Τα μαθήματα της ιστορίας στοιχειώνουν και πάλι την Ουκρανία. Καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για ένα διαπραγματευτικό τέλος του πολέμου, αναλυτές αναζητούν τις κατάλληλες αναλογίες για να εξηγήσουν την επισφαλή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Κίεβο και να εκτιμήσουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζει σε οποιαδήποτε διπλωματική διαδικασία.
Η τρέχουσα κατάσταση θυμίζει τρία βασικά κεφάλαια της διπλωματικής ιστορίας του 20ού αιώνα: το Μόναχο το 1938, τη Γιάλτα το 1945 και τη Βουδαπέστη το 1994.
Η Συμφωνία του Μονάχου (1938)
Η Συμφωνία του Μονάχου είναι η συμφωνία που παραχώρησε την περιοχή των Σουδητών της Τσεχοσλοβακίας στη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ο πόλεμος στην Ευρώπη.
Οι επικριτές του Τραμπ έχουν παρομοιάσει την προθυμία του προέδρου να συναντήσει τον Πούτιν κατ’ ιδίαν στην Αλάσκα – και την πρότασή του ότι η Ουκρανία μπορεί να χρειαστεί να αποδεχτεί την απώλεια εδαφών – με το λάθος του Βρετανού πρωθυπουργού Νέβιλ Τσάμπερλεν να πιστέψει τον Χίτλερ.
Η Διάσκεψη της Γιάλτας (1945)
Η Διάσκεψη της Γιάλτας μεταξύ Ρούζβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν έθεσε τους όρους της μεταπολεμικής τάξης στην Ευρώπη. Τότε θεωρήθηκε διπλωματικός θρίαμβος. Σήμερα, ωστόσο, ιδίως στην Ανατολική Ευρώπη, αντιμετωπίζεται ως συμφωνία που παρέδωσε εκατομμύρια ανθρώπους πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα».
Ο Πούτιν έχει εκφράσει στο παρελθόν την εκτίμησή του για συμφωνίες μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, επικαλούμενος τη Γιάλτα σε ομιλία του στον ΟΗΕ το 2015, λίγο πριν τη ρωσική επέμβαση στη Συρία.
Ο ιστορικός Σεργκέι Ραντσένκο, σχολιάζοντας τη σύγκριση, υποστήριξε ότι η Γιάλτα δεν είχε ρεαλιστικές εναλλακτικές, καθώς ο Κόκκινος Στρατός είχε ήδη καταλάβει την Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα, τόνισε, η κατάσταση είναι διαφορετική: η Ρωσία δεν έχει κατακτήσει ούτε το Ντονμπάς, ενώ οι ΗΠΑ έχουν σημαντικά περιθώρια να στηρίξουν το Κίεβο.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης (1994)
Το 1994, η Ουκρανία, ως νεοανεξάρτητο κράτος, αποδέχθηκε να παραδώσει τα πυρηνικά όπλα που βρίσκονταν στο έδαφός της, με αντάλλαγμα διαβεβαιώσεις για τον σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητας, που υπέγραψαν η Ρωσία και άλλες χώρες. Οι υποσχέσεις αυτές δεν την προστάτευσαν ούτε από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, ούτε από την πλήρη εισβολή το 2022.
