Πού οφείλεται η σύγκλιση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας

Πού οφείλεται η σύγκλιση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας

Όσο κι αν Ρωσία και Τουρκία βρίσκονται να υποστηρίζουν αντίθετες πλευρές σε μία σειρά από μέτωπα, η κοινή δυσφορία απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες κι οι προσωπικές σχέσεις μεταξύ του Ερντογάν και του Πούτιν τους ωθούν σε μία συγκλίνουσα πορεία. Άγνωστο είναι βέβαια που μπορεί να καταλήξει και πόσο θα αντέξει αυτή η σχέση.

Ο Ταγίπ Ερντογάν εκτίμησε ιδιαίτερα τη στήριξη από τη Μόσχα τον Ιούλιο του 2016, όταν έλαβε χώρα το διαβόητο αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία. Έκτοτε η εμπιστοσύνη που έχει χτιστεί αποτυπώνεται πολύπλευρα, όπως για παράδειγμα στη συνεργασία των υπηρεσιών ασφαλείας των δύο μερών.

Η γεωπολιτική πραγματικότητα ωστόσο είναι διαφορετική. Κατ’ αρχάς, στη Σύρια, Μόσχα και Άγκυρα βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα. Η Ρωσία επενέβη στρατιωτικά για να διατηρηθεί ο Άσαντ στην εξουσία, ενώ η Τουρκία ακόμα διατηρεί σχέσεις με αντικαθεστωτικές ισλαμιστικές οργανώσεις. Βέβαια, το τουρκικό καθεστώς υποχωρεί διαρκώς και ανέχεται την de facto πλέον κατάσταση που διατηρεί την κυριαρχία του Άσαντ στη χώρα. Χαρακτηριστική είναι η απουσία ηχηρής αντίδρασης στους ρωσικούς βομβαρδισμούς στις φίλιες δυνάμεις της στη Συρία. Η κόκκινη γραμμή του τουρκικού καθεστώτος είναι η παρουσία των Κούρδων στη Συρία, τους οποίους επιμένει να τους αποκαλεί τρομοκράτες.

Ούτε και στη Λιβύη δεν ταυτίζονται Μόσχα και Άγκυρα. Εκεί η Τουρκία έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ της κυβέρνησης της Τρίπολης και η Ρωσία κρατά μία επαμφοτερίζουσα στάση, ενώ ρωσικές μισθοφορικές δυνάμεις έχουν πολεμήσει στο πλευρό της διοίκησης του Χαφτάρ στα ανατολικά. Μία αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί στην Υπερκαυκασία, όπου η Τουρκία έχει ρίξει το βάρος της υπέρ του Αζερμπαϊτζάν στη σύγκρουση του με την Αρμενία. Βέβαια, ως βασικό κομμάτι της σφαίρας επιρροής της Ρωσίας, το Κρεμλίνο ακολουθεί μία πιο ισορροπημένη προσέγγιση.

Το ζήτημα είναι πως η Τουρκία θεωρεί πως μπορεί να ελέγξει το Κρεμλίνο, όσο κι αν δεν συμφωνεί με πολλές από τις κινήσεις του. Στην περίπτωση της μεταναστευτικής κρίσης στο Αφγανιστάν, πιστεύει πως η Ρωσία κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. Όμως, όσο κι αν η Ρωσία ανταποκρίνεται στη μετριοπαθή τουρκική συμπεριφορά, οι δυνάμεις της παραμένουν δεδομένες. Αντίθετα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Μόσχα δεν μπορεί να έχει καθοριστική παρέμβαση στις οικονομικές δυσκολίες της Άγκυρας, ούτε να παρέχει κάποια ανάσα στις νομισματική αναταραχή.

Το τουρκικό καθεστώς θεωρεί πως η Ουάσιγκτον είναι εκείνη που μπορεί να το κάνει. Το ότι δεν κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, ο Ερντογάν το εκλαμβάνει ως φθοροποιό στοιχείο στην εξουσία. Όπως μπορεί εύκολα να καταλάβει κάποιος, παρατηρώντας τη συνεχιζόμενη καταστολή εναντίον όποιον θεωρεί αντίπαλο, ο Ερντογάν βλέπει παντού εχθρούς που υποσκάπτουν το καθεστώς του κι ένας τουλάχιστον από αυτούς βρίσκεται στην Ουάσιγκτον.

Βέβαια, ο Πούτιν έχει κατανοήσει πως ο Ερντογάν στρέφεται προς εκείνον, λόγω της απογοήτευσης και του εκνευρισμού του με τον Τζο Μπάιντεν. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος είναι πρόθυμος να παραμερίσει τις μνήμες από την πώληση τουρκικών όπλων στο αντιρωσικό μπλοκ της Ουκρανίας με την Πολωνία και να σταθεί στις δημόσιες προθέσεις του Ερντογάν να προμηθευτεί μία νέα παρτίδα αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 από τη Μόσχα. Παράλληλα όμως και δεδομένης της δυσμενούς θέσης της Τουρκίας στην αγορά φυσικού αερίου, η αναφορά του Πούτιν στη σιγουριά που μπορεί να αισθάνεται η Τουρκία για την προμήθεια του, έχει σκοπό να υπενθυμίσει στον Ερντογάν ποιος είναι ο ισχυρός στη μεταξύ τους σχέση.