Του Γιώργου Παυλόπουλου
Οι συντάκτες του «εξωτερικού δελτίου», οι διεθνατζήδες στην καθομιλουμένη των μίντια, δεν έμειναν παραπονεμένοι ούτε τη χρονιά που πέρασε. Οι εξελίξεις ήταν σχεδόν καθημερινές και ενίοτε συγκλονιστικές. Σε όλα τα επίπεδα – την πολιτική και την οικονομία, αλλά και το περιβάλλον, που τελικά καθορίζει (ή θα έπρεπε να καθορίζει) και την πολιτική και την οικονομία.
Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κανείς. Από τις ευρωεκλογές που αποτύπωσαν τις πολιτικές τάσεις οι οποίες επικρατούν αυτή την περίοδο στην Ευρώπη και ανέδειξαν τον Εμανουέλ Μακρόν ως πρωταγωνιστή; Από τις αλλεπάλληλες ανατροπές στην υπόθεση του Brexit, που έριξε μια κυβέρνηση και κατάφερε ένα πολύ μεγάλο πλήγμα στο γόητρο του Ηνωμένου Βασιλείου;
Μήπως από τις δραματικές εξελίξεις στη Συρία, την εγκατάλειψη των Κούρδων και από ΗΠΑ και από Ρωσία και την εισβολή της Τουρκίας; Ή από την απειλή ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα;
Κάποιοι, βεβαίως, θα θεωρήσουν ότι το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς που τελειώνει σε μερικές ώρες είναι η παραπομπή του Ντόναλντ Τραμπ σε δίκη από τους Δημοκρατικούς, με ζητούμενο την αποπομπή του. Και κάποιοι άλλοι, θα ισχυριστούν ότι πρέπει να σταθούμε κυρίως στην ανοιχτή πλέον αμφισβήτηση της Ανγκελα Μέρκελ, που αλλάζει τις ισορροπίες στην Γερμανία και την Ευρώπη.
Όλα τα παραπάνω, όπως και αρκετά ακόμη γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια του 2019, αναμφισβήτητα έχουν μεγάλη σημασία. Ωστόσο, κατά την ταπεινή γνώμη του γράφοντος, ο χρόνος που φεύγει μας αφήνει δύο πολύ μεγάλες παρακαταθήκες, που αφορούν ολόκληρη την ανθρωπότητα και τις κοινωνίες της, σε Δύση και Ανατολή, σε Βορρά και Νότο.
Κλιματική αλλαγή
Η μία έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή. Το καλοκαίρι που πέρασε, σφραγίστηκε από θερμοκρασίες-ρεκόρ σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης, καθώς και από τις πυρκαγιές που αφάνησαν το μεγαλύτερο στην ιστορία τμήμα του Αμαζονίου μέσα σε μία σεζόν, αλλά και τεράστιες εκτάσεις στην (συνήθως παγωμένη…) Σιβηρία. Την ίδια περίοδο, οι πάγοι της Αρκτικής και Ανταρκτικής έλιωναν ταχύτερα από ό,τι κάθε άλλη χρονιά στο παρελθόν. Και λίγο αργότερα, το φθινόπωρο, η Βενετία κυριολεκτικά πνίγηκε από εκατομμύρια τόνους νερού, που απείλησαν με καταστροφή την ιστορική πόλη και τα πολύτιμα μνημεία της.
Κι όμως, απέναντι σε όλα αυτά, οι κυβερνήσεις του πλανήτη δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε ένα επείγον πρόγραμμα δράσης που θα μπορούσε, έστω και στο παρά πέντε, τουλάχιστον να καθυστερήσει τη μετατροπή της γης σε ένα απέραντο θερμοκήπιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ζωές μας. Το ναυάγιο που σημειώθηκε στην πρόσφατη διάσκεψη της Μαδρίτης (COP 25) απέδειξε ότι η «πράσινη στροφή» συγκινεί μόνο εκείνους που θεωρούν ότι μπορούν να βγάλουν ένα κάποιο κέρδος από αυτήν…
Οι κοινωνίες στο προσκήνιο
Όσο για την άλλη μεγάλη παρακαταθήκη του 2019, αυτή έχει να κάνει με τις κοινωνικές εκρήξεις που σημειώθηκαν σε πολλές χώρες, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη – λες και κάποιος πάτησε ξαφνικά ένα κουμπί.
Από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Αίγυπτο και την Αλγερία, από τη Χιλή, την Κολομβία και το Εκουαδόρ μέχρι το Ιράκ και τον Λίβανο, αλλά και από τη Βαρκελώνη μέχρι το Παρίσι, εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν τους 12 περασμένους μήνες στους δρόμους και τις πλατείες, αποφασίζοντας να δυναμικά αυτό που θεωρούν ότι τους ανήκει. Σε αυτές δε τις παράλληλες εκρήξεις, που σημαδεύτηκαν και από βίαιη καταστολή, με εκατοντάδες νεκρούς και σοβαρά τραυματίες, οι παραδοσιακές και συνήθεις διαχωριστικές γραμμές έδειξαν να μην αντέχουν πλέον και άρχισαν να χαράζονται νέες, στη βάση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.
Με αυτά τα δεδομένα θα υποδεχτούμε και το 2020. Μια χρονιά δίσεκτη – κάτι που για κάποιους είναι μεγάλο γούρι και για άλλους τεράστια γρουσουζιά. Οι εκπλήξεις και οι ειδήσεις δεν θα μας λείψουν σίγουρα ούτε τη νέα χρονιά.
