείνουν πιστοί στον πρόεδρο θα διατηρήσουν τα πλούτη τους αλλά η πίτα που θα μοιράζει η Μόσχα θα είναι πολύ μικρότερη.
