Ο πρώτος γύρος των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία δεν επεφύλαξε εκπλήξεις δίνοντας διαφορετική έκβαση στα αποτελέσματα από εκείνη που προέβλεψαν οι δημοσκοπήσεις ή τα exit polls. Τροφοδοτεί όμως έντονα σενάρια για το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό μέσα στο οποίο θα λάβει χώρα ο δεύτερος γύρος (την Κυριακή 19 Ιουνίου) και για ό,τι επακολουθήσει, αναφορικά δηλαδή με τη σύνθεση της επόμενης Εθνοσυνέλευσης αλλά και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης.
Ένας τέτοιος προβληματισμός αξίζει να καλλιεργηθεί υπό το φως του γαλλικού Συντάγματος. Το πολίτευμα της Γαλλίας είναι Προεδρική Δημοκρατία. Δηλαδή υπάρχει ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας, που ονομάζει ή αποπέμπει τα μέλη της κυβέρνησης, φυσικά και τον πρωθυπουργό (άρθρο 8 Συντάγματος). Κατά συνέπεια, ο Πρόεδρος μπορεί να επιλέξει όποιον Πρωθυπουργό θέλει αρκεί να προέρχεται από τις τάξεις της πλειοψηφίας. Ο Πρωθυπουργός στη συνέχεια πρέπει να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης.
Όμως, ο Πρόεδρος μπορεί και να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση προκηρύσσοντας νέες εκλογές, επικαλούμενος ενδεχόμενη ακυβερνησία. Συγκαλεί και προεδρεύει του Υπουργικού Συμβουλίου. Δυνάμει του άρθρου 13 είναι εκείνος που έχει την ευθύνη του επιτελικού κράτους. Είναι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και υπεύθυνος για τη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις της χώρας (άρθρο 14). Και υπάρχει και το άρθρο 16, που του επιτρέπει σε περίοδο κρίσης τη συγκέντρωση των εξουσιών, αφού ο Πρωθυπουργός και οι Πρόεδροι της Εθνοσυνέλευσης και της Γερουσίας περιορίζονται σε συμβουλευτικούς ρόλους.
Αυτό είναι το συνταγματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο η Γαλλία οδεύει προς τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Το γνωρίζουν καλά θεσμοί, κόμματα και πολίτες. Φυσικά, ο Πρόεδρος Macron δεν είναι εκείνος που θα φέρει στα άκρα τη δημοκρατία. Είναι γνωστή η ποιότητα του πολιτικού του πολιτισμού. Φυσικά και ο Jean Luc Mélenchon γνωρίζει ότι παίζει ένα προσωπικό παιχνίδι πολιτικού γοήτρου. Ο προβληματισμός μας δεν αφορά στην περίπτωση σχηματισμού κυβέρνησης από τη NUPES (Νέα Λαϊκή, Οικολογική και Κοινωνική Ένωση).
Αυτό η λογική το αποκλείει. Αφορά στη δεξαμενή προς την οποία θα στραφεί το προσκείμενο στον Πρόεδρο πολιτικό σχήμα Ensemble! από την οποία και θα αντλήσει είτε κοινοβουλευτική στήριξη (εάν δεν επιτύχει την απόλυτη πλειοψηφία επί των 577 εδρών) είτε άμεση στήριξη από την πλευρά των πολιτών, που θα πεισθούν να υποστηρίξουν την προοπτική μιας προεδρικής πλειοψηφίας. Το ενδιαφέρον λοιπόν για την τρέχουσα εβδομάδα στη Γαλλία βρίσκεται στο πόσο βαθιά πολιτικά και όχι απλώς επικοινωνιακά θα αντιδράσει και θα λειτουργήσει ο Πρόεδρος Macron.
Και επιπλέον, εάν o Jean Luc Mélenchon σκέφτεται ότι με την υπερτίμηση του ποσοστού που έλαβε ο σχηματισμός του στον πρώτο γύρο πετυχαίνει μια τιμητική αποστρατεία, διαγράφοντας από το βιογραφικό του δύο αποτυχίες σε προεδρικές εκλογές. Η εποχή Mitterrand και του Συνεδρίου του Epinay έχει σαφώς παρέλθει. Και αυτό που έχει σημασία -το υπογράμμισε άλλωστε η πρωθυπουργός Elisabeth Borne- είναι ότι από την όποια παλινδρόμηση και ανώριμη πολιτική επιλογή ο μόνος που μπορεί να επωφεληθεί σε βάθος χρόνου και κοινωνικής αναταραχής είναι το ακροδεξιό κόμμα Rassemblement National (Εθνική Συσπείρωση) της Μarine Le Pen.
Επομένως, συγκατοίκηση αποκλείεται όπως τη βίωσε η γαλλική δημοκρατία στην περίοδο Mitterrand - Chirac ή Chirac- Jospin. Τα πολιτικά δεδομένα είναι διαφορετικά, είκοσι χρόνια μετά την τελευταία συγκατοίκηση. Χρειάζεται ο Πρόεδρος Macron να επαναφέρει στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο το όραμα του για μια δημοκρατικά οργανωμένη Κοινωνία των Πολιτών. Και μέσω αυτής την πρόταση του για μια οργανωμένη δημοκρατικά Ευρώπη.
* Ο Πάνος Γρηγορίου είναι Καθηγητής διεθνών & ευρωπαϊκών θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Κάτοχος Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet
