Ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να συναντήσει σε λίγα λεπτά τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον ενόψει της συνόδους Κορυφής που θα έχει με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Βουδαπέστη για ειρήνη στην Ουκρανία.
Κατά τη χθεσινή συνομιλία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να στείλουν οι ΗΠΑ πυραύλους Tomahawk στην Ουκρανία.
Ωστόσο, αναφέρει το CNN, ο Τραμπ δεν αναμένεται να δεσμευτεί για την παραχώρηση των πυραύλων στον Ζελένσκι. Πίσω από τις κλειστές πόρτες αυτό μπορεί να αλλάξει, φυσικά. Ο Αμερικανός πρόεδρος, τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά, φαίνεται πιο πρόθυμος να επιτρέψει στην Ουκρανία να αποκτήσει τους πυραύλους μακράς εμβέλεια και ήδη έχουν καταρτιστεί τα σχετικά σχέδια.
Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε αναβάλει την απόφαση, ελπίζοντας να μάθει από τον Ζελένσκι πώς σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τους Tomahawk, που μπορούν να χτυπήσουν βαθιά μέσα στη ρωσική επικράτεια.
Στο επίκεντρο εδαφικές προσαρτήσεις και εγγυήσεις ασφαλείας
Η Ρωσία απαιτεί αναγνώριση των προσαρτημένων εδαφών και ουδετερότητα του Κιέβου με εγγυήσεις ασφαλείας από τις μεγάλες δυνάμεις. Το ΝΑΤΟ αποκλείει ένταξη της Ουκρανίας, ενώ οι δυτικοί διστάζουν να υπογράψουν δεσμεύσεις. Στο τραπέζι επίσης βρίσκονται εμπόριο και δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια.
Το Reuters εξετάζει ποια είναι τα «ακανθώδη θέματα» των διαπραγματεύσεων, τι θα πάρει και τι θα δώσει η Ουκρανία και η Ρωσία, ποιος θα είναι ο ρόλος του ΝΑΤΟ και πώς θα λειτουργούσαν οι εγγυήσεις ασφάλειας.
Ποιος θα πάρει τι
Η Ρωσία ελέγχει περισσότερα από 116.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή πάνω από το 19% της Ουκρανίας — μια περιοχή λίγο μικρότερη από το μισό μέγεθος του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με τον ρωσικό στρατό.
Η Μόσχα δηλώνει ότι η Κριμαία, την οποία κατέλαβε το 2014, καθώς και το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ - γνωστά μαζί ως Ντονμπάς - αλλά και οι περιφέρειες Ζαπορίζια και Χερσώνα, αποτελούν πλέον νόμιμα μέρη της Ρωσίας.
Τρεις πηγές με γνώση του τρόπου σκέψης του Κρεμλίνου δήλωσαν μετά τη σύνοδο κορυφής Πούτιν-Τραμπ τον Αύγουστο ότι ο Πούτιν απαίτησε από την Ουκρανία να αποσυρθεί από τα τμήματα του Ντονέτσκ που παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο - περίπου το 20% της περιοχής, δηλαδή 5.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Η απαίτηση αυτή είναι μικρότερη από την αρχική θέση του 2024, όταν η Μόσχα ζητούσε από το Κίεβο να παραχωρήσει ολόκληρο το Ντονμπάς, καθώς και τις περιφέρειες Χερσώνα και Ζαπορίζια, συνολικής έκτασης σχεδόν 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Η Ρωσία επιδιώκει επίσης τη διεθνή αναγνώριση της Κριμαίας, η οποία παραχωρήθηκε στην Ουκρανία το 1954 από τον σοβιετικό ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ, ως ρωσικού εδάφους. Επικαλείται δε ως προηγούμενο την αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητου κράτους το 2008, παρά τις αντιρρήσεις της Ρωσίας και της Σερβίας.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει αναγνωρίσει ότι ορισμένα εδάφη που τελούν υπό ρωσική κατοχή ενδέχεται να θεωρηθούν προσωρινά de facto κατεχόμενα, αλλά απέκλεισε οποιαδήποτε de jure αναγνώριση. Τονίζει ότι δεν έχει εντολή να παραχωρήσει εδάφη και ότι μια τέτοια απόφαση θα εξέθετε την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της σε νέες ρωσικές επιθέσεις.
Τι γίνεται με το ΝΑΤΟ
Μία από τις βασικές προϋποθέσεις του Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου είναι η γραπτή δέσμευση των δυτικών ηγετών ότι η στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, δεν θα επεκταθεί περαιτέρω προς ανατολάς. Ρώσοι αξιωματούχοι επικαλούνται διαβεβαίωση που φέρεται να έδωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ στον σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1990.
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ είχαν συμφωνήσει το 2008 ότι η Ουκρανία και η Γεωργία θα μπορούσαν κάποτε να γίνουν μέλη. Η Ουκρανία έχει κατοχυρώσει στο σύνταγμά της την πορεία προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ενώ κάθε αλλαγή σε αυτή τη δέσμευση θα απαιτούσε δημοψήφισμα - σενάριο που θεωρείται απίθανο.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι η προηγούμενη αμερικανική υποστήριξη στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ συνέβαλε στην έναρξη του πολέμου και έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος της συμμαχίας.
Το ΝΑΤΟ υπογραμμίζει ότι η ένταξη είναι δικαίωμα κάθε χώρας που το επιθυμεί, αλλά επισημαίνει ότι δεν εξετάζεται επί του παρόντος η ένταξη της Ουκρανίας, παρά μόνο ένα πλαίσιο εγγυήσεων ασφάλειας.
Πώς θα λειτουργούσαν οι εγγυήσεις ασφάλειας
Η Ουκρανία ζητά μηχανισμό που θα διασφαλίζει ότι δεν θα δεχθεί ξανά εισβολή, όμως οι δυτικές χώρες διστάζουν να υπογράψουν οποιαδήποτε συμφωνία που θα μπορούσε να τις εμπλέξει σε μελλοντική σύγκρουση με τη Ρωσία, τη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου.
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν μέχρι στιγμής επικεντρωθεί σε πρακτική υποστήριξη, αναβάθμιση υποδομών και στρατηγική αποτροπή.
Η Ρωσία επιδιώκει την αναβίωση ενός σχεδίου συμφωνίας του Απριλίου 2022, που προέβλεπε μόνιμη ουδετερότητα της Ουκρανίας με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ: Ηνωμένο Βασίλειο, Κίνα, Γαλλία, Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες.
Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι εταίροι του θεωρούν ότι η Μόσχα δεν μπορεί να λειτουργήσει ως αξιόπιστος εγγυητής και ότι η ουδετερότητα θα άφηνε την Ουκρανία και την Ευρώπη εκτεθειμένες.
Η Ρωσία έχει επίσης ζητήσει περιορισμούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και προστασία για τους ρωσόφωνους και τους ορθόδοξους πιστούς. Το Κίεβο απορρίπτει οποιονδήποτε περιορισμό, υποστηρίζοντας ότι οι ρωσόφωνοι πολίτες απολαμβάνουν ήδη πλήρη δικαιώματα, ενώ υπενθυμίζει ότι η πρώτη γλώσσα του ίδιου του Ζελένσκι είναι τα ρωσικά.
Εμπόριο και δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία
Μετά τη συνομιλία του με τον Πούτιν την Πέμπτη, ο Τραμπ αναφέρθηκε στην προοπτική επανέναρξης του εμπορίου ΗΠΑ - Ρωσίας σε περίπτωση επίτευξης ειρήνης. Πολλοί στην Ουάσινγκτον ανησυχούν για τη συνεργασία «χωρίς όρια» μεταξύ Πούτιν και του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ, και θεωρούν ότι η προσέγγιση της Ρωσίας με τη Δύση θα μπορούσε να αποτελέσει στρατηγικό στόχο.
Ιδιαίτερα σημαντική για τη Μόσχα θα ήταν η επαναχρησιμοποίηση του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές και το άνοιγμα των δυτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο ρωσικό κεφάλαιο.
Οι ευρωπαϊκές χώρες αναζητούν τρόπους χρηματοδότησης της άμυνας και της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, με μέρος των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων αξίας 210 δισ. ευρώ να παραμένουν δεσμευμένα στη Δύση.
Η Ρωσία υποστηρίζει ότι η κατάσχεση αυτών των χρημάτων θα συνιστούσε κλοπή, θα υπονόμευε την εμπιστοσύνη στο ευρώ ως αποθεματικό νόμισμα και θα οδηγούσε σε μακροχρόνιες νομικές και άλλες αντιδράσεις. Η Μόσχα έχει προτείνει τη διοχέτευση μέρους των πόρων αυτών στην ανοικοδόμηση των ουκρανικών περιοχών που ελέγχει.
Eπαναπατρισμός παιδιών από την Ουκρανία
Η Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών, Μελάνια Τραμπ, δήλωσε ότι έχει διασφαλίσει ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τον Πούτιν σχετικά με τον επαναπατρισμό παιδιών από την Ουκρανία που έχουν εμπλακεί στον πόλεμο. Η Ουκρανία έχει ήδη συνεργαστεί, με τη μεσολάβηση του Κατάρ, για την επιστροφή ορισμένων παιδιών και εκφράζει την ελπίδα ότι θα υπάρξουν και άλλες απελευθερώσεις.
