Στην εβδομάδα που πέρασε η γαλλική κοινωνία βίωσε πρωτοφανούς έκτασης επεισόδια. Φυσικά, και αυτά τα επεισόδια δεν είναι χωρίς σημασία. Εντελώς αντίθετα μάλιστα. Ποια είναι όμως η πραγματική μεγάλη σημασία τους;
Είμαστε διατεθειμένοι να την καταλάβουμε ή δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε από τις απλουστεύσεις και τις προκαταλήψεις που λειτουργούν σαν «αδιαπέραστοι τοίχοι» μέσα στα – μεγαλύτερα ή μικρότερα- «διαμερίσματα» του μυαλού μας;
Δυο φαίνονται να είναι οι βασικοί μυωπικοί «πόλοι» της ερμηνείας της «εξέγερσης» σήμερα.
Ο πρώτος μιλάει για μια «δίκαιη εξέγερση εναντίον της εκρηκτικής ανισότητας στη σημερινή Γαλλία». Εδώ η αριστερή ρητορική -καθόλου ασυνήθιστο- μαζί με τα ξερά καίει και τα χλωρά…
Εκρηκτική ανισότητα, πού; Σε μια Γαλλία που οι δείκτες εισοδηματικής ανισότητας είναι από τους χαμηλότερους στον πλανήτη, σε μια χώρα που διαθέτει ένα από τα καλύτερα συστήματα δημόσιας υγείας και παιδείας στον κόσμο, σε μια χώρα που έχει καταφέρει να μπολιαστεί αναπτυξιακά από διάφορες πολιτισμικές παραδόσεις και η οποία συνεχίζει να είναι ο βασικός πολιτικός κινητήρας του φάρου της δημοκρατίας που αποτελεί σήμερα η ΕΕ για ολόκληρο τον πλανήτη;
Ο δεύτερος «πόλος» όμως μου φαίνεται ακόμα χειρότερος: «Για την εξέγερση φταίνε οι αριστεροί, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες και το Ισλάμ». Μάλιστα…
Μπούρδα πρώτη: Για όσους ξέρουν ελάχιστη ιστορία οι εξεγέρσεις στη Γαλλία ούτε μετανάστες ούτε Ισλαμιστές περίμεναν ποτέ…
Μπούρδα δεύτερη: Η «εξέγερση» αυτή δε γίνεται ούτε από πρόσφυγες, ούτε από μετανάστες αλλά από ατόφιους Γάλλους πιτσιρικάδες -και λευκούς και σκουρόχρωμους και μουσουλμάνους και χριστιανούς και άθεους και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς…
Μπούρδα τρίτη: Το «θεοκρατικό» Ισλάμ δεν αποδέχεται, φυσικά, καμία δημοκρατία, καμία δημοκρατική παράταξη και καμία Γαλλική αριστερά, άρα αδύνατον να συμμαχήσει μαζί της, ε;
Νόημα: Αυτός ο -και καλά- «εχέφρων» πόλος δεν κάνει τίποτα παραπάνω από να μυρικάζει τον υπόγειο -και το συχνότερο, ανομολόγητο- ρατσισμό του. Και, κατά βάθος, τη χαίρεται πολύ αυτή τη «εξέγεσρη»…
Και γιατί, λοιπόν, συμβαίνει πραγματικά αυτό που συμβαίνει;
Μου φαίνεται πως συμβαίνει για παρόμοιους λόγους που συνέβησαν αντίστοιχες «εξεγέρσεις» και στις ΗΠΑ του Τράμπ με το «black live matter».
Κι εκεί δεν πρωτοστάτησε καμιά αριστερά, κανένα Ισλάμ και καθόλου μετανάστες και πρόσφυγες, ε;
Κι εκεί είχαμε βίαιες αντιδράσεις μια νεολαίας που για διάφορους λόγους περνά, από φεγγάρι σε φεγγάρι, στον χώρο της κοινωνικής ανταρσίας…
Κατανοώ ως κοινωνικός επιστήμονας πως αυτοί οι λόγοι δεν είναι ούτε απλοί, ούτε μονοσήμαντοι. Αντιλαμβάνομαι με βεβαιότητα, όμως, πως στο υπόστρωμα τους κρύβουν, σίγουρα, το αίσθημα της αγανάκτησης, το αίσθημα της έλλειψης ελπίδας και προοπτικών μιας ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας, μιας πραγματικά καλύτερης ζωής…
Και εδώ είναι το ζουμί, στα μάτια μου. Εδώ και το πολιτικό ζητούμενο για τη σύγχρονη δημοκρατία μας. Πως να θεραπεύσει τις αιτίες, όχι μόνον τα συμπτώματα αυτής της απογοήτευσης.
Δίκαιη, λοιπόν, η αγανάχτηση; Εν μέρει, ναι. Η υπέρβαση καθήκοντος συχνά από τις αστυνομικές αρχές ακόμα και οι σαφείς ενδείξεις ρατσισμού από πλευράς της (όπως αναγνώρισε πρόσφατα και ο ΟΗΕ στην περίπτωση της Γαλλίας) είναι ένας βάσιμος λόγος…
Άδικη; Επίσης, ναι. Δεν έχει νόημα να εξεγερθείς απέναντι σε οποιοδήποτε καθεστώς αν δεν έχεις μια καλύτερη αντιπρόταση. Και όχι, οι νεαροί εξεγερμένοι της Γαλλίας σήμερα δεν έχουν καμία…
Και ποιος κερδίζει από όλο αυτό;
Απλά τα πράγματα. Τα δυο -δήθεν- «αντίθετα άκρα» κερδίζουν και αλληλοενισχύονται, μέσα από την ψευτοσύγκρουση τους. Από τη μία οι «επαγγελματίες μπάχαλοι της άκρας αριστεράς» και από την άλλη οι «ξενόφοβοι και τραμπούκοι της ακροδεξιάς». Βούτυρο στο ψωμί και των δυο άκρων αυτή η «εξέγερση». Ο εχθρός τους κοινός: Η φιλελεύθερη δημοκρατία…
Αλλά δυστυχώς αυτό το κύμα «εξέγερσης» θα αποβεί, κατά την εκτίμηση μου, σε βάρος των πιτσιρικάδων που σήμερα εξεγείρονται, σε μερικά μόλις χρονάκια.
Δυστυχώς, η δημοκρατία δε νικάει πάντα. Και όταν αυτή ηττάται, οι λιγότερο ευνοημένοι πιτσιρικάδες την πληρώνουν πρώτα από όλους…
*Δρ. Χ. Βλάδος, οικονομολόγος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
