Η «γήρανση» των δικτύων ηλεκτροδότησης της Ευρώπης και η έλλειψη επαρκών υποδομών αποθήκευσης ενέργειας θα απαιτήσουν επενδύσεις ύψους τρισ. δολαρίων ώστε να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη παραγωγή πράσινης ενέργειας, την αύξηση της ζήτησης και την αποφυγή νέων διακοπών ρεύματος, όπως αναφέρει το Reuters.
Μόλις πριν από μία εβδομάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία βίωσαν το χειρότερο μπλακ άουτ των τελευταίων ετών. Αν και οι έρευνες για τα αίτια συνεχίζονται, αναλυτές και εκπρόσωποι της αγοράς συμφωνούν ότι οι επενδύσεις στις υποδομές είναι πλέον επιτακτικές.
«Το μπλακ άουτ ήταν ένα καμπανάκι κινδύνου. Κατέδειξε ότι η ανάγκη για εκσυγχρονισμό και ενίσχυση του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτροδότησης είναι επείγουσα και αναπόφευκτη», δήλωσε η Κριστίνα Ρούμπι, γενική γραμματέας της Eurelectric, της ευρωπαϊκής ένωσης της ηλεκτρικής βιομηχανίας.
«Ηλικιωμένα» δίκτυα - Ανάγκη για ψηφιακή προστασία
Το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού δικτύου χρονολογείται από τον προηγούμενο αιώνα και οι μισές γραμμές μεταφοράς έχουν ηλικία άνω των 40 ετών. Η ταχεία αύξηση της παραγωγής χαμηλών εκπομπών άνθρακα και η εκρηκτική ζήτηση από κέντρα δεδομένων και ηλεκτρικά οχήματα απαιτούν πλήρη αναδιάρθρωση των δικτύων, τα οποία πρέπει επίσης να προστατεύονται από κυβερνοεπιθέσεις.
Ενώ οι παγκόσμιες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2010, οι επενδύσεις στα δίκτυα παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητες, γύρω στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), το ποσό αυτό πρέπει να διπλασιαστεί σε περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030 για να καλυφθούν οι απαραίτητες αναβαθμίσεις.
Η Ισπανία ζήτησε από εθνικούς ερευνητές και τις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ να διερευνήσουν τη διακοπή της περασμένης Δευτέρας. Ο διαχειριστής του ισπανικού δικτύου Red Electrica ανέφερε ότι δύο ξεχωριστά περιστατικά προκάλεσαν τη μεγάλη απώλεια ισχύος.
Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει επιταχυνθεί ιδιαίτερα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, που ανέδειξε την ανάγκη απεξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα. Το μερίδιο των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ αυξήθηκε στο 47% το 2023 από 34% το 2019, ενώ τα ορυκτά καύσιμα μειώθηκαν στο 29%.
Η Ισπανία σχεδιάζει την πλήρη κατάργηση του άνθρακα και της πυρηνικής ενέργειας. Το 2024, οι ανανεώσιμες πηγές κάλυψαν το 56% του ενεργειακού της μείγματος.
Ωστόσο, η κατασκευή αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων είναι σχετικά ταχύτερη από την αναβάθμιση των δικτύων, η οποία μπορεί να διαρκέσει πάνω από μία δεκαετία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι έως το 2050 η Ευρώπη θα χρειαστεί επενδύσεις 2,0–2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στα δίκτυα.
Ανεπαρκείς διακρατικές συνδέσεις
Η Ισπανία και η Πορτογαλία διαθέτουν ελάχιστες διασυνδέσεις με άλλα ευρωπαϊκά δίκτυα. Η Ισπανία έχει μόνο το 5% της παραγωγικής της ικανότητας συνδεδεμένο με δίκτυα εκτός Ιβηρικής, κυρίως με τη Γαλλία και το Μαρόκο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να αυξήσει το ποσοστό διασύνδεσης στο 15% έως το 2030. Η Ισπανία σχεδιάζει νέα διασύνδεση με τη Γαλλία μέσω του Κόλπου της Βισκαΐας, που θα διπλασιάσει την ικανότητα μεταφοράς μεταξύ των δύο χωρών.
Ανάγκη για αποθήκευση και εφεδρική παραγωγή
Η αύξηση της ηλιακής και αιολικής παραγωγής απαιτεί όχι μόνο καλύτερα δίκτυα αλλά και επαρκείς εφεδρικές υποδομές. Οι μονάδες ανανεώσιμων παράγουν ρεύμα συνεχούς ρεύματος (DC), ενώ οι παραδοσιακές μονάδες (φυσικό αέριο ή πυρηνικές) παράγουν εναλλασσόμενο ρεύμα (AC), το οποίο είναι απαραίτητο για την ευστάθεια των ευρωπαϊκών δικτύων.
Σε περίπτωση απότομης μείωσης της παραγωγής, το δίκτυο χρειάζεται άμεση υποστήριξη από εφεδρικές πηγές AC, αλλιώς κινδυνεύει από απότομες πτώσεις συχνότητας που μπορούν να οδηγήσουν σε αποσυνδέσεις και μπλακ άουτ.
Η Πορτογαλία διαθέτει μόνο δύο εφεδρικές μονάδες - μια μονάδα φυσικού αερίου και μια υδροηλεκτρική - ενώ σχεδιάζει την προσθήκη νέων.
Στη Βρετανία, μετά από ένα μεγάλο μπλακ άουτ το 2019 που επηρέασε ένα εκατομμύριο καταναλωτές, η χώρα επένδυσε σε υποδομές αποθήκευσης και σήμερα διαθέτει 5 GW αποθηκευτικής ικανότητας σε μπαταρίες. Αντίστοιχα, η Ευρώπη διαθέτει 10,8 GW αλλά πρέπει να φτάσει τα 50 GW έως το 2030 — πολύ κάτω από τις απαιτούμενες 200 GW, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Αποθήκευσης Ενέργειας.
Στην Ιρλανδία, η Siemens Energy έχει κατασκευάσει τον μεγαλύτερο ρότορα (flywheel) παγκοσμίως, που μπορεί επίσης να λειτουργεί ως αποθήκη ενέργειας και να σταθεροποιεί το δίκτυο.
