Δεν του έδωσαν άδικα το προσωνύμιο του μάγου. Ποιος άλλος θα μπορούσε άλλωστε να κρατάει σε κατευνασμό τον ανήσυχο Αμερικανό Πρόεδρο που, ενώ βομβάρδιζε ανελέητα το Βιετνάμ, επιδίωκε μερικούς μήνες πριν τις αμερικανικές εκλογές τον Νοέμβριο του 1972 να κάνει δυο επισκέψεις σε Πεκίνο και Μόσχα εν μέσω ενός τεταμένου κλίματος Ψυχρού Πολέμου, με τη Μόσχα να πλησιάζει επικίνδυνα την ετοιμότητα του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου;
Μόνο ο Κίσινγκερ! Και μάλιστα γενόμενος δεκτός με ιδιαίτερη θερμότητα από τις ηγεσίες των δύο χωρών κατά τη μυστική του μετάβαση σε Πεκίνο και Μόσχα προκειμένου να προετοιμάσει την επίσκεψη Νίξον, για την οποία μάλιστα (στο Πεκίνο) γράφτηκε ακόμη και όπερα.
Για λόγους που η συγκυρία επιβάλλει, θα σταθώ στο ταξίδι της Μόσχας και στο παρασκήνιο που αποκαλύφθηκε με τη δημοσιοποίηση τηλεφωνικών συνδιαλέξεων μεταξύ Κίσινγκερ - Νίξον και Κίσινγκερ - Ντομπρίνιν, του επί 25 έτη Σοβιετικού πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον από το 1962, χρονιά της πυραυλικής κρίσης της Κούβας. Ποιο προκαλεί εντύπωση; Ότι ο Κίσινγκερ μέχρι την τελευταία στιγμή παρέθετε ισχυρά επιχειρήματα να μην γίνει απομαγνητοφώνηση εκείνων των συνομιλιών, που όμως δεν εισακούστηκαν, και ο αμερικανικός νόμος περί διαφάνειας μετά παρέλευση συγκεκριμένου χρόνου από τα γεγονότα, υπερίσχυσε.
Οι διάλογοι είναι εξόχως γλαφυροί. Ο Κίσινγκερ, ελλείψει δυνατοτήτων τεχνολογικών μέσων που σήμερα διαθέτουν οι ηγεσίες, ουσιαστικά παίζει τον ρόλο της τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ Νίξον και Μπρέζνιεφ. Μέσα στο Οβάλ Γραφείο ο Νίξον του δίνει οδηγίες σε γλώσσα αργκό και αναφέρεται διαρκώς στον Σοβιετικό ηγέτη, όχι με το όνομά του, αλλά τον αποκαλεί son - of a - beech.
Στις 20 Απριλίου, το στρατιωτικό αεροπλάνο που θα τον μετέφερε στη Μόσχα απογειώνεται από το Καμπ Ντέιβιντ με πλήρη μυστικότητα. «Μην ανησυχείς, θα τα πας πολύ καλά» ήταν η τελευταία φράση αποχαιρετισμού που του απηύθυνε ο Νίξον, συμβουλεύοντάς τον να φοράει μόλις προσγειωθεί καπέλο και να βγάλει τα γυαλιά για να μην διαρρεύσει κάποια φωτογραφία του.
Επίσης, του είπε να αποφεύγει να πίνει βότκα γιατί έτσι ξεγελάνε τους ξένους οι Σοβιετικοί και τους αποσπούν μυστικά. Στη Μόσχα, πρώτος που θα τον πειράξει για το καπέλο είναι ο Σοβιετικός ΥΠΕΞ Γκρομύκο, ο οποίος θα του αφηγηθεί το ρωσικό λαϊκό παραμύθι «Το αόρατο καπέλο» που, όποιος το φορούσε γινόταν αόρατος!
«Μη φοβάσθε, δεν θα σας καταλάβει κανείς και κανείς δεν θα μάθει για το ταξίδι αυτό, εκτός από αυτούς που πρέπει να το ξέρουν,» τον καθησύχασε ο ικανότατος Ρώσος διπλωμάτης και υπουργός αφού κατάλαβε αμέσως γιατί το φορούσε. «Ξέρετε ποιος θα γινόταν έξαλλος μαζί μου αν μάθαινε ότι επισκέπτομαι μυστικά τη Μόσχα;» ρώτησε ο Κίσινγκερ τη σοβιετική αντιπροσωπεία. «Ο πρωθυπουργός της Ταζαμάικα, που επιμένει να την επισκεφθώ μυστικά», με τον Ντομπρίνιν να σχολιάζει: «ωραίο, πάντως, μέρος η Τζαμάικα, έτσι μου έχουν πει».
Το ταξίδι εκείνο πήγε περίφημα για τους Αμερικανούς, όπως και της Κίνας μερικούς μήνες νωρίτερα, αν και φοβόντουσαν πως μπορεί και να είχε ακυρωθεί εξαιτίας των σφοδρών βομβαρδισμών που μαίνονταν στο Βιετνάμ. Η αγωνία του Νίξον ήταν τέτοια που στις 6 το απόγευμα στις 23 Απριλίου είχε φτάσει νωρίτερα στο Καμπ Ντέιβιντ περιμένοντας το αεροπλάνο του Κίσινγκερ να προσγειωθεί και να μάθει τα νέα από πρώτο χέρι.
Ο «doctor of brains» στην απάντηση που έδωσε ο Νίξον στον Μάο για το εάν ο Κίσινγκερ ήταν δόκτωρ φιλοσοφίας, τα είχε καταφέρει. Βεβαίως, ακουγόταν δύσκολο να είχε ακυρώσει η Μόσχα την επίσκεψη μετά από εκείνη του Νίξον στο Πεκίνο γιατί την είχε ανησυχήσει πολύ η προσέγγιση των δύο. Αξίζει, ωστόσο, να θυμηθούμε εδώ πως μετά το ΄89 και την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο Κίσινγκερ δεν σταματούσε να επαναλαμβάνει στην αμερικανική διπλωματία να είναι προσεκτική στο θέμα της Ουκρανίας, το μαλακό υπογάστριο της Μόσχας μένοντας μακριά η ίδια και το ΝΑΤΟ από κάθε ανάμιξη στα εσωτερικά της. Δεν τον άκουσαν, όμως….
* Η Φωτεινή Τομαή είναι συγγραφέας, πρέσβης ε.τ.
